Obidjon karimov

Ey, Navoiy, kishiga berma ко ‘ngil;
Agar ul hururdir, yo ‘qsa pari,
Vasli nafi buki chekkaysan jon,
Ulturur lekfiroqi zarari.
Klassik devonlarda qit’alar alohida turkum qilib joylashtirilgan. 
Avtorlar ularning har biriga shu qit’a g‘oyasini ifodalovchi sarlavha 
qo‘yganlar. Masalan Navoiy yozadi:
Pok niso ta’rifdakim inson onsiz holidadir va oludavash rijolkim 
nursizlikdan dajjoli bemisoldir:
50

---

Yuz tuman порок erdin yahshiroq
Pok hotunlar ayog 'uning izi
Lut о ‘g'lin ко ‘rkin soldi tiyralik
Dinga nafs ilgida tab ’i ojizi
Dahr aro yoqti sayodat mash ’alin;
Pok ravliqtin rasululloh qizi.
Q it’a o ‘zbek klassik adabiyotida Navoiydan keyin ham salmoqli 
o ‘rin tutadi. Munis, Ogahiy, Avaz va boshqa shoirlaming 
devonlaridagi qit’alar bunga misol bo ‘la oladi.
Shu bilan birga yuqoridagi shoirlar ijodiga ham bir nazar 
tashlaylik:
M asalan, 
Avaz 
0 ‘tarda 
qit’aning 
“Faloni” 
so‘zi 
bilan 
boshlanadigan satirik shakli uchraydi. Asosan, to ‘rt va olti misradan 
iborat bo ‘lgan bu she’riy parchalami shoir din ahllariga, boylarga, 
amaldorlarga va badfe’l odamlarga bag‘ishlaydi:
Faloni zohidi xudbinki, xudbinlik qilur zohir,
О ‘zini ahli taqvo peshvosidin hisob aylab.
Qilur nazi-nasihat kunduz о ‘Isa ahli olamg ‘a,
Saharlar toati haq о ‘m iga no ‘shi sharob aylab.
Avaz 0 ‘tam ing yana bir mashhur qit'asi ju d a xarakterlidir:
Sipohi pora istar,
Mulla ijora istar,
Bechora chora istar,
Bir chora zamon bormu?
Bu qit'ada jam iyat manfaatlarini bir-biriga zid bo‘lgan ikki 
ijtimoiy tarafga ajralib qolganini ifodalaydi.
Shu bilan birga badiiy nasr, tarix, xotira va boshqa turdagi nasriy 
asarlarda ham biz ko‘pgina qit'alami ko‘ramizki, ular, odatda, fikmi 
yakunlaydi, «qissadan hissa» chiqaradi.
Savollar:
1 .Munozara nima?
2 .M unozara janrining asosiy xususiyatlari nimalardan iborat?
3.0 ‘zbek munozarachiligi namoyondalari kimlar?
4.Fors-tojik adabiyotida munozaraning o ‘rni haqida nimalar 
bilasiz?
51

---

5.Qit'aning qofiyalanishi qanday?
6.Navoiy ijodida qit'aning o ‘mi
7.Munis va Ogahiyning qit’a janriga qo‘shgan hissasi haqida 
nimalar deya olasiz?