Обложка и титульный лист текст научн док., 0

Подп. и дата
Инв.№ дубл.
Взам.инв.№
Подп. и дата
Инв.№ подл.

5. BOB. Teplovozlarni joriy ta’mirlashda texnika xafvsizligi qoidalari
5.1 Ishlab chiqarish jarayoni va umumiy xafvsizlik talablari
Mehnatni muhofaza qilish - bu mehnat jarayonida insonning xavfsizligi, sog'ligi va mehnat unumdorligini ta'minlaydigan shart-sharoitlarni yaratishga qaratilgan qonunchilik ijtimoiy-iqtisodiy, tashkiliy, texnik, sanitariya-gigiyena choralari tizimi. Ushbu bobning ilmiy asoslari quyidagilardan iborat:
- ishlab chiqarishda shikastlanishlar va kasalliklarga olib keladigan hodisalarni nazariy va eksperimental tadqiq qilish;
- ishlab chiqarish jarohatlari va kasb kasalliklari, ish joylarida sodir boʻladigan yong'in va portlashlar sabablarini har tomonlama tahlil qilish;
- ishlab chiqarishda foydalaniladigan, tashiladigan yoki saqlanadigan moddalar, materiallar, mahsulotlarning zararli va xavflilik xususiyatini oʻrganish;
- temir yoʻl korxonalarida mexanizatsiyalash, avtomatlashtirish, masofadan boshqarish va boshqalarni qoʻllashni nazarda tutuvchi texnologik jarayonlarni xavfsizlik choralari nuqtai nazaridan qiyosiy baholash.
Ishlab chiqarish sanitariyasi - bu tashkiliy va sanitariya-texnik vositalar tizimi, zararli ishlab chiqarish omillarining ishchilarga ta'sirini oldini olish yoki kamaytirish.
Zararli ishlab chiqarish omillari boʻlib, ularning ma'lum sharoitlarda ishchilarga ta'siri kasallikka yoki samaradorlikning pasayishiga olib keladi.
Yong'indan himoya qilish - bu xavfli yong'in omillarining odamlarga ta'sirini oldini olishga va undan moddiy zararni cheklashga qaratilgan tashkiliy chora-tadbirlar va texnik vositalar majmui. Bu yong'in sabablarini bartaraf etish, yong'in tarqalishini cheklash, odamlar va mol-mulkni yonayotgan xonadan evakuatsiya qilishni ta'minlash, yong'inni oʻchirishda oʻt oʻchirish brigadalarining tezkor taktik harakatlarini amalga oshirish choralari.
Teplovozlarni joriy ta'mir JT-3ga qoʻyishdan oldin changlardan, kirlardan va muz qoldiqlaridan tozalanadi. Tozalash ishlari ta'mirlash sexining ustasi yoki brigadiri nazorati ostida oʻtkaziladi.
Teplovozni ta'mirlash uchun maxsus koʻrik kanavasiga qoʻyish vaqtida harakat tezligi 3 km/s dan oshmasligi kerak. Teplovozni sexga qoʻyishda siltab yurgizishga yoʻl qoʻyilmaydi. Sexga kirish (chiqish) vaqtida darvoza ochiq holatda, qulflari ishonarli darajada qotirilgan boʻlishi kerak. Harakatlanish vaqtida harakat tarkibining tom qismida va zinalarida hamda darvoza ustunlari yonida boʻlish taqiqlanadi. Teplovozni kiritish (chiqarish)dan oldin koʻrik kanavasidagi yoki teplovozdagi ishchilar ogohlantiriladi. Ishchilar teplovoz ichidan va koʻrik kanavasidan chiqib turishlari shart.
TEM-2 turidagi teplovozlarni joriy ta'mirlashdan oldin quyidagi ishlar bajarilishi shart:
- dizel ishlashdan toʻxtatiladi;
- boshqaruv pulti va yuqori kuchlanish kamerasidagi saqlagichlar olingan, ishga tushirish kontaktorlarining kontaktlariga izolyatsiyali xomashyodan tayyorlangan qalpoqchalar yoki kontaktlar orasiga izolyatsiyali xomashyodan tiqin qoʻyilishi shart. Kuzov va tom qismidagi barcha eshiklar va tuynuklar ochilishi va kuzov shamollatgichlari qoʻshilishi kerak;
- akkumulyator batareyasining “+” va “-” kabellarining qotirish joyi qisqichlaridan ajratib qoʻyilib, ularning rubelnigiga “Qoʻshilmasin!!! Odamlar ishlamoqda” yozuvi osib qoʻyilishi kerak.
Barcha elektr qurilmalari va olib yurishga moʻljallangan yoritgichlar Oʻzbekiston Respublikasi Energetika Vazirligining Bosh energiya nazorat boshqarmasi tomonidan tasdiqlangan “Iste'molchilar tomonidan texnik elektr qurilmalaridan foydalanish qoidalari” va “Iste'molchilar tomonidan texnik elektr qurilmalaridan foydalanishda texnika xavfsizligi qoidalari” talablariga mos boʻlishi kerak.
Elektr qurilmalariga texnik xizmat koʻrsatishni boshlashdan oldin, barcha elektr zanjirlari oʻchirib qoʻyiladi, akkumulyator batareyalari va TED oʻchirgichlari oʻchiriladi, elektr qurilmalari pnevmatik tizimining klapanlarining havosi chiqariladi. Dizelning tirsakli valini va boshqa yirik agregatlarini koʻtarish va tashish usta rahbarligida amalga oshirilishi kerak. Olib tashlashdan oldin ulash moslamalarining yuk koʻtarish hajmiga mosligi tekshiriladi. Dizelning tirsakli vali faqat gorizontal holatda tashiladi. Shatunlarni tashishdan oldin vkladishning pastki bosh shatuni yechib olinadi.
Sovutgich seksiyalarini demontaj qilishda toʻsiqlar va narvon bilan jihozlangan platformalardan foydalanish kerak. Sovutgich qismlari maxsus idishda tashiladi.
Reostat sinovlari faqat barcha ta'mirlash ishlari tugagandan soʻng boshlanadi. Teplovozda zaruriy yong'inga qarshi uskunalar boʻlishi kerak. Korpusda va mashinistning kabinasida majburiy shamollatish ta'minlanishi kerak. Sinov boshlanishidan oldin, teplovozlarning g'ildirak juftliklari ostiga tormoz bashmaklari joylashtiriladi. Reostat sinovlari, reostat sinovlari boʻyicha chilangar tomonidan bajariladi. Barcha dizelga oʻtish yoʻlaklari boʻsh boʻlishi kerak.