Odam genetikasi


-rasm. Daun sindromi (21-xromosoma)



Yüklə 40 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə91/140
tarix07.01.2024
ölçüsü40 Kb.
#209269
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   140
Odam genetikasi S- Fayzullayv Tosh- 2018

19-rasm. Daun sindromi (21-xromosoma).
B em om ing um ri qisqa b o ‘ladi, ular ichki organlarining rivoj- 
lanm asligi tufayli paydo b o ‘lgan kasalliklardan vafot etadilar. 
Bunday bolalar ichida 50% yurak yetishm ovchiligi, 15% ovqat 
hazm qilish sistem asining kasalliklari, 20% siydik ayirish organ­
larining anom aliyalari va ham m a bolalar aqli zaiflik bilan ajralib 
turadi. U lar orasida 5% yengil, 75% o ‘rta va 20% o g ‘ir aqliy 
qoloqlik bilan tu g ‘iladi. H ozirgi davrda tibbiyotning rivojlanish 
natijasida bunday bem orlar 6 0 -7 0 yoshgacha yashashi m um kin- 
ligi aniqlangan.
Ulami psixologik tekshirib k o‘rilganda abstrakt tafakkur qilish qo- 
biliyati rivojlanm aganligi, o ‘qish xususiyati yozishga nisbatan tez- 
roq hosil b o ‘lishi, kattalam ing ovozlariga taqlid qilish kabi belgilami 
kuzatish mumkin. Biror matnni qayta etib berish, so‘ralganda faqat 
savollarga javob berib turishi aniqlangan. Nutqi kech chiqadi, birin- 
chi so‘zlarini besh yoshlarda ayta boshlaydi. So‘z boyligi juda kam 
bo‘ladi. Bunday bolalar o ‘ziga xos xarakterga ega - muloyim, aytil- 
gan gapga quloq soladigan, biror ish buyurilsa, uni so‘zsiz bajaradi- 
gan b o ‘ladilar. Shuni nazarda tutib, ularga o ‘z-o‘ziga xizmat qilishni 
va oddiy ishlami o ‘rgatish mumkin.
Bunday bolalarni 
xarakteriga qarab
ikki toifaga ajratish mumkin: 
harakatchan - notinch va kam harakat - tambal.
Birinchi ko‘rinishdagi bolalar serharakat, tinib-tinchimas, hamma 
narsaga qiziquvchan, aralashuvchan, taqlid qilishni yaxshi k o ‘radigan
138


bo ‘ladilar. Lekin o ‘ta qo‘rqoq, rashkchi, tez xafalashuvchan b o ia d i. 
Ular bilan do‘stona munosabatda b o iin sa tez ko‘nikadilar va shu 
odamga bog‘lanib qoladilar.
Ikkinchi xil k o‘rinishda esa aks holatni kuzatishimiz mumkin: 
kam harakat, passiv b o ‘ladilar. Hamma so ‘ralgan savollarga «bilmay- 
man», «esimda y o‘q» deb javob beradilar. Ishga juda sekin kirishadi- 
lar, lekin kirishgandan keyin astoydil ishlaydilar.
Daun sindromi bilan tug‘ilgan bolalaming yetilish davrlari ham 
kech bo ‘ladi. Bir yoshlarda k o ‘rsatilayotgan belgilarga e ’tibor bera 
boshlaydi. 2-3 yoshda yura boshlaydi. Yetuklik davri ham juda kam 
17-20 dan 30-40 yoshgacha b o ‘ladi.
Defektologlar orasida bu kasallik bilan tug‘ilgan bolalarga e ’tibor 
birm uncha k o ‘proqdir. Bunga sabab ulam ing xarakteri ham da 
o ‘quv - koordinatsion jarayonga birm uncha oson berilishidadir.
Yuqorida aytib o ‘tilganidek xromosomalardagi o ‘zgarishlarga 
qarab Daun sindromining ikki turi farqlanadi: trisomiya yoki chala 
monosomiya (mozaika).
Trisomiya - ota-ona gametalaridan birining 21-xromosomasi tar- 
qalmasligi natijasida kelib chiqadi. Bunda to iiq trisomiya bo‘lsa be- 
moming hamma hujayralarida anomaliyali xromosomalar saqlanadi. 
Bunday bolalar Daun sindromida 95% hollarda uchraydi.
Mozayka xilida hujayralaming bir qismi sog‘lom, bir qismi anoma­
liyali bo‘ladi va bunday bolalarda yengil intellektning pasayishini 
kuzatish mumkin.
0 ‘rta hisob bilan olganda tug ‘ilayotgan 700 chaqaloqdan bittasi 
Daun kasalligiga uchraydi. Daun kasalligini davolash kompleksda 
olib boriladi. Mutaxassis pedagog va logoped bilan shug‘ullanish qo- 
niqarli natija beradi.

Yüklə 40 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   140




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin