Odam genetikasi

Meyozning biologik ahamiyati.
Meyoz boiinishda gametalar- 
ga ota-ona xromosomalari qutblarga tasodifiy tarqaladi, natijada 
ularning xilma-xil kombinatsiyalari ro‘y beradi. Bir ota va ona bo- 
lalarining har xil b o iis h i spermatogenez va ovogenezda ota-ona 
xromosomalaming tasodifiy tarqalishi, urugianish mobaynida 
gametalarning tasodifiy qo‘shilishi bilan izohlanadi.
2.5. 
Odamning ko‘payishi va individual rivojlanishi. 
Ko‘payish -
organizmlaming avlod qoldirish xususiyatidir. Odam boshqa yuksak 
organizmlar singari jinsiy y o i bilan ko‘payadi. Jinsiy ko‘payishda 
ota-ona organizmlari qatnashadi. Ulaming har birini jinsiy bezlarida 
jinsiy hujayralar hosil boiadi. Jinsiy hujayralar - gametalar rivojla- 
nishini 
- gametogenez
deyiladi. Qanday jinsiy hujayra rivojlanishiga 
qarab gametogenez -
spermatogenez
va 
ovogenezga
boiinadi.
Spermatogenez.
Homilaning generativ to‘qimalari hosil b o i- 
gandan so‘ng boshlanadi. Bola balog‘atga yetgach qaytadan davom 
etadi. Spermatogenez shartli ravishda 4 bosqichga boiinadi. Bular, 
ko‘payish, o ‘sish, yetilish va shakllanish bosqichlaridir.
K o ‘payish bosqichida
xromosomalari diploid to‘plamga ega 
boigan boshlangich hujayralar mitoz usulda boiinib, ko‘payadilar 
va natijada spermatogoniylarni hosil qiladilar.
0 (sish bosqichida
diploid to‘plamli interfaza holatidagi hujayralar 
o ‘sib kattalashadi va xromosomalar soni ikki martaga ko‘payadi. Bu- 
lami birinchi tartibli spcrmatotsit hujayralar deb ataladi. So‘ngra ular 
meyozning I profaza boiinishiga o ‘tadilar.
43

---

Yedlish bosqichida
hujayralar meyoz usulda ko‘payadilar. 
Meyozning reduksion bolinish davrida bitta birinchi tartibli sper- 
matotsitdan ikkita ikkinchi tartibli spermatotsitlar hosil boiadi. 
Meyozning ekvatsion bolinish davrida esa ikkita ikkinchi tartibli 
spermatotsitlardan to‘rtta spermatidalar rivojlanadi. Spermatidalaming 
hammasida 22 tadan autosomalar, ikkitasida bittadan X jinsiy xromo­
soma, ikkitasida bittadan Y jinsiy xromosoma bo‘ladi (
14-rasm