Odamlarda parazitlik qiladigan soxta oyoqlilarning muhim vakillari, umumiy tavsifi, sistematik o’rni va keltirib chiqaradigan kasalliklari

ishtahaning yo‘qolishi, yiring va qon aralash ich ketishidan aniqlanadi. Ichburug’
amyobasi bilan kasallangan odam bir kecha-kunduzda 300 milliontagacha sista chiqarishi mumkin.
Kasallikka tashxis qo‘yish uchun bemoming najasi konservantga yigiladi va
tekshiriladi. Konservant tarkibi A.A. Turdiyev tomonidan taklif etilgan (1971-y.).
Odamda 4 yadroli sistalar va eritrofag topilishi unga amyobiaz yuqqanligidan dalo-
lat beradi. Ichburug4 amyobasi yer yuzida keng tarqalgan. Turli geografik sharoit-
larda odamlaming bu parazit bilan kasallanishi 10 % dan 30 % gacha yetadi. Ichburug‘ kasalligi asosan issiq tropik va subtropik iqlimli mamlakatlarda ko‘p uchraydi.
U Markaziy Osiyo davlatlarida, shu jumladan, 0 ‘zbekistonda ham uchraydi.
Profilaktika choralariga ovqat iste’mol qilishdan oldin qo'lni yaxshilab yu-
vish, xomligicha yeyiladigan sabzavot va boshqa masalliqlami yaxshilab yuvish,
pishirilgan ovqat va ichiladigan suvni yopiq idishda saqlash, pashshalami yo‘qotish
(chunki ular dizenteriya amyobasining sistalarini mexanik ravishda tashiydi), be-
mor va sista tashuvchilami aniqlash va davolash, umumiy ovqatlanish muassasala-
rida sanitariya holatini va ovqat tayyorlash texnologiyasini nazorat qilib borish va
aholi o‘rtasida sanitariya-gigiyena qoidalariga rioya qilish bo‘yicha keng targ‘ibot
ishlarini olib borish kabilar kiradi.
Sistematikasi:
Hayvonot olami- Zoo
Bir hujayralilar kichik olami-protozoo
Sarkomastigoforalar tipi-(Sarcomastigophora)
Sarkodalilar sinfi-Sarcodina
Amyoba turkumi-Amyobae
Ichburug’ amyobasi-entamoeba histolutica
Protozoy kasalliklari qo‘zg‘atuvchilarini yig‘ish va ularni aniqlash Odamlarni ichburug‘ аmyobаsi bilаn kasallanganligini o‘rganish uchun ichburug‘ аmyobаsi bilаn оg‘rigаn оdаmning qоnli shilliq najasidаn оlingаn prеpаrаtni tеmir gеmоtоksilindа Gаydеngаyn usulidа bo‘yab, mikrоskоpdа qаrаladi. Prеpаrаtni tеkshirgаnda eritrоsitlаr qоrа rаnggа bo‘yalgаn bo‘lаdi. Eritrоsitlаr оrаsidа ichburug‘ аmyobаlаri ham ko‘rinаdi. Ichburug‘ аmyobаsi bilаn оg‘riyotgаn оdаmning kаsаli еngillаshgаndа uning najasidаn prеpаrаt tаyyorlаb, ichburug‘ аmyobаsining sistаlаrini toppish mumkin. Ulаr yumаlоq shаkldа bo‘lаdi va prеpаrаtdа bir, ikki hamda to‘rt yadrоli sistаlаr ko‘rinаdi. Ichаk аmyobаsining prеpаrаtini mikrоskоp tаgidа qаrаganda, kаttаligi jihаtidаn ichburug‘ аmyobаsigа tеng kеlаdi. Prоtоplаzmаsidа vаkuоllаri ko‘p bo‘lаdi. Uning ichidа pufаksimоn kаttа yadrоsi ko‘rinаdi. Diqqаt qilib tеkshirgаndа vаkuоllаridа bаktеriyalаr vа krахmаl dоnаlаrini ko‘rish mumkin. Ichаk аmyobаsining sistаlаri yumаlоq shаkldа bo‘lаdi. Ichаk аmyobаsidа sistаsi sаkkiz yadrоli bo‘lishi bilаn хаrаktеrlаnаdi, lеkin shu bilаn birgа kаm vа ko‘p yadrоli sistаlаr hаm uchrаydi.






XULOSA:
Xulosa qilib shuni aytish mumkin odamlarda uchraydigan soxta oyoqlilarning vakili ularning umumiy tavsifi va sistematik o’rni ,kasalliklar keltirib chiqarishi:
1.Odamda uchraydigan soxta oyoqlilarnning umumiy tavsifi ular sarkodallilar sinfiga kiradi.ularning 11000ga yaqin turi bor.Parazit yashaydigan vakili amyobalar turkumiga oid ichburug’ amyobasidir.U odamda parazitlik qilib qonli ichburug’kasalligini keltirib chiqaradi. Ichburug’ amyobasinni birinchi marta 1875 yilda rus shifokori Lesh tomonidan aniqlangan va uning patologik belgilarini ham o’rganilgan.Ichburug’amyobasining kattaligi 20-30 mikron keladi.Sodda hayvonlar xo’jayinlarini turli a’zolarida (ichak, tana bo’shlig’i, qoni, jinsiy sistema va boshqalar) joylashadi va ularni zararlaydi. Ko’pchiligi hujayra ichi parazitlari. Sodda hayvonlar orasida odam va hayvonlarda turli og’ir, o’lim bilan tugaydigan hastaliklarni keltirib chiqaruvchi turlari bor. Shuning uchun parazit sodda hayvonlarni o’rganish nafaqat zoologiyani tibbiyot va veterinnariyani ham predmeti hisoblanadi.
2.Odam uchraydiygan soxta oyoqlilarning sistematikasi Hayvonot olami,bir hujayralilar kichik olami,sarkomastigoforalar tipi.sarkodalilar sinfi,amyoba turkumi,ichburug’ amyobasi turi hisoblanadi.
3.Odamda uchraydigan soxta oyoqlilar odamda amyobiaz ya’ni qonli ichburug’ keltirib chiqaradi.kasallikning belgilari qorin og’rishi,ishtahaning yo’qolishi,yiring va qon aralash ich ketishi kabi belgilar yuzaga keladi. Ichburug’ amyobasi bilan kasallangan odam bir kecha-kunduzda 300 milliontagacha sista chiqarishi mumkin.Kasallikka tashxis qo‘yish uchun bemoming najasi konservantga yigiladi va tekshiriladi.