Odlar Yurdu Kolleci İstehsalat Təcrübəsi Hesabatı

Verilənlərin mənbələri.
Tədqiqat planı həm ilkin, həm də təkrar mə­lu­mat­lar mənbəyindən istifadəni nəzərdə tuta bilər. Təkrar məlumatlar – hər hansı baş­qa məqsədlər üçün toplanmış, artıq müəyyən formada mövcud olan infor­ma­siyalardır. İlkin məlumatlar müəyyən layihənin həyata keçirilməsi zamanı konkret məqsəd üzrə toplanır.
Tədqiqatçılar adətən axtarışa, məsələnin tam və ya qismən həlli üçün istifadə oluna bilən və ilkin məlumatların toplanmasına çəkilən xərcləri azalt­ma­ğa imkan verən təkrar verilənlərin təhlilindən başlayırlar. Hər halda tək­rar məlumatlar (daha asan əldə edilən və ucuz) tədqiqat üçün bir növ baş­lanğıc nöqtəsi rolunu oynayır. Əgər la­zımi məlumatlar mövcud deyildirsə və ya onlar köhnəlibsə, ya da qeyri-dəqiq, natamam və ya etibarsızdırlarsa, təd­qi­qatçı ilkin məlumatların axtarılması ilə məşğul olmalıdır.

Marketinq tədqiqatlarinin aparılmasında informasiyaların toplanması metodları
İlkin informasiya müşa­hidə, fokus-qrup, sorğu və eksperiment (təcrübə) yolu ilə əldə edilə bi­lər.

• 
  Müşahidə. Lazımi məlumatlar, öyrənilən situasiyaya cəlb edil­miş şəxslərin müşahidə olunması və birgə şəraitlərin təhlilinin gedişi za­manı əldə edilə bilər. Əgər American Airlines kompa­niyasının təd­qi­qatçıları aeroportlarda, aviakom-paniyaların ofislə­rində, turist agen­tliklərində sadəcə olaraq şəxsi heyətlə «söhbət etsələr», ən müxtəlif aviadaşıyıcılar haqqında fikirlər eşidəcək­lər. Xidmətin keyfiyyətini mü­qa­yisə etmək üçün tədqiqatçılar həm öz avialaynerlərində, həm də rəqiblərin uçuş reyslərində iştirak edə bilərlər. Axtarış tədqiqatlarının nəticəsində sərnişinlə­rin aviakompaniyaların seçilməsi zamanı istinad etdikləri krite­riyalar haqqında fərziyyələr meydana çıxa bilər.
  
• 
  Fokus-qrup. Fokus-qrup əmtəə, xidmət, kompaniya və ya marke­tinq tədqiqatının hər hansı obyekti haqqında müzakirə aparılması məq­sədilə təcrübəli aparıcının yanında bir neçə saat vaxt keçirilməsi xahiş edilən 6-10 nəfərdən ibarət qrupdur. İn­ternetin inkişafı sayəsində bir çox kompaniyalar fokus-qrupu real vaxt rejimində həyata keçirirlər. Məsələn, General Motors istehlakçıların onun yeni avtomobillərinin yeni texniki xüsu­siyyətlərinə və dizaynına olan reaksiyalarını operativ şəkildə müəyyən etmək üçün ucuz vasitə kimi şəxsi web-saytından is­tifadə edir.
  
• 
  Sorğu. Təsviredici tədqiqat zamanı kəmiyyət sorğusu daha əlve­rişlidir, çünki bu zaman kompaniya istehlakçıların bilik, inam, tərcih və məmnunluqlarını öyrənir və onların vəziyyətləri­nin ümumi məcmuya olan nisbətini qiymətləndirir. Məsələn, American Airlines üçün nə qədər ada­mın kompaniya haqqında eşitdiyi, onun reysləri ilə uçduğu, ona üstünlük verdiyi, internetə çıxış imkanı verən aviadaşıyı-cıya nə qədər insanın üstünlük verdiyi haqqında informasiya daha böyük əhəmiyyətə malikdir.
  
• 
  İstehlakçıların davranışları haqqında verilənlər. Alıcılar öz tərcih­ləri ilə rəngarəng «izlər» buraxırlar (kataloqlar üzrə ticarət apa­ran super­maar­ket­lərin və kompaniyaların verilənlər bazasında, internetdə və s.). Sonra­dan bu verilənlər təhlil edilir. Həyata ke­çirilmiş alışların təhlili istehlakçıların gizli tərcihlərini aşkar et­məyə imkan verir və çox vaxt bu, marketinq tədqiqatlarına nis­bətən daha etibarlı informasiya mənbəyi kimi çıxış edir. Bir sıra hallarda sorğu iştirakçılarının üstünlük verdikləri ticarət marka­ları haqqında məlumatları real alışlarla heç bir ümumi cəhətə malik olmur. Məsələn, istehlakçılar bildirirlər ki, onlar daima ən məşhur markalara üstünlük verirlər, həqiqətdə isə onlar tama­mən başqa əmtəələri alırlar.
  
• 
  Eksperiment. Elmi nöqteyi-nəzərdən ən ciddi metod səbəb-nə­ticə əlaqə­lərinin müəyyən edilməsi məqsədilə fəaliyyət göstə­rən eks­pe­ri­men­tal tədqiqat-lardır. American Airlines özünün müntəzəm reyslərin­dən birində internetə çıxış haqqını birinci həftə 25 doll., növbəti həftə isə 15 doll. məbləğində təyin edir. Əgər birinci dərəcəli sərnişinlərin sayı birinci və ikinci həftə ər­zində təxminən eynidirsə və həftələr arasındakı fərqə fikir ver­məmək olarsa, onda xidmətdən istifadə etmiş insanların sayı­nın, tarifin dəyişməsi hesabına dəyişdiyini hesab edirlər.