Oila pedagogikasi

riyatlar 
asosida oilani barpo etish, shakllantirish va barqa- 
roiiigini ta’minlashga yetarli e’tibor berilmadi. Oilani jami­
yatning 
asosiy 
yacheykasi sifatida har tomonlama muhofaza 
etish masalasi 
davlat siyosati darajasiga ko‘tarilmadi.
Xalqimizning axloq, andisha, sharm-hayo, halollik va 
pokizalik, inson qadr-qimmati to‘g‘risidagi tasawurlariga zid 
bo‘lgan o‘zga madaniyat an’analari yoshlar ongi, dunyo- 
qarashi va shuuriga salbiy ta’sir etishi natijasida ba’zi salbiy 
xollaming paydo boiishi yuz berdi.
23

---

Milliy an’analar ma’naviy sog‘lom oilani barpo etadi.
Sog‘lom milliylik barq urgan joyda umumbashariy fazi- 
latlaming qadriga yetish ham ortadi, millatlar o'rtasidagi 
do‘stona munosabatlar ham kamol topadi. 0 ‘zimizga ham, 
boshqalarga ham go‘zallik va odob timsoli bo'ladigan kelin 
tushirish odatimizni olaylik. Kamay-sumay sadolari yang- 
ragan ko£chada to‘y, shodlik, mahalla ahli to'planadi. Agar 
to‘y kechasini olib boradigan shilqim nasihatgo‘ylaming har 
bir to‘yda takrorlayverib siyqasi chiqgan so‘zlarini e’tiborga 
olmasak, quloqlami kar qiladigan darajadagi baland parda- 
larda ayuhannos ko‘taradigan ansambllaming «Bari gal», «Ey 
sanam», «Qora ko‘z bo‘y-bo‘y», «Chakra-chakidan girad», 
«Guloyim» singari xonishlarini mustasno qilganda to‘ylarimiz 
chinakam jamoatchilik ramzidir.
Turmushimizda shunaqa voqealar ham uchrab turadi: 
to‘y qiluvchining aholi nochorroq, hali uy-joy bitmagan, 
ro‘zg‘orda kamchiliklar ko‘p, bolalar oyoqqa turmagan. 
Lekin u mahallani va yor-birodarlami nahoigi oshga taklif 
qiladi. Shunda ba’zi birovlar «ahvoling shuku, topganingni 
bola-chaqangga sarf qilsang bo‘lmaydimi?» degan fikrga 
boradilar. To‘g‘ri, shunday qilish mumkin edi. Lekin men bu 
oilaning kamtarona oshini xalqimizga xos kamtarlik va o‘z 
bolalarini jamoa orasiga olib kirib, ularda ko‘pchilik bilan 
bahamjihat hayot kechirishga o‘rgatish deb bilaman. Nahoigi 
oshga ketadigan sarf bilan ro‘zg‘omi batamom tiklab 
bo‘lmaydi. Lekin biror kishi yoki oilaning obro‘si, insoniyligi, 
milliy tuyg‘usi tiklanadi. Bu ham yaxshi fazilatlami ro‘yobga 
chiqarish va tarbiyalashning o'zbekona yo'lidir. Men o‘z 
boyligini va mavqeyini ko‘z-ko‘z qilish niyatida qilinadigan 
hashamatli to‘ylami ko‘zda tutayotganim yo‘q. Bunaqa 
isrofgarchilikka va manmanchilikka asoslangan to‘ylar obro‘
24

---

emas, nafrat keltiradi. 0 ‘zbek to‘y marosimlari haqida 
gapirsak, quda-andalaming nozik muomalalari, kelin va 
kuyovga ko‘rsatiladigan mulozamatlar, iliq, bordi-keldilami 
ko'rib, nihoyatda ta'sirlanib ketasan, kishi. Ko‘chani toidirib 
kamay-sumay sadolari ostida kelayotgan kuyov va uning 
jo‘ralarini tomosha qilish uchun yosh-yalang tashqariga 
otiladi, derazalaming pardalari orqasidan kelinchaklar nigoh, 
tashlaydi. Kelin darvozasi oldida ikki tomonga saf tortgan 
qarindosh-urug‘lar, qo‘ni-qo‘shnilar qo‘li ko‘ksida, ota ko‘z- 
larida yosh qalqigan. Hatto «kuyovning bo‘yi past ekan», 
«kuyov sariq-mi?», «kuyov baland bo‘yli ekan-a» singari 
so‘zlaming mahalla oralab tarqalishida ham ajib bir hosiyat 
bor. Mahalla biigalashib kuyovga baho berayotgandek, uni 
o‘z farzandi qilib qabul qilayotgandek boiadi. Mahalla shu 
daqiqadan boshlab bitta qarindoshga ko‘payganday tuyuladi. 
U shu mahallaning, shu ko‘chaning, qo‘yingki, hammaning 
kuyovi. Keyinroq biror joyda uni uchratib qolganda ham 
♦kuyov» deb samimiy murojaat qilamiz. Ana shunday go‘zal 
an’analarimizni ba’zan bachkanalashtiradigan qiliqlar ham 
paydo bo‘lib qolmoqda. Kuyov jo‘ralarining o‘ynab-kulib 
qaynota darvozasiga kelishi yaxshi. Lekin biroz «qizishib»