Оила психологияси

Oila psixologiyasi o’quv predmeti sifatida: aktual muammollar 
Insonning, odamzodning tirik mavjudod sifatida mavjudligi turli xil ehtiyojlarni 
amalga oshirishni talab qiladi. Ulardan ba’zilarini voyaga etmagan odam tomonidan 
mustaqil qondirilsa, ba’zilariga esa faqatgina kim bilandir birgalikda erishish, amalga 
oshirish mumkin. Agar nikoh joriy paydo bo’lgan paytdan boshlab (erkak va ayolning 
birlashganidan) iqtisodiy, xo’jalik, avlod qoldirish, tarbiyaviy funktsiyalar ahamiyatli 
bo’lgan bo’lsa, hozirgi davrga kelib hamma joyda oilaning psixoterapevtik va 
emotsional (hissiy) qo’llab-quvvatlash funktsiyasining ahamiyati kuchaymoqda.
Er-xotinlik o’zining zamonaviy ko’rinishida hayotiy mazmunga (ekzistentsional) 
erishganlik nuqtai nazaridan baholanadi va er-xotinlar o’rtasidagi psixologik munosabat 
sifatida namoyon bo’ladi. 
Nikoh (oila qurish) uchun his-tuyg’ular zarur bo’ladi. Hatto ―hisob-kitobli 
nikohlar‖da ham sevgi paydo bo’lishi mumkin. 
Har bir odam noyob takrorlanmas bo’lib, bu noyoblikning orqa tomoni esa azaliy 
taqdiriy yolg’izlik bo’ladi. O’zining noyob va takrorlanmasligini odamning borligini 
noyob ekanligini va o’z shaxsini, sifatlarini va xususiyatlarini takrorlanmas, o’zgacha 
ekanligini anglab etishi uni yolg’izlikni engishga undaydi. Kimdir uni tushunish, qabul 
qilishi, kimgadir zarur bo’lishi kerak. Odam sevishi va sevimli bo’lish qattiq istaydi. 
Buni u faqatgina nikoh va oilada topishga umid (tahmin) qiladi. 
Oila psixologiyasiga oldinlari uncha e’tibor berilmagan. Metodikalar bilan juda 
kam qurollangan edi. Faqatgina 1970 yillar boshlarida nikoh va oila bir nechta 
fanlarning maxsus tadqiqotlar predmetiga shu jumladan, psixologiyaning ham tadqiqot 

---

21 
predmetiga aylana boshladi. Oila muammolariga e’tibor eng avvalo psixik va asab 
kasalliklarini profilaktikasi va oiladagi tarbiya muammolari tufayli olimlarni diqqatini 
tortdi. Keyingi yillarda oila maslaxatxonalarida oilaviy hayot muammolari va ota-ona 
va bola munosabatlari korrektsiyasi rivojlanib bormoqda.