Оила психологияси

3.4.
Umumiy xulosaga kelinadi. 
O’qituvchi-
talaba,
40 minut 
4 
4.1.
Mustahkamlash va baholash bosqichi: 
Berilgan ma’lumotni talabalar tomonidan o’zlashtirilganini 
aniqlash uchun quyidagi savollar beriladi: 
1.
Oila psixologiyasi fanining maqsadi deganda nimani 
tushunasiz? 
O’qituvchi, 
 15 minut 

---

18 
2.
Oila psixologiyasi o’quv kursining vazifalari nimalardan 
iborat?
4.2.
Eng faol talabalar (baholash mezoni asosida) baholanadi. 
5 
 O’quv mashg’ulotini yakunlash bosqichi: 
5.1.
Talabalar bilimi tahlil qilinadi. 
5.2.
Mustaqil ish topshiriqlari beriladi. 
«Oila psixologiyasi fani predmeti maqsadi va vazifalari» mavzusi 
yuzasidan turli xil ko’rgazmali qurollar tayyorlash. 
5.3.
O’qituvchi o’z faoliyatini tahlil qiladi va tegishli 
o’zgartirishlar kiritadi. 
O’qituvchi,
10 minut 
Asosiy savollar: 
1.
Oila psixologiyasi fanining maqsadi
2.
Oila psixologi yasi fanining vazifalari 
Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar:
Oila, psixologiya, predmet,fan-texnika 
taraqqiyoti, etnopsixologiya, jamiyat.
Mavzuning bayoni: 
Oila psixologiyasi o’quv kursining maqsadi siz yoshlarni oilaviy xayotga 
tayyorlashdan iboratdir.
Ma’lumki, insoniyat jamiyati taraqqiy etib borgan sari odamlarning o’zlari ham, 
ularning bir-birlari bilan bo’ladigan o’zaro munosabatlari ham, ayniqsa, shaxslararo 
munosabatlar orasida eng samimiy, yung yaqin bo’lgan jilaviy munosabatlar ham 
takomillashib, o’ziga xos tarzda murakkablashib boradi. 
Oila psixologiyasi fanining predmeti-oilaning ijtimoiy va etnopsixologik 
xususiyatlarini tashkil etishi, jamiyatnining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi shaxsning 
madaniy takomillashuviga, shaxlarni bir-biriga qo’yadigan talablari oshishiga va 
shaxslararo munosabatning noziklashuviga olib keladi. Buning debochasi sifatida sevgi, 
muxubbat, oila va oilaviy munosabatlar yuzaga keladi bu esa o’z navbatida oila 
psixologiyasining ilmiy taqiqot predmeti sifatida o’rganilishi talab etiladi.
Oila psixologiyasi fanining vazifasi–oila psixologiyasiga doir eng muhim bilimlarni 
berish va ular asosida tegishli malakalar ko’nikmalarni shakllantirib, yoshlarni oilaviy 
hayotga tayyorlashdir. Oilanining shaxsni shakllanishidagi roli haqida yoshlarga 
tasavvur berish, yoshlarga oilaviy hayotga kuzatiladigan o’zgarishlar haqidagi ilmiy 
bilimlar bilan tanishtirish, yoshlarga oilaviy hayotda bo’ladigan muammolar, 
qonuniyatlar haqida ilmiy tasavvur bilan tarbiyalash, ularni bu jarayonlarga tayyorlash, 
yoshlarni oilaviy hayotda yuzaga keladigan, muammolarga konstruktiv tus berishga, 
destruktiv yo’nalishlardan saqlanishga o’rgatish, yoshlarni muammoli vaziyatlardan 
psixologik jihatdan oqilona chiqish malakalarini o’rgatish, yoshlar o’zlarining turmush 
o’rtoqlarini to’g’ri tanlash malakalarini shakllantirish, yoshlarni jinsiy hayotga ilmiy 
asosda tayyorlash, yoshlarga oilaning mustahkamligini ta’minlovchi bilim va 
malakalarini shakllantirish, yoshlarni oilaviy muloqatga tayyorlash, yoshlarni oilani 
rejalashtirishga o’rgatish kabi vazifalar o’quvchilarga berilishi ko’zda tutilgan. 
Insonning tirik mavjudod sifatida harakatda bo’lish turli xil ehtiyojlarni amalga 
oshirishni taqozo etadi. Ulardan ba’zi birlarini mustaqil amalga oshirilsa, ba’zilarini esa 
faqatgina kim bilandir birgalikda amalga oshirish mumkin. Agar nikoh paydo bo’lgan 

---

19 
davrlarda xo’jalik ishlari, iqtisodiy ishlar, avlod qoldirish va tarbiyalash funktsiyalari 
ahamiyatli bo’lgan bo’lsa, hozirgi davrga kelib psixoterapevtik funktsiyalar, emotsional 
qo’llab-quvvatlash 
funktsiyalarining 
ahamiyati 
kuchaymoqda. 
Er-xotinlik 
munosabatlari hozirgi zamonaviy ko’rinishda ekzistentsional mazmunga erishganlik 
pozitsiyasidan baholanadi va er va xotin o’rtasidagi psixologik munosabatlar 
ko’rinishida namoyon bo’ladi. Nikoh bo’lishi uchun asosiysi his-tuyg’ular hisoblanadi. 
Aynan sevgi-muhabbat hislari oila qurishga undaydi (olib keladi). Hatto shubhali 
bo’lgan ―hisob-kitobli nikoh‖da ham sevgi paydo bo’lishi ehtimoli bor. 
Har bir odam noyob va takrorlanmasdir, ushbu noyoblikning ikkinchi tomoni 
yolg’izlik qismatidir (insonning o’z shaxsiy xususiyatlarini takrorlanmasligini va 
turmushini noyobligi). 
Insonning o’z turmush tarzini noyobligi va shaxsiy xususiyatlari va ko’rinishlarini 
takrorlanmasligini anglanganligi yolg’izlikni engishga undaydi. Kimdir uni tushunishi, 
qabul qilishi va kimgadir kerak bo’lishi kerak. Inson sevish va sevilishni xohlaydi. Buni 
esa u nikoh va oiladan topishni mo’ljallaydi, tahmin qiladi. 
Oila psixologiyasi bo’yicha chet el psixologlari tomonidan juda katta izlanishlar 
qilingan. Sharq mutafakkirlarining asarlarida ham ko’plab ibratli, kuzatish va tajribalar 
asosida chiqarilgan xulosa va tavsiyalar mavjud. Shunga qaramasdan ushbu fan etarli 
darajada tan olinmagan va metodik tomondan ta’minlanganligi ham kam darajada 
bo’lgan. Hatto fanning ushbu tarmog’iga kelajagi yo’q va mustaqil fan emas degan 
nopisandlik bilan qarashlar ham bo’lgan. Buni quyidagicha izohlash mumkin: oilani 
o’rganish bo’yicha eksperimental metodikalarni qo’llanalishi qiyin kechishi, shaxsiy 
tajribalar ishonarli emasligi, so’rovnoma metodlarini ishonchliligi kamli va hokazolar. 
Psixologik bilimlar fundamental fanga asoslangan holda ya’ni, shaxs, faoliyat, guruhlar, 
psixik rivojlanish qonuniyatlariga tayanadi. Oila psixologiyasiga esa jiddiy qaralmagan. 
Faqat 1960 yillarning oxiri va 1970 yillarni boshlaridan boshlab nikoh va 
oilako’pgina fanlarda tadqiqot predmeti bo’la boshladi, shu jumladan psixologiyani 
ham. Boshida nikoh va oila muammosi asab va psixik kasalliklar profilaktikasi 
masalalari bo’yicha mutahassislar va oiladagi tarbiya muassasalari bo’yicha 
mutaxassislar e’tiborini torta boshladi. Keyingi yillarda er-xotinlik hayoti muammolari 
va ota-ona va bola munosabatlari korrektsiyasi bo’yicha psixologik konsultatsiyalar 
amaliy psixologiyada rivojlana boshladi 
Zamonaviy oilalarni rivojlanish dinamikasi ob’ektiv va sub’ektiv qiyinchiliklar 
bilan bog’liq bo’lgan bir holatda, nikoh va oilani o’rganish shaxs va ijtimoiy 
psixologiyada nihoyatda dolzarb ehtiyojga aylandiki, u ham bo’lsa mavjud oilalarga 
psixologik yordam ko’rsatish va yoshlarni oilaviy hayotga tayyorlashda qonuniyatlarni 
izlash maqsadida.