3.Allosterik fermentlar. Allosterik boshqaruv keng maʼnoda boshqaruvning har qanday shakli boʻlib, unda boshqaruvchi molekula (aktivator yoki ingibitor) aktiv markazdan tashqari fermentning boshqa biror qismiga birikadi. Boshqaruvchining birikadigan joyi allosterik qism deb nomlanadi.
Raqobatdosh boʻlmagan ingibirlanishning deyarli barcha holatlari (kamdan kam uchraydigan baʼzi raqobatli ingibirlanish ham) allosterik boshqaruv shaklidir.
Biroq allosterik ravishda boshqariladigan ba’zi fermentlar ularni ajratib turadigan oʻziga xos xususiyatlarga ega. Bizning ba’zi asosiy metabolik boshqaruvchilarimizni oʻz ichiga olgan ushbu fermentlarga koʻpincha allosterik fermentlar 22squared nomi berilgan. Allosterik fermentlar odatda turli xil oqsilli subbirliklarda joylashgan bir nechta aktiv markazlarga ega. Allosterik ingibitor fermentga birikkanida, oqsil subbirlikdagi barcha faol markazlar biroz oʻzgartiriladi va natijada kamroq ishlaydi.
Shuningdek, allosterik aktivatorlar ham mavjud. Baʼzi allosterik aktivatorlar fermentning aktiv markazdan boshqa qismiga birikadi va aktiv markaz funksiyalarining oʻsishiga olib keladi. Bundan tashqari, kooperativlik deb ataluvchi jarayonda substratning oʻzi allosterik faollashtiruvchi boʻlib xizmat qilishi mumkin: bitta aktiv markaz bilan birikkanida boshqa aktiv markazlarning faolligi oshadi.33cubed Bu allosterik boshqaruv hisoblanadi, chunki substrat birikadigan joyidan uzoqroq boʻlgan aktiv markazlarga ta’sir qiladi.
Xulosa: Oziq moddalar tarkibida vitaminlar moddalari yetishmasligi natijasida odamlar kasallliklar paydo bo’lishi mumkin. Ular fiziologik faol modddlar bo’lib hujayradagi sizntez jarayonlari jadallashtiradi. Vitaminlar yetishmovchiligi oldini olish uchun tabiiy oziq ovaqa maxsulotlarini istemol qilish talab etiladi. Vitaminlarga bog’liq ravishda hujayralardagi parchalanish jarayonlarida, reaksiyalar jadalligida fermentlar muhim o’rin tutadi. Fermentlar sintezi buzulish ham insonda turli kasalliklarni keltirib chiqaradi. Asosan ovqat hazim qilish fementlari faoloogini buzulishi ko’p uchraydi. Buning oldini ilish uchun maxsus dori preperatlarini istemol qilish shifokor ko’rsatmasiga ko’ra tafsiya etiladi.
