Оliy va o„rta maхsus ta‟lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti
Yüklə 1,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
13-labоratоriya mashg‟ulоti Mavzu: Tuproq mikroorganilarini o„rganish Ishning maqsadi: Tuproq mikroorganizmlarini mikroskopiya usuli yordamida o‗rganish. Kerakli asbob va uskunalar: tuproq namunalari, shpatel, xovoncha, kolba, probirkalar, Petri likopchasi, steril suv, termostat, mikroskop, kedr moyi, buyum oynasi, qoplagich oyna, bakterial ilmoq, fuksin, filtr qogʼoz, spirt lampa, toluol, filtr qogʼozga shimdirilgan gentsian violet bo‗yogʼi. Nazariy ma‟lumot: Ko‗pgina hollarda tuproq mikroorganilarini o‗rganish va sonini aniqlash Petri chashkasida amalga oshiriladi. Buning uchun bitta usul bir qator tuproq mikroorganizmlari: bakteriyalar, aktinomitsetlar, zamburug‘lar va achitqilarni aniqlashda qo‗llaniladi. Ozuqa muhiti tagiga yoki qatlamiga ekish kam hollarda ishlatiladi. Bir qator muammolar zamburug‘larni aniqlashda ozuqa muhit orasiga ekishni tavsiya qiladi. Bunday holatda 1 ml tuproq suspenziyasi chashkaga solingan va qotmagan agarga solib aylantiriladi va uning bir tekisda qotishi uchun tekis yuzaga qo‗yiladi. Bunday usul shpatel yordamida tuproq suspenziyasini ozuqa muhit yuzasiga surtish vaqtida mitselliyning maydalanib, chashka yuzasiga tarqalishini oldini oladi. Ayrim hollarda bu usul bakteriyalarni aniqlashda ham qo‗llaniladi. Sterillangan Petri chashkasiga suv hammomida eritilgan agarni ozuqa muhitidan har bir chashkaga 20-30 ml quyiladi. Ozuqa muhitlar odatda katta kolbadan bir qancha chashkaga quyiladi. Shuni esda saqlash kerakki, chashkalar bir xil formada va bir xil diametrda, tekis tagli bo‗lishi zarur. Ozuqa muhitini chashkaga quyishda ularning barchasiga bir xil miqdorda solinishiga e‘tibor berish kerak. Bir qator hollarda aniq o‗lchangan ozuqa muhitlar probirkalarga solinadi, probirkalarda sterillanadi va Petri chashkasiga solinadi, bu usul
48 qo‗llanilganda chashkadagi ozuqa muhit miqdori standartga mos holda solingan bo‗ladi. Ozuqa muhit solingan chashkalar tekis, qat‘iy gorizontal yuzaga qo‗yilishi lozim, chunki undagi ozuqa muhit bir xil qalinlikda qotishi lozim. Agar ozuqa muhiti chashkaga quyilayotganida qotib qolmasligi lozim, yaxshisi uning harorati 50 o C bo‗lganda quyish maqsadga muvofiq bo‗lar edi, bunday holatda chashka qopqog‘iga kamroq suv kondensatlanadi. Agar qotgandan so‗ng chashkalar quritish shkafiga quyiladi va 70-80 o C gacha qizdiriladi, qopqoqdan suv yo‗qolguncha hamda agar yuzasida silliq plyonka hosil bo‗lguncha quritiladi. Bu agar yuzasidan suv plyonkasining ketganligidan darak beradi. Chashkani quritishning boisi, ekilgan namunadan o‗sib chiqqan mikroorganizmlar xo‗jayinlari agar yuzasida suzib aralashib ketmasligi uchun zarur bo‗ladi. Zamburug‘larni ajratish va sonini aniqlashda chashka har doim ham quritilmaydi. Chashka quritilgandan so‗ng ekish amalga oshirilishi lozim. Ozuqa muhit solingan chashkani uzoq muddat ekilmasdan saqlab bo‗lmaydi, chunki havodan mikroorganizmlar tushib, ko‗z bilan ko‗rib bo‗lmaydigan mikrokoloniyalar hosil qilishi mumkin. Ekish vaqtida ular shpatel orqali butun ozuqa muhit yuzasida tuproq mikroflorasiga tegishli bo‗lmagan koloniyalarni hosil qilishi mumkin. Ekish uchun tayyorlangan tuproq suspenziyasini 5 daqiqa chayqatilgandan so‗ng 30 sekund davomida yirik tuproq zarralari cho‗kishi uchun tindiriladi. So‗ngra sterillangan pipetka yordamida undan 1 ml olinib 9 ml sterillangan suv solingan probirkaga solinadi. Suspenziyani yangi pipetka yordamida yaxshilab aralashtiriladi va undan 1 ml olinib keying probirkaga solinadi va xuddi yuqoridagidek aralashtiriladi. Keyingi suyultirishlar ham xuddi shunday amalga oshiriladi. Zarur suyultirishlardan chashkaga ekish amalga oshiriladi. Buning uchun 1 tomchi suspenziya agarli ozuqa muhit yuzasiga surtib chiqiladi. Ekish amalga oshirilgan chashka to‗nkarilgan holatda termostatga joylashtiriladi. Odatda bakteriyalar soni 3 sutkadan so‗ng hisoblanadi, aktinomitsetlar 7- 15, 20 kunda zamburug‘lar va achitqilar 5-7 sutkadan so‗ng hisoblanadi. Agar mikroorganizmlar kambag‘al ozuqalarda, jumladan agarli suv, tuproq ekstrakti kabilarda ekilgan bo‗lsa 7-14 sutkada hisoblash amalga oshiriladi. Ma‘lum bir guruh mikroorganizmlarning miqdor ko‗rsatkichlari to‗g‘risida solishtirma ma‘lumot olish uchun bir xil muddat hisoblash ishlarini amalga oshirish zarur. Shuni e‘tiborga olish zarurki, uzoq muddat inkubatsiya vaqtida juda ko‗p mikroorganizmlar koloniyasi o‗sib chiqadi. Chashkadagi koloniyalar soni odatda chashkani qora fonga to‗nkarilgan holatda qo‗yib sanaladi. Ikki marta sanalmasligi uchun sanalgan koloniyalar o‗rniga ruchka yoki moy qalam yordamida nuqta qo‗yiladi. Sanash qulay bo‗lishi uchun chashkaning osti qalam bilan qismlarga bo‗linadi. Tiniq bo‗lmagan muhitlarda esa sanash chashka yuzasidan amalga oshiriladi.
Yüklə 1,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|