Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan muhandislik-qurilishi instituti iqtisodiyot va boshqaruv fakulteti shaxarsozlik va kommunal infratzulmani boshqarish kafedrasi

4.Alohida ko’rinishdagi texnik murakkab ishga IBL tarkibi va mazmuni 
Ko’p hollarda ishlarni bajarish loyihasi bajarilishi juda murakkab bo’lgan montaj,
pardozlash yki maxsus ishlarga ishlab chiqiladi. Yig’ma konstruktsiyalarni montaj
qilish IBLning tarkibiga qo’yidagilar kiradi:
•
obhekt bo’yicha ishlarni bajarish kalendarg’ grafigi (smenali, soatli), ishchi
kadrlar va mexanizmlarga bo’lgan talab grafigi bilan birgalikda.
•
ushbu ish turiga qurilish bosh plani, kerakli kranlarni joylashtirilishi, ularning
harakat yo’llari , omborlar xo’jaligini tashkil etish va maydon ichidagi ruxsat etilgan
harakat zonalari ;
•
ishlarni bajarish usullari va sxemalari, kerak bo’lgan paytda ishlarni bajarish
texnologik xaritasi albatta bajariladigan va nazorat qilinadigan geodezik ishlar;
•
ishlarni bajarish loyihasi bo’yicha texnika-iqtisodiy ko’rsatkichlar;
•
IBLda qabul qilingan yechimlarga ko’ra kerakli izohlar va asoslar bilan
tushuntirish xati.
Bino karkasi montajining ishlarini bajarish loyihasi asosiy qoidalarni aniqlashdan
boshlanadi (ishlarning umumiy kontseptsiyasi), u o’z ichiga montaj usullari , kerakli
montaj uskunalari va ishlarni bajarish muddatini oladi.
Ishlarni bajarishning bu asosiy qoidalari loyihaning buyurtmachisi (qurilish yki
montaj tashkiloti) bilan kelishiladi. Bu kelishuvlar tavsiya etilgan loyihadagi
konstruktsiyalarni ishchi chizmalariga asoslangan bo’lishi kerak, IBLda ularni o’ziga
xosligi va montaj qilish texnologiyasi taklif etilishi lozim. Asosiy qoidalar montaj
ishlarini har bir taklif etiladigan variantlariga ishlab chiqiladi. Ishlarni bajarish
usullarining variantlari nafaqat qo’llaniladigan montaj mexanizmlari, shuningdek,
montaj ishlarining texnologiyasi bilan farqlanishi kerak. Ma’qul variantni tanlash
texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlarni solishtirish bilan amalga oshiriladi: har biri uchun
mexanizatsiyalashtirish variantini o’ziga xosligi va qiymati, mehnat sarfi va ishlarni
bajarish muddati.
Asosiy qoidalar tarkibida tushuntirish xati ish hajmlari bilan, har bir variant uchun
qurilish bosh plani fragmenti (qismi), ishlarni bajarish sxemalari va yiriklashtirilgan
grafik va texnik – iqtisodiy ko’rsatkichlar bo’lishi kerak. Ishlarni bajarish loyihasini
tayyrlashni boshlash uchun, tavsiya etilgan montaj variantlardan birini pudratchi,
montaj tashkilotining rahbari yki bosh pudratchi (qurilishni olib boruvchi qurilish
tashkiloti) tasdiqlagandan so’ng kirishiladi
Ishlarni bajarish loyihasida konstruktsiyalar montajini ketma-ketligi, elementlarni
aniq o’rnatilishi va konstruktsiyalarni fazoviy o’zgarmasligi, bino qismlarini barpo
etish jaraynlarida turg’unligi, konstruktsiyalarni yiriklashtirish darajasi va albatta ishlar
bajarilishida xavfsizlikni tahminlovchi tadbirlar o’rnatiladi .
Murakkab qurilish jaraynlariga yki oddiy qurilish ishlariga tuziladigan IBL
tarkibidagi asosiy hujjat texnologik xarita bo’lib, u o’z ichiga qo’yidagi bo’limlarni
oladi:
1.
Qo’llanilish sohasi, qurilish jaraynining tarkibi va maqsadi;
2.
Moddiy-texnik resurslar va asosiy mexanizmlarni tanlash –
loyihalanaytgan ishlar hajmiga material, yarimfabrikatlar va konstruktsiyalarga,
mexanizm, asbob, uskunalarga bo’lgan ehtiyj mahlumotlari;
3.
Mehnat sarfi va mashina vaqti sarfi kalg’kulyatsiyasi ushbu
operatsiyalarni va ish hajmlarini bajarish uchun ketgan mehnat sarfining ro’yxati;
4.
Ishlarni bajarish grafigi soat yki smenada − jarynlarni vaqt bo’yicha

---

---

10
bog’liqligi, ketma-ketligi va ularni bajarishning umumiy davomiyligi;

5.
Kompleks jaraynni texnologiyasi va uni tashkil etish bajariladigan
operatsiyalarning ro’yxati va texnologik ketma-ketligi. Bu bo’limda montaj
asboblarining va takelaj uskunalarining ishchi chizmalari; karkasning asosiy
konstruktiv elementlarini ildirish (stroplash) sxemalari; montaj so’rilarini, to’siqlarini
(devor), o’tish joylarini va narvonlarni joylashtirish o’rinlari berilishi kerak;
6.
Sifatga bo’lgan talablar. Operatsiyalar bo’yicha nazorat. Ishni qabul qilish –
nazorat uchun qo’llaniladigan pribor va asbob-uskunalar, bajariladigan montaj ishlarini
va montaj birikmalarini sifatini operatsion nazoratini amalga oshiruvchi majburiy
tadbirlar, ayrim jaraynlarni sifatini baholash;
7.
Xavfsizlik texnikasi – qurilish jaraynlarini xavfsizligi va montaj
mexanizmlarini xavfsiz ishlashini tashkil etishni tahminlovchi chora- tadbirlar;
8.
Texnik- iqtisodiy ko’rsatkichlar – ish birligiga sarf bo’lgan mehnat sarfi,
texnologik xarita bo’yicha ishni bajarish muddati.