Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

 

 

Oqsillarning izoelektrik nuqtasini aniqlash: 

 

Prabir-

kalar 

nomeri 

Bufer aralashmalarning 

 miqdori, 

 ml 

Aralashmala

rning  

pH i 

Jelatinaning 

15 li eritmasi, 

ml 

Etil 

spirt, 

ml 

Qoyqum 

hosil bo’lish 

darajasi (+) 

 

0.1 n 

CH

3

COOH 

0.1 n 

CH

3

COONa 

 

 

 

 

1 

2 

3 

4 

5 

1.8 

1.4 

1.0 

0.6 

0.2 

0.2 

0.6 

1.0 

1.4 

1.8 

 

3.8 

4.4 

4.7 

5.1 

5.7 

 

1 

1 

1 

1 

1 

4 

4 

4 

4 

4 

 

 

4. OQSILLARNING FIZIK VA KIMYOVIY XUSUSIYATLARI. 

OQSILLARNICHOKTIRISH REAKSIYALARI 

Turlireaktivlar  oqsil  moddalarning  fizik-ximiyaviy  xossalariga  ta’sir  etib, 

makromlekula  strukturalarini  o’zgarishiga  olib  keladi.oqsillarning  cho’ktirish 

reaksiyalarni  ikkita  gruhga  bo’lishmumkin:  oqsillarni  denaturasiyasiz  cho’ktirish 

(neytralishqoriy  metal  tuzlari)  va  denaturatsiya  yo’li  bilan  cho’ktirish  (harorat, 

mineral va organik kislotalar, og’ir metal tuzlari, alkaloid reaktivlari). 

Oqsilni  cho’kmaga  tushishi  unga  bog’langan  suv  pardasining  buzilishiga 

bog’liq.  Gidrofil  moddalar,  organic  erituvchi-aseton,  etil  spirit,  ishqoriy  metallar-

neytral  tuzlarining  konsentralangan  eritmalar  oqsilning  suv  pardasini  buzib,  uning 

eruvchanligini  kamaytiradi.  Organik  erituvchilar,  ammoniy  sulfat,  natriy  xlorid, 

natriy  sulfat,  natriy  fosfat  va  boshqa  eritmalar  oqsilga  ta’sir  ettirilganda,  oqsil 

cho’kmaga tushadi. 

Oqsil  eritmalariga  turli  tuzlar  qo’shilganda,  uning  cho’kmaga  tushirish 

reaksiyalari  oqsillarni  tuzlash    deyiladi.  Bu  jarayonda  oqsilmolekulalari  gidrat 

---

pardalaridan  xoli  bo’lib,  bir-biri  bilan  oson  qo’shiladi.  Oqsil  tuzlanish  natijasida 

ko’pincha  tabiiy  holatni o’zgartirmaydi.  Cho’kmadan tuz ionlarini dializ  yo’li bilan 

cheklatilganda oqsil qaytadan eritmaga o’tadi. Bunday reaksiyalar qaytar reaksiyalar 

deb ataladi. 

Ammoniy  sulfat  va  natriy  sulfat  bilan  tuzlash  usuli  oqsillarni  native  holatini 

buzmay  ajratib  olishda  qo’llaniladi.  Masalan,  qon  zardobidagi  oqsillar  ammoniy 

sulfat bilan chala to’yintirilganda. Globulinlar ajralib chiqadi, glabulinlar chokmasini 

filtrlab,  eritmaga  to’la  to’yinguncha  tuz  kristallidan  qo’shilsa,  albuminlar  fraksiyasi 

cho’kmaga tushadi. 

Og’ir  metal  (mis,  simob,  rux,  kumush,  qo’rg’oshin  va  hokazo)  tuzlari  oqsil 

eritmasiga ta’sir etganda, ular oqsil molekulasidagi sulfgidrilguruh-SH bilan birikma 

hosil  qilib,  oqsil  molekulasining  strukturasini  o’zgartiradi.  Oqsillarni  og’ir  metall 

tuzlari  bilan  cho’ktirish,  qaytarilmaydigan  jarayonlardir,  ya’ni    cho’kmaga  tushgan 

oqsilni qaytadan eritma holida keltirib bo’lmaydi.