Oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi xalqaro Nordik universiteti Maktabgacha ta`lim yo`nalishi mtm 423-guruh talabasi tillayeva ra`no xasanovna Axborot texnologiyalari fanidan “excel dasturi uskunalar paneli” Mavzusida tayyorlagan
OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI Xalqaro Nordik universiteti Maktabgacha ta`lim yo`nalishi MTM 323-guruh talabasi Haydarova Nargiza Nizomovna Yozish va taqdimot fanidan “Raketa” Mavzusida tayyorlagan
Taqdimoti
Reja:
Raketa haqida ma`lumot.
Raketalarning ishlatilish sohasi.
Raketalarning turlari.
KOSMIK RAKETA — kosmik tezliklar beradigan raketa. Kosmik fazo, Yer sunʼiy yoʻldoshlari orbitalari yoxud boshqa osmon jismlari orbitalariga avtomatik yoki bortida kosmonavtlari boʻlgan apparatlarni uchirishga moʻljallangan.
Uning ishlash prinsipi
Zamonaviy Kosmik raketalar koʻp bosqichli boʻlib, bosqichlar soni, asosan, uning vazifasiga bogliq. Start vaqtida Kosmik raketaning birinchi bosqichli eng quvvatli dvigateli ishga toʻshadi va u sistemaga maʼlum tezlik beradi. Birinchi bosqichli dvigatelining yonilgʻi zahirasi tugagandan soʻng u sistemadan ajralib chiqadi va ikkinchi bosqichli dvigatel ishlay boshlab sistemaga qoʻshimcha tezlik beradi. Uzoqqa uchish hollarida Kosmik raketa, odatda, Yer sunʼiy yoʻldoshlari orbitasiga chikarila-di va undan keyingi uchishlarida shu orbitadan start olishda foydalaniladi.
Raketalar 2 xil bo`ladi:
Kosmik raketalar
Harbiy raketalar
Balistik raketa jangovar kallaklarni nishonga yetkazish uchun o'q otish harakatidan foydalanadi. Ushbu qurollar faqat nisbatan qisqa vaqtlarda boshqariladi - parvozning ko'p qismi quvvatsiz bo'ladi. Qisqa masofali ballistik raketalar Yer atmosferasida qoladi, qit'alararo ballistik raketalar (ICBM) esa suborbital parvozda uchiriladi.
Ballistik raketa tarixi.
Balistik raketalarning eng qadimgi shakli 13-asrga to'g'ri keladi, uning ishlatilishi raketalar tarixidan kelib chiqadi. 14-asrda Xitoyning Ming dengiz floti dushman kemalariga qarshi dengiz janglarida Huolongchushui deb nomlangan ballistik raketa qurolining dastlabki shaklini ishlatgan
Havodan uchiriladigan ballistik raketa quyidagilarga bo`linadi:
Taktik ballistik raketa: masofa taxminan 150 dan 300 kilometrgacha
Teatr ballistik raketasi (TBM): masofa 300 dan 3500 kilometrgacha
Qisqa masofali ballistik raketa (SRBM): 300 dan 1000 km gacha
O'rta masofali ballistik raketa (MRBM): 1000 dan 3500 kilometrgacha
O'rta masofali ballistik raketa (IRBM) yoki uzoq masofali ballistik raketa (LRBM): 3500 dan 5500 kilometrgacha
Qit'alararo ballistik raketa (ICBM): masofa 5500 kilometrdan (3400 milya) oshadi.
Suv osti ballistik raketasi (SLBM): ballistik raketa suv osti kemalaridan (SSBNs) uchiriladi.
