Омонат са+лаш шартномаси

Fuqarolik qonunchiligida omonat saqlovchining javobgarligi. Omonat saqlovchi saqlash uchun qabul qilingan ashyo yo‘qolganligi, kam chiqqanligi yoki shikastlanganligi uchun FKning 333-moddasida nazarda tutilgan asoslarga ko‘ra javobgar bo‘ladi.

Agarda pofessional omonat saqlovchi ashyoning yo‘qolishi, kam chiqishi yoki shikastlanishi yengib bo‘lmas kuch ta’siri oqibatida;

ashyonin uni saqlash uchun qabul qilish chog‘ida omonat saqlovchi bilmagan va bilishi shart bo‘lmasagan yashirin xossalari tufayli;

bundan tashqari, saqlanayotgan ashyoning yo‘qolganligi, kam chiqqanligi yoki shikastlanganligi yuk topshiruvchining qasddan qilganligi yoki qo‘pol ehtiyotsizligi natijasida yuz berganligini isbotlamasa, javobgar bo‘ladi.

Agarda shartnomada nazarda tutilgan saqlash muddati yoki omonat saqlovchining talabiga ko‘ra ashyoni qaytarib olishi shart bo‘lgan vaqt tugagach, yuk topshiruvchi saqlanayotgan yoshani qaytarib olmasa, omonat saqlovchi bundan buyon ashyo yo‘qolganligi, kam chiqqanligi yoki shikastlanganligi uchun qasddan harakat qilgan yoki qo‘pol ehtiyotsizlik qilgan taqdirdagina javob beradi.

Omonat saqlovchining javobgarlik darajasi ham muhim ahamiyatga egadir. Omonat saqlovchi saqlash uchun topshirilgan ashyoning yo‘qotilishi yoki kam kelishi uchun yo‘qotilgan yoki kam kelgan mulk qiymati miqdorida yoki uning zararlantirilishi natijasida qiymati qanchalik kamaygan bo‘lsa, shu summa miqdorida javobgar bo‘ladi. Ashyo yo‘qolganligi, kam chiqqanligi yoki shikastlanganligi tufayli yuk topshiruvchiga yetkazilgan zarar, agar qonunda yoki omonat saqlash shartnomasida boshqacha hol nazarda tutilgan bo‘lmasa, FKning 324-moddasiga muvofiq omonat saqlovchi tomonidan qoplanadi.

Ashyo tekin saqlanganida uning yo‘qolishi, kam chiqishi yoki shikastlanishi tufayli yuk topshiruvchiga yetkazilgan zarar yo‘qolgan yoki yetishmayotgan ashyolarning qiymati miqdorida;

ashyolar shikastlanganligi uchun ularning qiymati qancha summaga kamaygan bo‘lsa, shuncha summa miqdorida qoplanadi.

Agar omonat saqlovchi javobgar bo‘lgan holda shikast yetishi natijasida ashyoning sifatida dastlabki vazifasi bo‘yicha foydalanish mumkin bo‘lmaydigan darajada o‘zgargan bo‘lsa, yuk topshiruvchi undan voz kechishga va omonat saqlovchidan ushbu ashyoning qiymatini, shuningdek, agar qonunda yoki omonat saqlash shartnomasida nazarda tutilgan bo‘lsa, boshqa zararni ham qoplashni talab qilishga (FKning 890-moddasiga muvofiq) haqli.

Agar omonat saqlovchi ashyoni saqlash uchun qabul qilib olayotgan paytida uning xossalarini bilmagan va bilishi shart bo‘lmagan bo‘lsa, yuk topshiruvchi saqlash uchun topshirilgan ashyoning xossalari tuayli yetkazilgan zararni omonat saqlovchiga to‘lashi shart.

Qonun hujjatlarida, shartnomada yuk topshiruvchining talabi bilan omonat saqlash majburiyatining bekor bo‘lishi ham nazarda tutiladi.

Agar shartnomada yukni qaytarib berishning boshqacha muddati belgilangan bo‘lsa ham omonat saqlovchi yuk topshiruvchining talabi bilan saqlashga qabul qilingan ashyoni darhol qaytarib berishi kerak. Bu holda agar omonat saqlash shartnomasida boshqacha tartib nazarda tutilgan bo‘lmasa, yuk topshiruvchi majburiyatni muddatidan oldin bekor qilishi tufayli omonat saqlovchiga yetkazilgan zararni to‘lashi shart.

Mulkni omonat saqlash burchi transport huquqiga oid normalarda ham nazarda tutiladi (yuk, yo‘lovchi va bagaj tashish shartnomalari bo‘yicha me’yorlarda).

Bunda hollarda omonat saqlash asosiy burch bo‘lib belgilanmasdan, balki shu shartnomalar bo‘yicha nazarda tutiladigan qo‘shimcha burch bo‘lib hisoblanadi.

Masalan, ta’minot shartnomasi bo‘yicha yuborilgan mahsulotlar uchun oluvchi tomonidan sabab bilan haq to‘lanmagan taqdirda ham, shuningdek, buyurtma qilinmagan mahsulotlar olinganida ham oluvchi bu mahsulotlarni saqlab turishga majbur bo‘ladi.