Ona tili-11 sinf indd

 
gapirib
, 
cho‘rt
 
kessa
, ranjitib qo‘yishini o‘ylardi. 
Ko‘ngliga
 
qarab
rozilik berishni o‘ylasa vahm bosardi. 3. Mehrinisoning 
yuragiga
 
g‘ulg‘ula
 
tushgan
 
edi
. O‘g‘lining sadoqati, vafosi bilan ich-ichidan faxr-

---

73
lansa, sevganidan judo bo‘lib ezilayotganiga rahmi kelardi. Qay yo‘sinda 
tasalli berib, 
yo‘lga
 
solishni
bilmasdi. (Rahmat Fayziy)
Sh. Rahmatullayevning «O‘zbek tilining izohli frazeologik 
lug‘ati»dan olingan quyidagi iboralarning izohlarini esda tuting. Ular 
ishtirokida gaplar tuzing.
yuragi qon bo‘lmoq
1. Diltang bo‘lmoq, ziq bo‘lmoq. Vari-
anti: 
yurak-bag‘ri qon bo‘lmoq; bag‘ri qon bo‘lmoq; yurak-bag‘ri 
xun bo‘lmoq; bag‘ri xun bo‘lmoq; qon bo‘lmoq.
Ma’nodoshi: y
uragi 
siqilmoq.
2. Ruhan azoblanmoq. Varianti: 
yurak-bag‘ri qon bo‘lmoq; 
yurak-bag‘ri xun bo‘lmoq (eskirgan); yuragi xun bo‘lmoq (eskirgan); 
bag‘ri xun bo‘lmoq (eskirgan); qon bo‘lmoq.
Ma’nodoshi: 
yuragi 
ezilmoq.
O‘pkasi to‘lmoq
Iztirob chekib, yig‘lab yuborish holatiga yetmoq. 
O‘xshashi: 
xo‘rligi kelmoq; yig‘lamoqdan beri bo‘lmoq.
4-topshiriq.
Ukangiz yoki singlingizga xat yozing. Matnda til birlikla-
rining uning yoshiga mos ravishda, ya’ni nutqiy jo‘yalilik 
talablariga muvofiq tanlanishiga e’tibor qiling.
NuTqNINg IfODALILIgI
1-topshiriq.
Quyidagi she’rni o‘qing, undagi 
q
tovushining takrori 
natijasida yuzaga kelayotgan ifodalilikni izohlashga harakat 
qiling.
Qaro qoshing, qalam qoshing, 
Qafasda qalb qushin qiynab,
Qiyiq qayrilma qoshing, qiz,
Qanot qoqmoqqa qo‘ymaysan.
Qilur qatlima qasd qayrab –
Qarab qo‘ygil qiyo,
Qilich qotil qaroshing, qiz.
Qalbim qizdirsin quyoshing, qiz.
(E. Vohidov)