75
ONA TILI 5-sinf
A. Qimmatbaho narsalarni o‘g‘irlanadigan joyda saqlama.
B. Oltining bo‘lsa, albatta, bir kuningga yaraydi.
C. Bor narsangdan foydalanmasliging
unga ega emasli ging
bilan barobar.
D. To‘g‘rilab bo‘lmaydigan narsa uchun qayg‘urma.
162-mashq.
Matnda ajratilgan so‘zlarga qarang.
Q
va
g‘
bilan
tugagan so‘zlarga egalik va kelishik qo‘shimchasi qo‘shilgan-
da yuzaga keladigan o‘zgarishga diqqat qiling.
163-mashq.
Q
va
g‘
tovushlari qatnashgan so‘zlarni tinglang. Ularga
qo‘shimcha qo‘shib gaplar tuzing.
Qum, qizg‘anchiq, qanoat, oriq, g‘ubor, yorug‘, yoriq, qiy-
mat, g‘azab, g‘alati.
164-mashq.
Q
va
g‘
undoshlari bilan tugaydigan narsa nomlarini to-
ping, ularga jo‘nalish kelishigi va egalik qo‘shimchalarini qo‘shib yozing.
Q
undoshi bilan tugagan asosga jo‘nalish kelishigi
qo‘shimchasi qo‘shilsa, bu qo‘shimcha -
qa
tarzida aytiladi
va shunday yoziladi. Masalan:
qaymoqqa, toshloqqa
kabi.
Xuddi shunday asoslarga egalik qo‘shimchasi qo‘shilsa, so‘z
oxi
ridagi
q
undoshi
g‘
ga aylanadi va shunday yoziladi.
Masalan:
bulog‘i, qishlog‘i.
G‘
undoshi bilan tugagan so‘zlarga jo‘nalish kelishigi
qo‘shimchasi qo‘shilsa, asos va qo‘shimcha
qanday aytilishi-
dan qat’i nazar, o‘zgarmaydi:
bug‘ga, bog‘ga.
So‘z oxirida
g‘
(jarangli) va
q
(jarangsiz)
undoshlari
o‘rtasidagi farq yo‘qolib, har ikki undosh bir xil
q
ho lida talaf-
fuz
qilinsa ham, yozuvda
q
va
g‘
harfl ari orqali yoziladi.
http://eduportal.uz
