Ona tili, 5-sinf qoidalari Til jamiyatga, ya’ni odamlarning o’zaro munosabatga kirishuviga, aloqa qilishiga xizmat qiladi, shuning uchun u ijtimoiy hodisa
Yüklə 1,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
O‘qish, ishlash va qurish.
Urushni xohlamaymiz, Yashasin erkin turmush. Misralar muallifi kim? A) Qudrat Hikmat B) Shavkat Rahmon С) Oybek D) G‘afur G‘ulom 118. Istak gaplarning kesimi qanday shaklda bo‘ladi? A) maqsad mayli shaklida B) xabar mayli shaklida С) shart mayli shaklida D) buyruq shaklidagi fe’l bilan 119. Shart mayli shaklini keltiring. A) -y B) -ay С) -sin D) -sa 120. Istak gaplarning oxiriga qanday tinish belgisi qo‘yiladi? A) so‘roq (?) B) nuqta (.) C) undov (!) D) ikki nuqta (:) 121. Kimning qaysi she’ri boshdan oyoq istak gap shaklida? A) G‘afur G‘ulom «Vaqt» B) Po‘lat Mo‘min «Qanday yaxshi» С) Mirtemir «Onaginam» D) Asqad Muxtor «Po‘latjon yuz tup ko‘chat ekmoqchi» 122. Shaharda ko‘kalamzorlashtirish oyligi bo‘lib o‘tdi. Bu gapning ifoda maqsadiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? A) darak gap B) buyruq gap C) istak gap D) his-hayajon gap 123. Yer yuzida barcha xalqlar tinch va totuv yashasa. Bu gapning ifoda maqsadiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? A) istak gap B) buyruq gap С) so‘roq gap D) his-hayajonli gap 124. Millatning dardiga darmon bo‘linglar. Bu gapning ifoda maqsadiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? A) istak gap B) buyruq gap С) so‘roq gap D) darak gap 125. Gapning his-hayajonli va his-hayajonsiz turlari ularning qaysi xususiyatiga ko‘ra turlari sanaladi? A) gapda 2-darajali bo‘laklarning ishtirok etish yoki etmasligiga ko‘ra B) so‘zlovchi his-hayajonini qo‘shilish va qo‘shilmasligiga ko‘ra С) gapning ifoda maqsadiga ko‘ra D) gapning tuzilishiga ko‘ra 126. His-hayajonli gaplar necha xil yo‘llar bilan hosil qilinadi? A) 2 xil B) 4 xil С) 3 xil D) 6 xil 127. His-hayajonli gaplar qaysi yo‘llar bilan hosil qilinadi? t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 19 1. Naqadar, qanchalar, shunchalar, qancha, qanday kabi so‘zlar bilan. 2. Undov so‘zlar bilan. 3. Kesimni gapning oldiga keltirish bilan. A) 1, 2 B) 2, 3 C) 1, 2, 3 D) faqat 2 128. His-hayajon gaplarning oxiriga qanday tinish belgisi qo‘yiladi? A) nuqta B) undov С) so‘roq D) ikki nuqta 129. Bahor () Barqut kiyib bezandi bog‘lar. Ushbu gapda qanday tinish belgisi ishlatilishi kerak? A) undov B) nuqta С) so‘roq D) ko‘p nuqta 130. Ipak qurticha g‘ayrating yo‘qmi () Ushbu gapda qanday tinish belgisi ishlatilishi kerak? A) ikki nuqta, nuqta B) so‘roq, undov С) undov, nuqta D) so‘roq, undov 131. Gap tarkibida ma’lum so‘roqqa javob bo‘luvchi mustaqil so‘z va so‘z birikmasi nima deyiladi? A) gap bo‘laklari B) so‘z turkumlari С) undalmalar D) kirish so‘zlar 132. Bir kuni bog‘ga shamol kiribdi-da, bir joyga berkinib olib gullarni tomosha qila boshlabdi. Ushbu gap qanday gap bo‘laklaridan tashkil topgan? A) hol, hol, ega, kesim, hol, to‘ldiruvchi, to‘ldiruvchi, kesim B) hol, hol, ega, kesim, hol, hol, hol, kesim C) hol, hol, ega, kesim, hol, hol, to‘ldiruvchi, kesim D) to‘ldiruvchi, hol, ega, kesim, hol, hol, to‘ldiruvchi, kesim 133. Unga gullar juda yoqibdi. Ushbu gap qanday gap bo‘laklaridan tashkil topgan? A) to‘ldiruvchi, ega, hol, kesim B) to‘ldiruvchi, hol, kesim С) to‘ldiruvchi, ega, kesim D) hol, ega, kesim 134. Shovullab gullarning oldiga kelibdi. Ushbu gap qanday gap bo‘laklaridan tashkil topgan? A) hol, hol, kesim B) hol, to‘ldiruvchi kesim С) hol, ega, kesim D) to‘ldiruvchi, hol, kesim 135. Gullar undan qo‘rqishmabdi. Ushbu gap qanday gap bo‘laklaridan tashkil topgan? A) ega, hol, kesim B) ega, kesim С) to‘ldiruchi, hol, kesim D) ega, to‘ldiruvchi, kesim 136. Shaxs-son ma’nolarini qaysi bo‘lak ifodalaydi? A) to‘ldiruvchi B) kesim С) ega D) aniqlovchi 137. Kesim qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) kim, nima, qayer? B) nima qil (-di, moqchi...), nima bo‘l (-gan, -yapti...)? C) nima qil (-di, yapti...), nima bo‘l (-di, -yapti...), kimdir, nimadir, qandaydir, qachondir? D) qachon, kimni, kim, nima, nega? 138. Gapning mazmuniy markazi qaysi bo‘lak? A) ega B) to‘ldiruvchi С) hol D) kesim 139. Qaysi bo‘lak boshqa bo‘laklarsiz gap bo‘la oladi? A) kesim B) to‘ldiruvchi С) hol D) aniqlovchi 140. Kesim qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra necha turga bo‘linadi? A) 2 turga: 1. Ot kesim. 2. Fe’l kesim B) 2 turga: 1. Sodda kesim. 2. Fe’l kesim С) 2 turga: 1. Sodda kesim. 2. Murakkab kesim D) 2 turga: 1. Mustaqil kesim. 2. Nomustaqil kesim 141. Fe’l kesim va ot kesim kesimning qaysi xususiyatiga ko‘ra turi? A) kesimning mustaqil qo‘llana olish-olmasligiga ko‘ra B) kesimning gapda qaysi bo’lak bilan aloqaga kirishuviga ko‘ra C) qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra D) kesim bir yoki bir nechta so‘z bilan birikmali kelishiga ko‘ra 142. Fe’l kesim nimalar bilan ifodalanadi? A) ot, sifat, son, olmosh, ravish, harakat nomi, ravish, taqlid so‘z, ba’zida fe’l bilan B) fe’l, ravish bilan С) fe’ldan boshqa barcha so‘z turkumlari bilan D) fe’l bilan 143. Ot kesim nimalar bilan ifodalanadi? A) ot, sifat, son, olmosh, ravish, harakat nomi, ravish, taqlid so‘z, bazida fe’l bilan B) fe’l, ravish bilan С) fe’ldan boshqa barcha so‘z turkumlari bilan D) fe’l bilan 144. Fe’l kesim qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) kimdir, nimadir, qayerdir? B) nima qiladi, nega? С) qay holatda, kim bilan, nima bilan? D) nima qilmoq, nima bo‘lmoq? 145. Ot kesim qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) kimdir, nimadir, qayerdir? B) nima qiladi, nega? С) qay holatda, kim bilan, nima bilan? D) nima qilmoq, nima bo‘lmoq? 146. Ko‘pdan quyon qochib qutulmas. Ushbu gap kesimning qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? A) fe’l kesim B) ot kesim С) murakkab kesim D) sodda kesim 147. Ko‘z – qo‘rqoq, qo‘l – botir. Ushbu gap kesimning qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? A) fe’l kesim B) murakkab kesim С) sodda kesim D) ot kesim t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 20 148. Eldan ayrilguncha jondan ayril. Ushbu gap kesimning qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? A) murakkab kesim B) sodda kesim С) fe’l kesim D) ot kesim 149. Izlaganga tole yor. Ushbu gap kesimning qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? A) murakkab kesim B) ot kesim С) fe’l kesim D) sodda kesim 150. Ega qaysi bo‘lakka bog‘lanadi? A) kesimga B) to‘ldiruvchiga С) aniqlovchiga D) holga 151. Ega qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) nima qildi, nima qiladi? B) qachon, qayerda? С) kim uchun, nima uchun? D) kim, nima, qayer? 152. Qanday holda ega va ot kesim orasiga tire qo‘yiladi? A) sifat bilan ifodalansa B) ot kesim tarkibida shaxs-son qo‘shimchasi qo‘llansa С) ot kesim tarkibida zamon qo‘shimchasi qo‘llanmasa D) ot kesim mantiqiy urg‘u olmasa 153. Eganing tagiga qanday belgi chiziladi? A) to‘g‘ri chiziq B) to‘lqinli chiziq С) ikkita chiziq D) uzuq chiziq 154. Aqlli qariya – oqib turgan daryo. Ushbu gapda nima sababdan tire ishlatilgan? A) ot tarkibida kelishik qo‘shimchasi bo‘lmagani uchun B) kesim tushib qolgani uchun С) ot tarkibida shaxs-son qo‘shimchasi bo‘lmagani uchun D) ega va kesim o‘xshatish ma’nosini ifodalagani uchun 155. Aqlli qariya – oqib turgan daryo. Ushbu gapda kesimning qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra qaysi turi ishtirok etgan? A) fe’l kesim B) murakkab kesim С) sodda kesim D) ot kesim 156. Arslon izidan qaytmas, yigit – so‘zidan. Ushbu gapda nima sababdan tire ishlatilgan? A) ot tarkibida kelishik qo‘shimchasi bo‘lmagani uchun B) kesim tushib qolgani uchun С) ot-kesim tarkibida shaxs-son qo‘shimchasi bo‘lmagani uchun D) ega va kesim o‘xshatish ma’nosini ifodalagani uchun 157. Ota-onasini ulug‘lagan insonni bir kun kelib bolalari boshiga ko‘taradi. Ushbu gap qanday gap bo‘laklaridan tashkil topgan? A) aniqlovchi, to‘ldiruvchi, hol, kesim B) aniqlovchi, hol, hol, kesim С) ega, aniqlovchi, hol, kesim D) aniqlovchi, hol, ega, kesim 158. Duo olgan omondir, qarg‘ish olgan yomondir. Ushbu gapda kesimning qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra qaysi turi ishtirok etgan? A) fe’l kesim B) murakkab kesim С) sodda kesim D) ot kesim 159. Sodda yig‘iq va sodda yoyiq gaplar gapning qaysi xususiyatiga ko‘ra turi? A) ikkinchi darajali bo‘laklarning ishlatilish-ishlatilmasligiga ko‘ra B) tuzilishiga ko‘ra С) gapning ifoda maqsadiga ko‘ra D) so‘zlovchining his-hayajoni qo‘shilish yo qo‘shilmasligiga ko‘ra 160. Qanday gaplar yig‘iq gaplar sanaladi? A) faqat bosh bo‘laklardan iborat gaplar B) gapda barcha bo‘laklar ishtirok etgan gaplar С) faqat ega, kesim, to‘ldiruvchidan iborat gaplar D) ikkinchi darajali bo‘laklar ishtirok etgan gaplar 161. Qanday gaplar sodda yoyiq gaplar sanaladi? A) faqat bosh bo‘laklardan iborat gaplar B) gapda barcha bo‘laklar ishtirok etgan gaplar С) faqat ega, kesim, to‘ldiruvchidan iborat gaplar D) ikkinchi darajali bo‘laklar ishtirok etgan gaplar 162. Uni ko‘rdim. Ushbu gap ikkinchi darajali bo‘laklarning ishtirok etish-etmasligiga ko‘ra gapning qaysi turiga kiradi? A) sodda yig‘iq gap B) darak gap С) his-hayajonsiz gap D) sodda yoyiq gap 163. Hol qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) qayer(-ga, -da, -dan), qachon, qanday qilib, qaysi? B) qachon, qanday qilib, nima sababdan, nima maqsadda, necha marta, kimni? С) qayer(-ga, -da, -dan), qachon, qanday qilib, nima sababdan, nima maqsadda, necha marta? D) kim uchun, nima uchun, kim bilan, nima bilan, kimni, nimani? 164. Hol nimaga bog‘lanadi? A) fe’lga B) otga С) sifatga D) ravishga 165. Fe’ldan anglashilgan harakat-holatning bajarilish yoki bajarilmaslik paytini, o‘rnini, sababini, maqsadini bildiradigan bo‘lak qaysi? A) hol B) to‘ldiruvchi С) ega D) aniqlovchi 166. Holning tagiga yozuvda qanday belgi chiziladi? A) bir chiziq B) to‘lqinli chiziq С) nuqtalardan iborat chiziq D) ikki qator chiziq 167. Ayiqpolvonnikiga Arslon mehmon bo‘lib kelibdi. Ushbu gapdagi holni toping. A) Arslon B) bo‘lib keldi С) mehmon D) Ayiqpolvonnikiga t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 21 168. Qishda yangi yilni kutamiz. Ushbu gapdagi holni toping. A) yangi yilni B) kutamiz C) qishda D) qishda yangi yilni 169. Ular yong‘oq tagidan ketishi bilan ayiqchalar daraxtga tirmashib chiqib birpasda mehmonning oldiga yong‘oq uzib qo‘yishibdi. Ushbu gapda nechta hol mavjud? A) 4 ta: 1. Yong‘oq tagidan ketishi bilan. 2. Daraxtga tirmashib chiqib. 3. Birpasda. 4. Mehmonning oldiga B) 3 ta: 1. Yong‘oq tagidan ketishi bilan. 2. Daraxtga tirmashib chiqib. 3. Birpasda С) 2 ta: 1. Yong‘oq tagidan ketishi bilan. 2. Daraxtga tirmashib chiqib D) 5 ta: 1. Yong‘oq tagidan ketishi bilan. 2. Daraxtga tirmashib chiqib. 3. Birpasda. 4. Mehmonning oldiga. 5. Yong‘oq uzib 170. To‘ldiruvchi nimaga bog‘lanadi? A) otga B) fe’lga С) kesimga D) aniqlovchiga 171. To‘ldiruvchi qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) kimni, nimani, kimning, nimaning, kimda, nimada, kimdan, nimadan, kim bilan, nima bilan? B) kim bilan, nima bilan, kim uchun, nima uchun, kim orqali, nima orqali? С) kimga, nimaga, kimni, nimani, kimda, nimada, kimdan, nimadan, kim bilan, nima bilan, kim uchun, nima uchun, kim orqali, nima orqali? D) qachon, qayerga, qayerda, nimaga, kimga? 172. To‘ldiruvchining tagiga qanday belgi chiziladi? A) to‘g‘ri chiziq B) to‘lqinli chiziq С) ikki qatorli chiziq D) uzuq chiziq 173. To‘ldiruvchi hokim bo‘lakka nimalar yordamida bog‘lanadi? A) kelishik va ko‘makchilar yordamida B) egalik va kelishik qo‘shimchalari yordamida С) shaxs-son va zamon qo‘shimchalari yordamida D) ohang yordamida 174. Yaxshi bilan yursang yetarsan murodga, yomon bilan yursang qolarsan uyatga. Ushbu gap qaysi bo‘laklardan tashkil topgan? A) to‘ldiruvchi, hol B) to‘ldiruvchi, kesim C) hol, aniqlovchi D) ega, kesim 175. Saqlay desang o‘zingni yomondan yum ko‘zingni. Ushbu gapdagi to‘ldiruvchilar hokim bo‘lakka nimalar yordamida bog‘langan? A) kelishiklar yordamida B) shaxs-son qo‘shimchalari yordamida С) egalik qo‘shimchalari yordamida D) ko‘makchi yordamida 176. Yaxshi odam bilan do‘st tutinish lozim. Ushbu gapdagi to‘ldiruvchi hokim bo‘lakka nima yordamida bog‘langan? A) ko‘makchi yordamida B) bog‘lovchi yordamida С) ohang yordamida bog‘langan D) kelishik yordamida 177. Hokim bo‘lakdan anglashilgan narsaning qandayligini, kimga yoki nimaga tegishli ekanligini bildiruvchi bo‘lak qaysi? A) to‘ldiruvchi B) hol С) kesim D) aniqlovchi 178. Aniqlovchi qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) qachon, qayerga, qayerda, nima maqsadda? B) kimni, nimani, kim bilan, nima bilan? С) qanday, qanaqa, qaysi, nechta, kimning, nimaning? D) qay holatda, nima uchun, kim uchun? 179. Aniqlovchi qaysi xususiyatiga ko‘ra 2 turga bo‘linadi? A) ma’nosiga ko‘ra B) olayotgan so‘rog‘iga ko‘ra С) gapdagi vazifasiga ko‘ra D) qaysi bo‘lak bilan aloqaga kirishuviga ko‘ra 180. Aniqlovchi ma’nosiga ko‘ra qanday turlarga bo‘linadi? A) 1. Vositali aniqlovchi. 2. Qaratqich aniqlovchi B) 1. Qaratqich aniqlovchi. 2. Sifatlovchi aniqlovchi С) 1. Yig‘iq aniqlovchi. 2. Yoyiq aniqlovchi D) 1. Vositali aniqlovchi. 2. Vositasiz aniqlovchi 181. Aniqlovchining tagiga qanday belgi chiziladi? A) to‘g‘ri chiziq B) nuqtali chiziq С) to‘lqinli chiziq D) ikki qatorli to‘g‘ri chiziq 182. Qanoat birla qorin to‘ydirursiz, Yüklə 1,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|