Ona tili, 5-sinf qoidalari Til jamiyatga, ya’ni odamlarning o’zaro munosabatga kirishuviga, aloqa qilishiga xizmat qiladi, shuning uchun u ijtimoiy hodisa

imiz; II shaxs: -ng/ingiz; III shaxs: -(lar)i
 Fe’l: Shaxs-son: Birlikda: I shaxs: -man (yozaman); II sh: -san (yozasan), II sh: -di (yozadi) 
Ko’plikda: I shaxs: miz (yozamiz); II sh: -siz (yozasiz); III sh: -di (lar) yozadilar. 
Yana bir guruhlari: Birlikda: I shaxs: -m (yozdim); II sh: -ng (yozding); III sh: - (yozdi) 
Ko’plikda: I shaxs: -k (yozdik) II sh: -ngiz (yozdingiz); III sh: - (lar – yozdilar). 
Mayl: Xabar mayli: - ; Buyruq-istak mayli: -y/ay, -ylik/aylik, -ng/ing, -ngiz/inglar, -sin/sinnlar 
(yozay, to’qiy, yoz, yozing, yozgin, yozingiz, yozsin, yozsinlar; Shart mayli: -sa (yozsam, yozsang, 
yozsa); Maqsad mayli: -moqchi (yozmoqchi). 
Zamon qo’shimchlari: O’tgan zamon: -di, -b/ib, -gan/kan/qan + shaxs-son (yoki to’liqsiz 
fe’llar: edi, ekan, emish): bordim, boribman, borganman. Hozirgi zamon: -yap, -yotib, -
ayotir/yotir, -moqda + shaxs-son: kelyapman, kelayotibman, kelayotirman, kelmoqdaman. Kelasi 
zamon: -y, -a/ar 
+ 
shaxs-son: o’qiyman, yozarman, yozaman. 
 Kesimlik shakllari: -man, -san, -miz, -siz, -dir; edi, ekan, emish, emas, bo’lmoq, sanalmoq, 
hisoblanmoq. 
Ayrim istisnolar: Ravishdosh shakli -b/ib ayrim so’zlarda shakl sifatida saqlanib qolgan, ammo 
ma’no jihatdan yo’qolgan: 
 Ko’makchi fe’lli qo’shilmalaridagi yetakchi fe’lda: aytib yubordi 
 Shaxson-sonni olib zamonni ifodalaganda: yozibman, yozibsan, yozibdi 
 Qo’shma gap tarkibida murakkab ergash gaplarni bog’lasa: Bahor kelib, ta’tilga chiqaman. 
Sifatdoshning -gan, -ar kabi qo’shimchalari ham shaxs-son bilan qo’shilib kelsa, xuddi shu holatda 
qabul qilinadi: borganman, borarman (bunda ham shakl bor ma;no yo’q). 
Ayrim ravishdoshlar tuslanish xususiyatiga ega, boshqalari esa bundan mustasno: boraman, 
boribman, o’qiyman, borgudeksan, sanabsan. lek: borgachman, borgunchaman, borganiman deb 
bo’lmaydi. 
ma'no

---

t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 
44
#osIMuhammad