O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI O'ZBEK TILI VA UNI O'QITISH METODIKASI KAFEDRASI
Qo'lyozma huquqida
Ona tili va adabiyot fakulteti___- guruh talabasi _____________________________ning __________________________________mavzudagi
KURSH ISHI
Ilmiy rahbar__________________
Toshkent-2015 MUNDARAJA Kirish……………………………………………………………………2 I. BOB. LUG`ATLAR, ULARNING TURLARI TUSHUNCHALARI…..4 1.1. Lug`atlar tushunchalari………………………………………………….4 1.2. Lug‘atlarning turlari……………………………………………………..6 I.BOB. LUG`ATSHUNOSLIK……………………………………………..21
2.1. Lug`atshunoslik (leksikografiya) haqida tushuncha…………………..21
2.2. Lug’at ustida ishlash metodikasi……………………………………….23 Xulosa……………………………………………………………………..33 Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati……………………………………..35
Kirish Mavzuning dolzarbligi. Insoniyat ming yillik tarixi davomida so'z deya nomlangan ne'matdan bahramand bo'lgandan buyon so'z yig'ish, ularning ma'nosini izohlash ma'lum bir tartibda kitob qilish -lug'at tuzish ishlari bilan shug'ullanib kelmoqda. Zeroki, milliy lug'atchiligimizning asoschisi,ilk va o'z davrida betakror turkiy lug'at namunasini yaratgan tilshunos olim Mahmud Koshg'ariy asarida shunday deb yozadi "men turklar, turkmanlar, o'guzlar, chigillar, yag'molar qirg'izlarning qishloq va shaharlarini ko'p yillar kezib chiqdim, lug'atni to'pladim turli xil so'z xususiyatlarini o'rganib aniqlab chiqdim . Men bu ishlarni til bilmaganligim uchun emas, balki bu tillardagi har bir kichik farqlarni aniqlash uchun qildim''
Bugungi kunda o'zbek tilshunosligi jahon tilshunosligi doirasida ilg'or odimlayotgan qatorda bo'lsa-da, milliy lug'atchilik masalasida esa bunday fikrga kelish to'g'riga o'xshamaydi. bugungi kunda rivojlangan mamlakatlarda ta'lim sohasining har bir bo'gini uchun (bog'chadan tortib oliy o'quv yurtigacha) yuzlab lug'atning maxsus turlari mavjudligi va yaratilayotgani sir emas. Jumladan rus maktablari uchun 30 ga yaqin o'quv lug'atlari mavjud bo'lgani holda o'zbek maktablari uchun bitta ,, imlo lug'ati " bor xolos. Biroq tilshunosligimizda hozirgacha maktab darsliklari uchun baza sifatida asos bo'ladigan ko'plab lug'atlar yaratilgan. Shunga ko'ra ularni qayta ishlab ta'lim tizimiga yo'naltirish lozim bo'ladi.
Bugungi kunda o'quvchilarning maktab darsliklari tematikasi doirasida chegaralanib qolayotgani , ijodkorlikkga yo'naltirilgan zamonaviy lug'atlar bilan ishlamayotganligi ham ta'lim tizimidagi ma'lum bir bo'shliqni yuzaga kelishiga sabab bo'layapti.
Shunga ko'ra nafaqat tilshunosligimizda, balki umumfanlar bo'yicha yaratiladigan elektron lug'atlar masalasi davlat ahamiyatiga ega bo'lgan kun tartibidagi dolzarb masalalardan biridir.
