10-rasm.Obektlarni tanlash Kompyuter tizimida ishlaganda axborotlar almashinuvi albatda amalga oshiriladi. Foydalanuvchiga kerak bo’lgan dasturlar o’rnatiladi va foydalanilayotgan internet saytlari orkali kerakli ma'lumotlar ko’chirib olinadi.Biz yangi dasturni o’rnatar ekanmiz, dastur bilan birga ortiqcha fayllar dam paydo bo’ladi. Internet tarmogidan foydalanayotganimizda esa dar bir yuklangan sayt orqali diskda bir muncha keraksiz fayllar to’planadi. Windows XP tarkibida esa shu keraksiz fayllarni tozalovchi dastur mavjud. Bu amalni bajarish uchun “Pusk” tugmasi orkali “Programmi ^ Standartie ^ Slujebnie ^ Ochistka diska ” buyrug’i tanlanadi..
11-расм. Diskni keraksiz va qoldiq fayllardan tozalash
Bu kabi yordamchi dasturlar yana mavjud bo’lib ular System Cleaner, System Mechanic yoki Norton Clean Sweep dasturlari, Norton Utilities gurudida mavjud
Diskni Defragmentatsiya qilish (Disk Defragmented) Defragmentatsiya - diskning tarkib qismini mantikiy optimallashtirish maqsadida klasterdagi uzluksiz ketma-ketlikda tuplangan fayllarni tartiblaydi, saqlaydi va olib borilayotgan jarayonlarni yangilaydi. Defragmentatsiyadan so’ng fayllarning yozilishi va o’qilishi, dasturlarning ishlashi tezlashadi. Defragmentatsiyaning boshqacha ta'rifi esa: fayllarning diskda taksimlanishi, ularni uzluksiz qattiq disk maydonlarida joylashuvidir.
Windows diskining defragmentatsiyasi - kompyuter dasturi bo’lib, Microsoft Windows OT tarkibiga kiradi. Ushbu dastur uzida bir necha amallarni mujassamlashtirgan bo’lib, u qattiq diskda ma'lumotlarni tartibga soladi va kompyuter ishining samaradorligini oshiradi.
Klaster - bazi “fayl tizim” turidagi mantiqiy birlikdagi ma'lumotlarni jadval joylashuvidagi fayllarni sektor gurudlariga birlashtiradi. Klaster tushunchasi FAT va NTFS fayl tizimlarida ishlatiladi. Boshqa fayl tizimlari shunga o’xshab amalga oshiriladi (Minix xizmat doirasida, Unix blokida).
Speed Disk dasturi yordamida diskni defregmentatsiyalash.
Speed Disk xizmatchi dasturi diskni defragmentatsiyalash. (Pusk, Programmo', Standartno'e, Defragmentatsiya diska) standart xizmati dasturi bajargan maqsadlarga xizmat qiladi, biroq ko'pgina funktsional imkoniyatlarga ega.
Defragmentatsiya to'la-to'kis tugagandan so'ng barcha fayllar bir jinsli rangli bloklarda joylashtiriladi. Kartada tasvirlanayotgan fazo diskning to'la xajmiga ekvivalent bo'ladi. Kartaning eng kichik birligi bir yoki bir necha klasterlardan tuzilgan blokdir.
-Xammasi blokning o'lchamiga va diskdagi klasterlar soniga bog'liq (blokning o'lchami kartaning yuqori o'ng tomonida ko'rsatiladi). Klastrning o'lchami uncha katta bo'lmagan xollarda (FAT32 da 2G baytda 8G baytgacha bo'lgan disklar uchun bu o'lcham 4K baytga teng) kartaning bitta bloki bir necha klasterlarga mos keladi. Yanayam batafsilrok tekshirish uchun oynaning o'lchamlarini kattalashtirish mumkin. Bu xolda karta kattarok joyni egallaydi, xar bir blok esa kamroq sondagi klasterlarga mos keladi.
Shaxsiy kompyuter ishlab chiqarilganidan boshlab, to hozirgi kunga qadar ma'lumotlarni saqlash va boshqa joyga ko'chirish yoki olib borishning eng ommabop vositasi disketalar edi va ular hozirgi kunda ma'lumotlarni saqlash va almashishning boshqa vositalariga o'z o'rnilarini bo'shatib bermoqdalar.