Opioidler kime, nasıl verilmeli? Opioidlerde doz değişimi Dr. Gülçin Şenel Dr. A. Y. Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Yüklə 102,24 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Opioidler kime, nasıl verilmeli? Opioidlerde doz değişimi Dr. Gülçin Şenel Dr. A.Y. Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Ağrı ve Palyatif Bakım Kliniği Kanserde Ağrı İnsidansı Tanı anında Tedavi devam ederken İlerlemiş hastalık Yaşam sonu National Comprehensive Cancer Network. Clinical Practice Guidelines in Oncology for Adult Cancer Pain. V. 1.2010. Fort Washington, PA: National Comprehensive Cancer Network; 2010. Palyatif Bakımda, opioidler en fazla kanser hastalarında kullanılmaktadır DSÖ kanser ağrısını küresel bir sağlık sorunu olarak tanımlamaktadır. Hastalık tanısının daha geç konulması ve opioid ilaçlara erişimdeki engeller gelişmekte olan ülkelerde ağrı insidansının daha yüksek olmasının nedeni olarak gösterilmektedir. DSÖ nün tahminine göre dünya populasyonunun %80’i herhangi bir zamanda yetersiz tedaviye bağlı orta ve şiddetli düzeyde ağrı çekmektedir. World Health Organization. Access to Controlled Medications Programme: Framework. Geneva, Switzerland: World Health Organization; 2007. Günümüzde kanser tedavisindeki ilerlemelerle sağkalım oranları arttıkça primer tümöre bağlı kronik ağrı insidansında olduğu gibi tedaviye bağlı ağrı sendromlarında da artış görülmektedir. Tedavisi tamamlanmış kanser hastalarının %33 ünde kronik ağrı bildirilmektedir. Kok M, Portenoy RK. Cancer pain syndromes. In: Bruera E, Portenoy RK, eds. Cancer Pain. 2nd ed. New York, NY: Cambridge University Press; 2010: 37-52. • Tümör • Cerrahi
• Kemoterapi periferik nöropati osteonekrozis • Hormonal tedavi osteoporotik kemik kırıkları artralji • Radyoterapi pleksopati periferik tuzak nöropati osteoporozis, fraktür miyelopati sistit, enterit sekonder malignite • Graft-versus host hastalığı fibrotik cilt değişiklikleri göz ağrısı, çene ağrısı dizüri, vajinal ağrı artralji Kanserde Ağrı Nedenleri NSAI, asetominofen + adjuan kodein, tramadol NSAI + adjuan morfin NSAI + adjuan
Meta-analizlerde NSAİİ ile zayıf opioidlerin etkinlikleri ve güvenilirlikleri arasında fark olmadığı gösterilmiş 2. basamak gerekli mi? Eisenberg E, et al. J Clin Oncol 1994;12:2756-27657 McNicol E, et al. J Clin Oncol 2004;22:1975-1992 Üç basamaklı ağrı tedavisi yerine kanser hastaları için analjezi asansörü ile doğrudan istenilen kata ulaşılabilir Goudas L, et al. Management of Cancer Pain 2001 Ağrı tedavisi için kuvvetli opioide gereksinimi olan hastalarda 2. Basamak ağrı kontrolünü geciktirir, 1.Basamaktan sonra düşük doz morfine geçilebilir Maltoni M, et al. Support Care Cancer 2005; 13:888-894 Ağrı Tedavisinde Alternatif Görüşler • Uzman olmayan sağlık profesyonelleri için kuvvetli opioide başlanacak hedef kitle ileri evre ve progresif hastalıklar olmalıdır. • Bu hastalarda şiddetli ağrı veya 2. Basamakta kullanılan analjeziklerle kontrol edilemeyen ağrı kuvvetli opioidlerle tedavi edilmelidir. • Ağrı tedavisi hastanın isteklerine ve tercihlerine göre planlanmalı, hasta izolasyonuna neden olmamalıdır. Palyatif Bakımda Kuvvetli Opioid Kullanımı Opioids in Palliative Care Safe and Effective Prescribing of Strong Opioids for Pain in Palliative Care of Adults NICE Clinical Guidelines, No.140 National Collaborating Centre for Cancer (UK); 2012 Yaşam sonu endişeleri Opiofobi Palyatif Bakımda Kuvvetli Opioid Kullanımı Opioids in Palliative Care Safe and Effective Prescribing of Strong Opioids for Pain in Palliative Care of Adults NICE Clinical Guidelines, No.140 National Collaborating Centre for Cancer (UK); 2012 Bağımlılık Tolerans Yanetkiler Tolerans; ağrı etyolojisi stabil olduğu halde ağrıyı karşılayan opioid dozlarının kısa sürede hızla arttırılması ilk opioid dozlarından sonra görülebileceği gibi, daha sonra da gelişebilir Bağımlılık; ilacın ani kesilmesi ile ortaya çıkan fiziksel bağımlılıktan ayırt edilmesi gerekir Boston Collaborative Drug Surveillance projesi çerçevesinde opioidler 11 882 hastada kullanılmış ve sadece geçmişinde ilaç bağımlılığı olmayan 4 kişide bağımlılık görülmüştür
Tolerans, Bağımlılık Special Section on Opioids for Nonmalignant Pain, Journal of Pain and Symptom Management , April 1996 • Kuvvetli opioide başlarken; ne zaman ve niçin kullanılacağı beklenen yarar kaçak ağrı ne sıklıkta kullanılacağı ne kadar tedaviye devam edileceği açıklanmalı •
Palyatif Bakımda Kuvvetli Opioid Kullanımı Opioids in Palliative Care Safe and Effective Prescribing of Strong Opioids for Pain in Palliative Care of Adults NICE Clinical Guidelines, No.140 National Collaborating Centre for Cancer (UK); 2012 • Yan etkiler, toksisite belirtileri ve güvenli saklama koşulları için hasta bilgilendirilmeli • Özellikle tedavi başlangıcında 7/24 iletişim kurabilme imkanı sağlanmalı
Palyatif Bakımda Kuvvetli Opioid Kullanımı Opioids in Palliative Care Safe and Effective Prescribing of Strong Opioids for Pain in Palliative Care of Adults Nıce Clinical Guidelines, No.140National Collaborating Centre for Cancer (UK); 2012 • Kuvvetli opioid tedavisine oral hızlı etkili morfin ile başlanmalı • Günlük dozun belirlenmesinden sonra hasta tercihine göre hızlı etkili veya uzun etkili morfin ile tedaviye devam edilmeli • Kaçak ağrılar için hızlı etkili morfin kullanılmalı • Renal veya hepatik hastalık (orta, ciddi yetmezlik) yoksa 20-30 mg/gün morfin dozu ile başlanmalı • Doz titrasyonunu için 5-10 mg oral hızlı etkili morfin kullanılmalı
Opioids in Palliative Care Safe and Effective Prescribing of Strong Opioids for Pain in Palliative Care of Adults NICE Clinical Guidelines, No.140 National Collaborating Centre for Cancer (UK); 2012 Palyatif Bakımda Kuvvetli Opioid Kullanımı • Transdermal fentanil; oral opioid formları mevcutsa kullanılmamalı, stabil ağrıda uzman önerisi ile kullanılmalı, 12 g/sa günlük 45 mg oral morfin dozuna eşdeğer • Subkutan morfin oral morfin preparatları yoksa stabil olmayan ağrıda kullanılabilir Opioids in Palliative Care Safe and Effective Prescribing of Strong Opioids for Pain in Palliative Care of Adults NICE Clinical Guidelines, No.140 National Collaborating Centre for Cancer (UK); 2012 Palyatif Bakımda Kuvvetli Opioid Kullanımı • Konstipasyon; opioid başlanan tüm hastalar konstipasyon için bilgilendirilmeli, etkili dozda düzenli laksatif başlanmalı laksatif tedaviye rağmen ciddi konstipasyonda opioid rotasyonu yapılmalı • Bulantı-kusma; opioid tedavisinin başlangıcında veya doz artışlarında görülebilir genellikle geçicidir opioid rotasyonundan önce etkin antiemetik tedavi verilmeli • Uykuya eğilim ve konsantrasyonda bozulma; opioid tedavisinin başlangıcında ve doz artışlarında görülebilir devam eden orta-ciddi SSS yan etkilerinde doz azaltılmalı veya opioid rotasyonu yapılmalı
Palyatif Bakımda Kuvvetli Opioid Kullanımı Opioids in Palliative Care Safe and Effective Prescribing of Strong Opioids for Pain in Palliative Care of Adults NICE Clinical Guidelines, No.140 National Collaborating Centre for Cancer (UK); 2012 VAS 0-2 Etkin en düşük doz Doz titrasyonu Hepatik ve renal değişiklikler farmakokinetiği değiştirir Yarılanma süresine göre düzenli zaman aralıkları En az yan etki, yan etki tedavisi VAS 0-2 24 saat etkinlik VAS 0-2 Kaçak ağrıda hızlı ve kısa etkili opioid VAS 0-2 Opioid Kullanım İlkeleri IM subkutan IV oral, sublingual, rektal, transdermal
2 3 4 Hastanın uzun süre analjezik kullanacağı da düşünülerek en az invaziv olan yol seçilmelidir. Opioid Kullanım İlkeleri bulantı-kusma konstipasyon sedasyon kaşıntı idrar retansiyonu hiperaljezi solunum depresyonu
yan etki yan etki proflaksisi ve tedavisi yap doz azaltılamıyor analjezi yeterli ise doz azalt opioid rotasyonu genetik farklılık etki /yan etki profilini değiştirebilir opioid uygulama yolunu değiştir oral transdermal parenteral intratekal Opioid Yan Etkilerinin Tedavisi Opioid Analjezikler Etken madde Preparat Eşdeğer doz (oral) Maksimum doz Morfin Morfin 10 mg amp 30 mg _ Hidromorfon Jurnista 8,16,32 mg 7.5 mg _ Oksikodon Oxopane 5,10,20 mg 20 mg _ Fentanil Durogesic TTS 12, 25, 50, 75, 100 g/saat _ Kodein Apranax plus (Naproksen 550 mg, Kodein 30 mg) 300mg Tramadol Contramal 50 mg kapsül, 100 mg tablet 50 mg/ml damla, 100 mg amp Zaldiar (Parasetamol 325 mg , tramadol 37.5 mg) 400mg Morfin - Transdermal Fentanil Eşdeğer Dozları morfin oral mg/24 saat morfin parenteral mg/24 saat fentanil transdermal g/saat fentanil transmukozal g 60 20 25 200 90 30 50 120 40 75 400 180 60 100 240 80 150 800 Metobilitinin yarı ömrü meperidinden daha uzun,
t ½ ≤ 3 sa
Bağımlılık
SSS ajitasyon miyoklonus konvulzyon KVS taşikardi artitmi Meperidin (Aldolan, Dolantin) Kronik ağrı tedavisinde kullanılmaz Ağrı tedavisi için konsülte edilen 273 hasta Kanser tanısı %98 Yatan hasta %72, ayaktan %28 %20 Palyatif Bakım Ünitesi’ne alınıyor %20 Evde Bakım Ekibi’ne yönlendiriliyor Analjezik tedavi değişikliği %76 Analjezik tedavi değişikliği %96 opioid Opioid yan etkisi için konsültasyon %5 Opioid dozu %32 arttırılıyor, %6 azaltılıyor Opioid rotasyonu %15 Kaçak ağrı için %68 opioid öneriliyor Characteristics of a palliative care consultation service with a focus on pain in a German university hospital. BMC Palliat Care; 2014; 13:45. Palyatif Bakımda Opioid Kullanımı Characteristics of a palliative care consultation service with a focus on pain in a German university hospital. BMC Palliat Care; 2014; 13:45. Palyatif Bakımda Opioid Kullanımı Ortalama morfin eşdeğer dozu 107.3 ± 90.8 mg /gün Morfin %87 Hidromorfon %33 Fentanil %31 Oksikodon %14 Tramadol %10 Opioid kullanım yolu; Oral %86 Transdermal %17, İntravenöz %13 Subkutan %6 Sublingual %2 Gastrostomi tüpü %1 Hasta kontrollü analjezi veya epidural analjezi %2 Characteristics of a palliative care consultation service with a focus on pain in a German university hospital. BMC Palliat Care; 2014; 13:45. Palyatif Bakımda Opioid Kullanımı Opioid ile birlikte; en az bir non opioid analjezik kullanımı %54, adjuan ilaç kullanımı %43 antiemetik %36 laksatif %21 antiasit %20 sedatif %15 psikoterapi önerisi %7 diğer psikiyatrik ek tedaviler %5 Tekrar konsültasyon önerisi %82 •
yatarak takip edilen 318 kanser hastası Kuvvetli opioid kullanımı %65 Zayıf opioid kullanımı %26 Opioid kullanımayan hasta %9 •
172 ± 58 mg (40-328) / gün •
Ağrı %61 Ağrı + Dispne %20 Dispne % 19
Palyatif Bakımda Opioid Kullanımı Dr. A. Y. Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Ağrı ve Palyatif Bakım Kliniği KOAH > %50 hastada ağrı kontrolü sağlanamamış
Kanser ağrı daha şiddetli kümülatif opioid dozları daha fazla
Ağrı Pain management at the end of life: A comparative study of cancer, dementia, and chronic obstructive pulmonary disease patients. Palliat Med 2015(13) Yaşam sonunda kanser tanısı olmayan hastalarda etkin ağrı tedavisi yapılabiliyor mu? TOTAL AĞRI
CA-A Journal for Clinicians. 38:332, 1998 Ağrı Nöropatik Mekanizmalar Psikolojik Mekanizmalar Somatik ve Visseral Mekanizmalar Psikolojik Durum ve Tedavi İş Kaybı Fiziksel Kayıplar Ölüm Korkusu Sosyal / Aile İlişkiler Ekonomik Kaygılar Izdırap TOTAL AĞRI 2006 morfin tüketimi 6.76 mg mEq kullanılması gereken 118 mg %6 2010 morfin tüketimi 14.31 mg mEq kullanılması gereken 196.50 mg %7 If.
Access to Opioid Medication in Europe (ATOME) Final Report and Recommendations to the Ministries of Health Editors: Lukas Radbruch; Saskia Jünger; Sheila Payne; Willem Scholten © Pallia Med Verlag, Bonn, 2014. Opioid kullanmaktan korkan hasta Opioid tedavisi yapmaktan korkan doktor / hemşire Opioide bağlı ağrı (hiperaljezi) Yüklə 102,24 Kb. Dostları ilə paylaş:
|