O‘qitish materiallar I to‘plami shaxsiy kompyuter arxitekturasi va jihozlariga texnik xizmat ko

Nazorat savollari: 
1.
Kompyuterning qurilmalari qaysilar? 
2.
MMX Pentium protsessori xususiyatlari? 
3.
Doimiy xotira qurilmasi? 

---

4.
Kesh xotira vazifasi? 
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
R.N.Usmonov, F.A. Raxmatov, B.M.Nurmetov ―Kompyuter 
tizimlariga texnik xizmat ko‘rsatish‖, Toshkent –―ILM ZIYO‖-2012 
2.
N.Xodjayev, R.E.Yaxshiboyev, N.V.Grinyuk ―Shaxsiy kompyuter 
arxitekturasi va texnik xizmat ko‘rsatish‖ , ―Fidokor Yosh Avlod‖ 
Toshkent-2021 
Internet saytlari 
3.
Arxiv.uz 
4.
Ziyonet.uz 
21-Mavzu: Qattiq disk qurilmasi va uning asosiy xususiyatlari 
Reja: 
1.
Qattiq disklarning asosiy xususiyatlari 
2.
Qattiq diskning mantiqiy tuzilishi 
3.
Shpindel tezligi 
4.
Ulanish interfeysi 
Qattiq disklar uch turda bo‟ladi: ichki qattiq disk, qattiq disk, katrij va 
qattiq disk paketi. 
Floppy dikslar ingichka egiluvchan plastmassali disklardan foydalangan bir 
paytda, qattiq disklar biroz qalinroq, o‘tkir uchli metallic qattiq disklardan 
foydlanadilar. 
Qattiq disklar axborotni ancha tez saqlab qoladilar va tiklaydilar va katta 
sig‘imga egadilar. Ular-sezgir qurilmadir. O‘qish-yozish asoslari havoning 
0.000001 qalinlikdagi dyumidadir. Shunchalik ingichkaki, tutun zarrasi, barmoq 
izi, chang yoki odamning sochi uchning talofatiga olib keladi. Uchning talafoti 
o‘qish sathi- yozish uchi yoki uning sathidagi zarra magnitli diks sathi bilan 
aloqaga kirishganda sodir bo‘ladi. Uchning talofati- qattiq diskning ishsiz bo‘lib 
qolishi demakdir. Bu degani, diskdagi ayrim yoki barcha ma‘lumotlar buziilb 
ketdi.
Ichki Qattiq disk
Ichki qattiq disk qattiq disk sifatida mashhurdir, chunki u tizim modulining 
ichida joylashgan. Bundan dastur va katta ma‘‘lumotlar fayllarini saqlab qolish 
uchun foydlaniladi. Masalan, deyarli har bir mikrokompyuter o‘zining amallari 
va Word, Excel singari bosh ilovalarni saqlab qolish uchun ichki qattiq diskidan 
foydlanadi. Ichki qattiq disk konteyner ichida muhrlangan bitta yoki bir nechta 
metal qattiq disklardan tashkil topgandir. Konteyner disklarni aylantiruvchi 
dvigatelni o‘z ichiga oladi. Unda tanlov richagi, ma‘lumotlarni yozib olish va 
ma‘lumotlarni 
diskdan 
o‘qib 
olish 
uchun 
qizil 
uchlar 
bo‘ladi. 
Mikrokompyuterning tashqi tomonidan qaraganda, ichki qattiq disk tizimning 

---

SAV-faylidagi bosh panelining qismini eslatadi. Odatda, ichida 4 ta 3 ½-
dyumlik oldinga va orqaga yurivchi richagli metallik qattiq disk bo‘ladi. 
Ko'pgina kompyuter komponentlari singari, qattiq disklar ham ularning 
xususiyatlarida farq qiladi. Bunday parametrlar temirning ishiga ta'sir qiladi va 
vazifalarni bajarish uchun uni ishlatish maqsadga muvofiqligini aniqlaydi. 
Ushbu maqolada biz HDD ning har bir xususiyati haqida gapirishga harakat 
qilamiz, ularning ta'siri va ishlashga yoki boshqa omillarga ta'sirini batafsil 
tavsiflab 
beradi. 
Qattiq 
disklarning 
asosiy 
xususiyatlari 
Ko'pgina 
foydalanuvchilar faqat forma faktori va hajmini hisobga olgan holda qattiq 
diskni tanlaydilar. Ushbu yondashuv mutlaqo‗to'g'ri emas, chunki qurilmaning 
ishlashiga ko'plab boshqa ko'rsatkichlar ta'sir qiladi, shuningdek, sotib 
olayotganda ularga e'tibor berishingiz kerak. Sizga kompyuter bilan o'zaro‗ta'sir 
ko'rsatadigan xususiyatlar bilan tanishishingizni tavsiya qilamiz. Bugun biz 
haydovchining texnik parametrlari va boshqa komponentlari haqida 
gaplashmaymiz. Agar siz ushbu ma'lum bir mavzuni qiziqtirmoqchi bo'lsangiz, 
bizning shaxsiy maqolalarimizni quyidagi havolalarda o'qishni tavsiya etamiz.
Qabul qiluvchilar duch keladigan birinchi nuqtalardan biri bu haydovchining 
hajmi. Ikki format mashhur deb hisoblanadi - 2,5 va 3,5 dyuym. Kichiklari 
odatda noutbuklarga o'rnatiladi, chunki korpus bo'sh joy cheklangan va 
kattaroqlari to'liq o'lchamli shaxsiy kompyuterlarga o'rnatilgan. Agar siz 3,5 
qattiq diskni noutbukga joylashtirmasangiz, unda 2,5 kompyuter kompyuteriga 
osongina o'rnatiladi. Ehtimol siz kichikroq drayverlarga duch kelgan bo'lishingiz 
mumkin, ammo‗ular faqat mobil qurilmalarda qo'llaniladi, shuning uchun 
kompyuter uchun variantni tanlashda siz ularga e'tibor bermasligingiz kerak. 
Albatta, qattiq diskning hajmi nafaqat uning vazni va o'lchamlarini, balki 
iste'mol qilinadigan energiya miqdorini ham aniqlaydi. Buning sababi 2,5 
dyuymli HDD-lar tashqi drayverlar sifatida ishlatiladi, chunki ular ulanish 
interfeysi (USB) orqali etarlicha quvvatga ega. Agar tashqi 3,5 drayverni ishlab 
chiqarishga qaror qilinsa, qo'shimcha quvvat talab qilinishi mumkin. 
Shuningdek qarang: Qattiq diskdan tashqi diskni qanday qilish Keyinchalik, 
foydalanuvchi har doim drayverning hajmiga qaraydi. Turli xil bo'lishi mumkin 
- 300 GB, 500 GB, 1 TB va boshqalar. Ushbu belgi bitta qattiq diskda qancha 
fayl sig'ishi mumkinligini aniqlaydi. Ayni paytda, hajmi 500 Gb dan kam 
bo'lgan qurilmalarni sotib olish tavsiya etilmaydi. Ba'zida 1 TB va 3 TB uchun 
disk narxi sezilarli darajada farq qilishi mumkinligini tushunish kerak, ayniqsa 
bu 2,5 dyuymli drayvlarda aniq ko'rinadi. Shuning uchun, 
sotib olishdan oldin, HDD qanday maqsadlar uchun jalb qilinishi va buning 
uchun qancha talab qilinishi kerakligini aniqlash kerak.