O'quv ishlari bo’yicha prorektor

Reja:
1. О‘zbekistonning iqtisodiy hayoti: turg‘unlik holatlari.
2. Milliy va mintaqaviy muammolar.
3. Respublikaning ijtimoiy, siyosiy va madaniy hayoti.
4. О‘zbekiston - mustaqillikka erishish yо‘lida.

1. 
   О‘zbekistonning iqtisodiy hayoti: turg‘unlik holatlari.
   

Yigirmanchi asrning ikkinchi yarmida О‘zbekistonda mavjud tuzumning ta’siri va partiyaning davlat organlariga bevosita va bilvosita aralavushi kuchaydi. Partiya mamlakat hayotining barcha jabhalarini о‘z ta’sir doirasiga olgan edi. Sobiq Ittifoq respublikalari Markazning kо‘rsatmalarini shubhasiz bajarardilar. О‘zbekiston ham bundan mustasno emas edi. Respublika о‘z chegaralaridan tashqarida va kо‘pincha о‘z manfaatlarini hisobga olmay, ishlab chiqilgan ijtimoiy-iqtisodiy dasturlar va rejalarni amalga oshirishga majbur bо‘ldi.
О‘zbekistonga agrar respublika sifatida qaralib, unga xom ashyo qо‘shimchasi vazifasi yuklatilgan edi. Bunday tugallanmagan ishlab chiqarish texnologiyasi iqtisodiyotni bir tomonlama rivojiga asos bо‘lish bilan birga, mavjud boy xom ashyoni tayyor mahsulotga aylantirishga imkon bermas edi.
Paxta yakkahokimligi о‘zbek xalqi uchun halokatga aylandi. Markazning bosimi ostida paxta uchun kо‘proq yerlar ajratildi va qishloq aholisining shaxsiy tomorqalari hajmi cheklandi. Milliy iqtisodiyotning deyarli barcha tarmoqlari, shu jumladan, sanoatning rivojlanishi paxtachilikning manfaatlariga bog‘liq edi. Respublikaning energiya va yoqilg‘i bazalarining kengayishi paxtachilik muammolarini hal qilishga qaratilgan edi.
Paxtachilikni rivojlantirish, qishloq xо‘jaligini mexanizatsiyalashtirish, paxta hosildorligini oshirish uchun mineral о‘g‘itlar ishlab chiqarish va sug‘orish inshootlarini kengaytirish katta xarajatlarni talab qildi. Natijada, yangi yerlarni о‘zlashtirish bilan bog‘lik agrotexnik talablar qо‘pol ravishda buzildi, ijtimoiy iqtisodiyotning diversifikatsiyalangan rivojlanishiga e’tibor bermaslik, paxta yakkahokimligining iqtisodiyotga majburiy kirib borishiga olib keldi.
Shu bilan birga, sanoatning rivojlantirishda yangi texnologiyalardan, fan va texnika yutuqlaridan foydalanilmadi. Bularning barchasi, о‘z navbatida, uning rivojlanishidagi deformatsiyalar va nomutanosibliklarga olib keldi.
Yengil sanoat sohasida ham bir tomonlama rivojlanish kuzatildi, rejalar deyarli bajarilmadi. Zamonaviy uskunalar, yangi texnologiyalarning etishmasligi mahsulot sifatiga salbiy ta’sir kо‘rsatdi va bu, о‘z navbatida, import mahsulotlarga bо‘lgan talabni oshishiga olib keldi.
Bundan tashqari, О‘zbekistonning paxta tozalash sanoati korxonalari paxtani faqat dastlabki qayta ishlash bilan shug‘ullandi. О‘zbek paxtasini keyinchalik qayta ishlash mamlakatning markaziy hududlaridagi tо‘qimachilik sanoati korxonalari tomonidan amalga oshirildi.
Ishlab chiqarish kuchlarini taqsimlash uchun xom ashyo sxemasi saqlanib qolganligi sababli, 80-yillarda respublika sanoatida tayyor mahsulotlar ulushi umumiy hajmning atigi 25 foizini tashkil etdi, aholi jon boshiga iste’mol tovarlari ishlab chiqarish о‘rtacha Ittifoq darajasining atigi 40 foizini tashkil qildi.