O‟quv qo‟llanma
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 8.2-rasm. Foydalanishni boshqarish tizimlari DAC usuli
|
5.
Hodisaning oqibatlarini rivojlanishiga to‘lqinlik qiuluvchi to‘siqlarni namoyish qilish. Foydalanishni boshqarish modellari Hozirda tizimlarda obyektlarni boshqarish uchun turlicha usullar mavjud bo‘lib, ularga quyidigalarni misol keltirish mumkin: • diskresion foydalanishni boshqarish usuli (Discretionary access control, DAC); • mandatli foydalanishni boshqarish usuli (Mandatory access control, MAC); • rolga asoslangan foydalanishni boshqarish usuli (Role-based access control, RBAC); • attributlarga asoslangan foydalanishni boshqarish usuli (Attribute- based access control, ABAC). Tizimda ushbu foydalanish usullari bir-biridan alohida-alohida foydalanilishi talab etilmaydi va ularning kombinasiyasidan ham foydalanish mumkin (8.2-rasm). 52 8.2-rasm. Foydalanishni boshqarish tizimlari DAC usuli Foydalanishni boshqarishning mazkur usuli tizimdagi shaxsiy obyektlarni himoyalash uchun qo‘llaniladi. Bunga ko‘ra obyekt egasining o‘zi undan foydalanish huquqini va kirish turini o‘zi belgilaydi. DAC da subyektlar tomonidan obyektlarni boshqarish subyektlarning identifikasiya axborotiga va asoslanadi. Masalan, UNIX operatsion tizimida fayllarni himoyalashda, fayl egasi qolganlarga o‘qish (r), yozish (w) va bajarish (x) amallaridan bir yoki bir nechtasini berishi mumkin. Umumiy holda DAC usuli aksariyat operatsion tizimlarda foydalanishlarni boshqarish uchun foydalaniladi. MAC usuli Foydalanishning mazkur usulida foydalanish ruxsati obyektning egasi tomonidan amalga oshirilmaydi. Masalan, Alisa TOP SECRET ruxsatnomasiga ega bo‘lgan subyektlarga ruxsat bera olmaydi. Sababi u ushbu bosqichdagi hujjatlarni to‘liq nazorat qila olmaydi. MAC usuli bilan foydalanishni boshqarishda xavfsizlik markazlashgan holatda xavfsizlik siyosati ma‘muri tomonidan amalga oshiriladi. Bunda foydalanuvchi xavfsizlik siyosatini o‘zgartira olmaydi. DAC usulida esa obyektning egasi xavfsizlik siyosatini quradi va kimga foydalanish uchun ruxsat berilishini aniqlaydi. MAC usulida foydalanishlar subyektlar va obyektlar klassifikasiyalashga asosan boshqariladi. Tizimning har bir subyekti va obyekti bir nechta xavfsizlik darajasiga ega bo‘ladi. Obyektning xavfsizlikdarajasi tashkilotda obyektning muhimlik darajasi bilan yoki yo‘qolgantaqdirda keltiradigan zarar miqdori 53 bilanxarakterlanadi. Subyektning xavfsizlik darajasi esa unga ishonish darajasi bilan belgilanadi. Oddiy holda xavfsizlik darajasini: O‘TA MAXFIY (O‘M), MAXFIY (M), KONFIDENSIAL (K) va OChIQ (O) shaklida yoki: O‘M > M > 𝐾𝐾 > 𝑂𝑂 . Yüklə 3,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|