O'quv uslubiy qo'llanma Yagona metodik tizimi bo'yicha (tibbiyot oliy o'quv yurtlari o'qituvchilari, rezidentlari va talabalari uchun) Toshkent-2010 y



Yüklə 141,84 Kb.
tarix18.04.2017
ölçüsü141,84 Kb.
#14439


O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG'LIQNI SAQLASh VAZIRLIGI
TIBBIY TA'LIMNI RIVOJLANTIRISh MARKAZI
TOShKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI

Mavzu: MEXANIK ASFIKSIYA

O'quv uslubiy qo'llanma

Yagona metodik tizimi bo'yicha

(tibbiyot oliy o'quv yurtlari o'qituvchilari, rezidentlari

va talabalari uchun)

Toshkent-2010 y.

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG'LIQNI SAQLASh VAZIRLIGI
TIBBIY TA'LIMNI RIVOJLANTIRISh MARKAZI
TOShKENT TIBBIYoT AKADEMIYaSI

Kafedra: SUD TIBBIYoTI VA TIBBIYoT HUQUQI



MAVZU:

MEXANIK ASFIKSIYa
O'quv uslubiy qo'llanma

Yagona metodik tizimi bo'yicha



(tibbiyot oliy o'quv yurtlari o'qituvchilari, rezidentlari va talabalari uchun)

Toshkent-2010 y.

Toshkent tibbiyot akademiyasi sud tibbiyoti va tibbiyot huquqi kafedrasi




Tuzuvchilar :
G'iyosov Z.A. – sud tibbiyoti va tibbiyot huquqi kafedrasi mudiri, professor

Abdukarimov B.A. – sud tibbiyoti va tibbiyot huquqi kafedrasi assistenti
Taqrizchilar :

ToshPMI sud tibbiyoti va tibbiyot huquqi qafedrasi mudiri professor A.I.Iskandarov;

TTA normal va patalogik fiziologiya, patologik anatomya kafedrasi mudiri professor R.I.Israilov.

Uslubiy qo'llanma tibbiyot oliy o'quv yurtlari o'qituvchilari, rezidentlari va talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, unda kislorod tanqisligi, mexanik asfiksiya holatlari, kechishi, murdadagi belgilari va ushbu holatlarda sud-tibbiy ekspertiza xususiyatlari haqida ma'lumotlar berilgan.

Uslubiy qo'llanma Toshkent tibbiyot akademiyasi Ilmiy kengashi tomonidan tasdiqlangan. (.....)


Mavzu: MEXANIK ASFIKSIYa



1. Mashg'ulot o'tiladigan joy

- TTA sud tibbiyoti va tibbiyot huquqi kafedrasi, auditoriya, Toshkent sh. STE byurosi morfologiya bo'limi

Kerakli asbob va xom ashyolar:


  1. Kompyuter, mavzu bo'yicha turli rasmlar.

  2. Murdalar.

  3. Albom, slaydlar.

  4. Mulyajlar


Tarqatma material:

  1. I darajali testlar

  2. II darajali testlar

  3. Vaziyatli masalalar.

  4. Ekspertiza xulosalari.






2. Mavzuni o'tish davomiyligi

Mashg'ulot davomiyligi : - 4 soat.




3. Mashg'ulotning maqsadi

Gipoksiya va mexanik asfiksiya tushunchasi, mexanik asfiksiyaning kechishi, murdadagi asfiksiyaga xos belgilar, postasfiktik holatlar, mexanik asfiksiya ta'sirida yuz bergan o'lim hollarida ekspertiza xususiyatlari, mexanik asfiksiyadan yuz bergan o'lim hollarida murdalar ekspertizasi bo'yicha ekspert xulosasini tuzish.
Vazifa :

Talaba bilishi kerak:

- gipoksiya va mexanik asfiksiya haqida tushunchaga ega bo'lish.

- asfiksiyaning tasnifini

- asfiksiyaning kechishini (bosqichlarini)

- mexanik asfiksining tashqi va ichki belgilarini

- tergov materiallari va tibbiy hujjat ma'lumotlariga ekspert bahosini berish uslublarini

- murda sud-tibbiy ekspertizasining metodika va o'tkazish texnikasini

- laborator tekshiruvlarga ob'ektlarni olish texnikasini

- ilmiy asoslangan ekspert xulosasi va to'xtamlarini tuzish

Talaba bajara olishi kerak:

-makro- va mikropreparatlar, mulyajlar va sekstion autopsiyada ichki a'zolar va to'qimalardagi o'zgarishlarni aniqlash

-strangulyastion egatni tekshirish

- mexanik asfiksiya belgilarini aniqlash va tashxis qo'yish







4. Motivastiya

Bo'lajak umumiy amaliyot shifokorlarida mexanik asfiksiya holatlarida asfiksiyaning kechishini yoki potasfiksion sindromni tibbiy hujjatlarda aniq, to'liq va sifatli tavsiflash bo'yicha mas'uliyatini oshiradi.

Mexanik asfiksiya holatlari bo'yicha aholiga tushuntirish ishlarini olib borishga qaratilgan tadbirlar o'tkazish imkoniyatini yaratadi.




5. Fanlararo va fan ichida bog'liqlik

Mazkur mashg'ulotning mavzusi normal anatomiya, patologik anatomiya, patologik fiziologiya, reanimatologiya va boshqa klinik fanlardan tashqari yuridik fanlar bilan o'zaro bog'liq bo'lib, kelajakda umumiy amaliyot shifokori uchun muhim ahamiyatga ega.









  1. Darsning mazmuni



    1. 6.1 Nazariy qism

Mashg'ulot nazariy qismida asosan quyidagi savollar echiladi:

1. Mexanik asfiksiya nima?

2. Asfiksiyaning tasnifi va turlari?

3. Strangulyastion asfiksiya turlari?

4. kompression asfiksiya turlari?

5. Obturastion asfiksiya turlari?

6. Tashqi va ichki umumasfiktik belgilarni sanab bering.

7. Mexanik asfiksiyaning kechish bosqichlarini sanab bering.

8. Osilish nima?

9. Osilish va sirtmoq bilan bo'g'ishning differenstial diagnostikasi?

10.Cho'kish va murdaning suvda bo'lishiga tushuncha bering.

11. Kompression asfiksiyaning tashqi va ichki belgilarini sanab bering.

12. Postasfiktik holatga tushuncha bering va uning qanday bosqichlari bor?

Mashg'ulotlarni nazariy qismida tablista va slaydlar yoki mavzu bo'yicha rasmlar namoyish etiladi, talabalarning boshlang'ich bilimlari tarqatma materiallar, masalalar va vaziyatli masalalar yordamida aniqlanadi va shundan so'ng mavzuning amaliy qismi murdalar ekspertizasi bilan olib boriladi va talabalar ekspert xulosasini tuzadi.


Amaliy mashg'ulot davomida quyidagi yangi pedagogik texnologiyalar qo'llaniladi: vaziyatli o'yinlardan « Qora yashik», “Ari uyasi” va “Aukstion”.

“Qora yashik” ni qo'llash usuli


Usul har bir talabani amaliy mashg'ulotga aktiv qatnashishini ta'minlab, o'qituvchi har bir talaba bilan ishlash imkoniga ega bo'ladi.

Har bir talaba “Qora yashik”dan o'ziga noma'lum savolni yoki voqea joyida tushirilgan rasmni olib, so'ngra savolga javob berishi yoki rasmni batafsil tasvirlashi kerak.

Talaba o'ylashi uchun 3 daqiqagacha vaqt beriladi. Undan keyin to'g'ri javob bilan solishtiriladi va shu orqali talabani faolligi darajasi aniqlanadi.

Mazkur usul talabaning nutqini rivojlantirishga, fikrlashini rivojlantirishga asos bo'lishdan tashqari guruhdagi boshqa talabalarga ham fikrni asoslashga, tahlil qilishga imkon beradi.

Annotastiya variantlari:

1. Gipoksiya va asfiksiya tushunchasi.

2. Mexanik asfiksiyaning tasnifi.

3. Asfiksiyaning kechishi (bosqichlari).

4. Umumasfiktik belgilar.

5. Strangulyastion asfiksiyada differenstial diagnostika (osilish va sirtmoq bilan bo'g'ish).

6. Obturastion asfiksiyaning tashqi va ichki belgilari.

7. Kompression asfiksiyaning tashqi va ichki belgilari.

8. Osilish. Tushunchasi, belgilari.

9. Cho'kish. Tushunchasi, belgilari.

10. Postasfikstion sindrom. Tushunchasi, bosqichlari.
“Ari uyasi”ni qo'llash usuli

«Ari uyasi» usuli qo'llanilishida guruh bir nechta mayda guruhchalarga bo'linadi va har biriga alohida vazifa yoki bir nechtadan savol berilib, 10 daqiqali muhokamadan so'ng eshitiladi.

1-vazifa. Strangulyastion asfiksiya. Tushunchasi. Turlari. Belgilari. Osilish va sirtmoq bilan bo'g'ishning differenstial diagnostikasi.

2-vazifa. Obturastion asfiksiya. Tushunchasi. Turlari. Tashqi va ichki belgilari.

3- vazifa. Kompression asfiksiya. asfiksiya. Tushunchasi. Turlari. Tashqi va ichki belgilari.
6.2. Analitik qism
1-darajali test

1. Asfiksiya – bu:

A. gipoksiya, gipokapniya

B. gipoksiya, giperkapniya*


V. anoksiya, gipokapniya

G. anoksiya, giperkapniya

D. anafilaksiya

2. Asfiksiyada yurak qorinchalarining qon bilan to'lishi kuzatiladi:

A. yurakning ikkala qorinchasida

B. yurakning o'ng tomonida*


V. qorinchalarda qon kamayadi

G. yurakning chap qorinchasida

D. yurakning o'ng qorinchasida

3. Osilish holati. Murda sirtmoqdan olingan. Murda dog'lari tana va qo'l-oyoqning orqa yuzasida aniqlanadi. Sirtmoqda bo'lish davomiyligi:


A. 5-6 soatdan ko'p emas*

B. 10-12 soatdan ko'p emas

V. 12 soatdan ortiq

G. 20 soatdan ortiq

D. 1 sutkadan ortiq

4. «Ekximatik niqob» asfiksiyaning qaysi turiga xos:

A. ko'krak qafasi va qorinning siqilishiga*

B. cho'kishga

V. osilishga

G. qo'l bilan bo'g'ishga

D. qusuq moddalari bilan asfiksiyaga

5. Cho'kishning qanday turida suv bronx va o'pka to'qimalarining eng chuqur sohalarigacha etib boradi:

A. chuqur nafas olganda

B. talvasa bosqichida

V. chin cho'kishda*

G. tinch holatda

D. chuqur nafas chiqarganda

6. Tipik osilish, bu -

A. sirtmoq tugunining ensa sohasida joylashuvi

B. tananing osilishda erkin turishi*

V. bittalik sirtmoq va undagi sirg'aluvchan tugunning ensa sohasida bo'lishi

G. bittalik sirtmoq va undagi sirg'aluvchan tugunning oldinda bo'lishi

7. Cho'kkan shaxslar murdasining suv yuziga qalqib chiqishiga sabab nima:

A. tananing muzlashi

B. murdaning chirishi*

V. masterastiyasi

G. a'zolarda planktonning mavjudligi

D. a'zolarda diatomning mavjudligi.

8. O'pkaning karminli shishi quyidagi o'lim turida kuzatiladi:

A. kichik qon aylanish doirasi patologiyasi natijasida yuzaga kelgan o'pka-yurak etishmovchiligida

B. obturastion asfiksiyada

V. kompression asfiksiyada*

G. strangulyastion asfiksiyada

D. yurak etishmovchiligida

9. Yilning issiq mavsumlarida cho'kkan shaxslar murdasi suv yuziga necha kunda qalqib chiqadi:

A. 2-3 kunda*

B. 4-6 kunda

V. 8-10 kunda

G. 15 kundan so'ng

D. 1 oydan so'ng

10. Sveshnikov belgisi bu erkin suyuqlik:

A. peshona suyagi bo'shlig'ida

B. asosiy suyak bo'shlig'ida*

V. o'rta quloqda

G. oshqozonda

D. oshqozon-ichak tizimida

11. Qaysi belgi cho'kish haqida ishonchliroq dalolat beradi:

A. barcha a'zolarning keskin to'laqonligi

B. bo'yrak va taloqda diatom*

V. teri qavatining masterastiyasi

G. Tarde dog'ining mavjudligi

D. Rasskazov-Lumkovskiy belgisi mavjudligi

12. «Asfiktik yurak» - bu:

A. yurakninng barcha kameralarini qon bilan to'lganligi

B. yurakninng o'ng bo'lmachasini qon bilan to'lganligi*

V. yurakninng chap qorinchasini qon bilan to'lganligi

G. yurakda qonning yo'qligi

D. yurak mushaklarining qisqarishi

13. Strangulyastion egatning hayotiyligini ko'rsatuvchi belgilar:


A. qon quyilish, yog' infiltrastiyasi, dermaning bazofiliyasi*

B. yadroning ektopiyasi, hujayra membranalarining oqsilli distrofiyasi

V. Minakov dog'i

G. Amyus belgisi

D. Sabinskiy belgisi

14. Osilish holatlarida qon:

A. och qizil rangda, laxtalar bilan


B. to'q-qizil rangda, suyuq*

V. to'q-qizil rangda, laxtalar bilan

G. och-qizil rangda, suyuq

D. qizil rangda, laxtalar bilan

15. Tarde dog'iga ta'rif bering:

A. to'q-qizg'ish rangli, diametri 2-3 mm, chetlari tekis subplevral, subepikardial qon quyilishlarning mavjudligi*

B. o'pka yuzasida oqimtir-qizg'ish rangli qon quyilishlarning mavjudligi

V. og'iz va burun teshiklari atrofida oqimtir-qizg'ish rangli turg'un mayda-pufaksimon ko'piklarning mavjudligi

G. asos suyagi bo'shlig'ida suyuqlikning (5ml) mavjudligi

D. och pushti rangli, uzunchok, chetlari notekis subplevral qon quyilishlarning mavjudligi

16. Tarde dog'i asfiksiyaning qaysi bosqichida vujudga keladi:

A. terminal nafas harakatlari bosqichida

B. ekspirator hansirash davrida


V. inspirator hansirash davrida*

G. terminal tinish davrida

D. nafas to'xtashi davida

17. Krushevskiy belgisini tavsiflangan:

A. to'q-qora rangli, diametri 2-3 mm, chegaralari aniq bo'lgan subplevral, subepikardial qon quyilishlar

B. o'pka yuzalarida oq-pushti rangli qon quyilishlar

V. og'iz va burun teshigi atrofida oq-pushti rangli, mayda-pufakli turg'un ko'pikning mavjudligi*

G. kalla asos suyagi bo'shlig'ida suyuqlikning (5ml) mavjudligi

D. boshqa a'zolarning to'laqonligi fonida taloqning kam qonligi

18. Amyuss belgisi xos:

A. strangulyastion asfiksiyaga*

B. obturastion asfiksiyaga

V. kompression asfiksiyaga

G. mexanik asfiksiyaningg barcha turlariga

D. cho'kishga

19. «Nam» cho'kish atamasi nimadan dalolat beradi:

A. oldin o'ldirilgan shaxs murdasini suvda bo'lishi


B. chin cho'kish bo'lib, o'pkalarga suvning chuqur kirib borishi kuzatiladi*

V. asfiktik cho'kish bo'lib, ovoz boylamlarining spazmi kuzatiladi

G. bosh miyaning mexanik jarohati, sovuq ta'siridagi shok va quyoshdan issiq urishi natijasidagi suvdagi o'lim

D. suyuq muhitga qisman botishi natijasidagi o'lim

20. Giperaeriya cho'kishning qaysi turiga xos:

A. chin cho'kishga

B. asfiktik*

V. aralash

G. a'zolarning to'laqonlik darajasi

D. jarohatlarning mavjudligi

2-darajali test

1. Gipoksiyaning 4 ko'rinishi:

gipoksik gipoksiya*

stirkulyator gipoksiya*

gemik gipoksiya*

to'qima gipoksiyasi*

suv osti gipoksiyasi;

to'liq gipoksiya;

morfologik gipoksiya;

a'zolar gipoksiyasi.

2. Mexanik asfiksiyaning 4 shaklini ko'rsating:

strangulyastion*

obturastion*

kompresson*

yopiq muhitdagi*

dimlanishdagi asfiksiya;

turg'un asfiksiya;

noturg'un asfiksiya;

yashin tezligidagi asfiksiya.

3. Asfiksiya kanday 2 davrga bo'linadi:

predasfiktik davr*

asfiktik davr*

dastlabki boshlang'ich davr;

o'ta yakuniy davr.

4. Asfiktik davrning 5 bosqichini ko'rsating:

inspirator hansirash*

ekspirator hansirash*

nisbiy turg'unlik*

terminal nafas*

yurak urishi saqlangan holda nafasning to'xtashi*

respirator bosqich;

stirkulyator bosqich;

nisbiy ko'zg'alganlik davri;

dimiqqan hansirash;

nafas saqlangan holatda yurak urishining to'xtashi.

5. Postasfiktik davrning 5 bosqichini ko'rsating:

arespirator komatoz*

desterebral rigidlik*

hushning xiralanishi*

retrograd amneziya*

qoldiq holatlar*

inspirator hansirash holati;

terminal holat;

depressiv holat;

sochlarning rigidlik holati;

tinchlik holati.

6. Asfiksiyaning 5 ta tashqi belgilarini ko'rsating;

yuzning shishi, stianozi*

murda dog'larining tarqalganligi, ularni to'q binafsha rangdaligi*

subkonyunktival ekximozlar*

ixtiyorsiz siydik va axlat chiqishi*

midriaz*


murdaning tez sovushi;

murda dog'larining sekin vujudga kelishi;

lab shilliq qavatiga qon kuyilish;

murda dog'larining qizg'ish pushti rangdaligi;

mioz.

7. Asfiksiyadan o'lim holatlarida ichki a'zolarda vujudga keladigan 6 ta umumiy belgilar:



ichki a'zolarning to'laqonligi*

taloqning kamqonligi*

o'pkalar emfizemasi*

yurak o'ng bo'lmasining suyuq qon bilan to'lishi*

suyuq, qoramtir qon*

epikard va o'pka plevrasi ostiga qon quyilish*

ichki a'zolarning to'laqonligi;

yurak chap bo'lmasining suyuq qon bilan to'lishi;

buyrak yuzasiga qon quyilish;

taloqning to'laqonligi.

8. Osilishning 2 turini va strangulyastion egatning 2 ta turini ayting:

to'liq osilish*

noto'liq osilish*

tutashmagan strangulyastion egat*

tutashgan strangulyastion egat*

ishonchli osilish;

ishonchsiz osilish;

to'liq strangulyastion egat;

noto'liq strangulyastion egat;

9. Sirtmoq bilan bo'gishning 4 ta xos belgilarini ko'rsating:

sirtmoqning gorizontal va o'rtada joylashuvi*

strangulyastion egatning tutashgan bo'lishi*

strangulyastion egat chuqurligi bo'yicha bir tekis bo'lishi*

aksariyat holatlarda tilosti suyagi va qalqonsimon tog'ayning jarohatlanishi*

sirtmoqning vertikal joylashuvi;

to'liq strangulyastion egat;

strangulyastion egat chuqurligi bo'yicha bir tekis emas;

til osti suyagi va qalqonsimon tog'ayning jarohatlanishi kuzatilmaydi.

10. Qo'l bilan bo'gishning 4 ta xos belgilarini ko'rsating:

til osti suyagi va qalqonsimon tog'ayning jarohatlanishi*

bo'yinda ko'plab oval shakldagi qon quyilishlarning bo'lishi*

bo'yinda ko'plab yarim oy shakldagi shilinmalarning bo'lishi*

o'z o'zini ximoya qilishga xos belgilarning bo'lish ehtimoli*

ovoz boylamlarini ochilishi;

bo'yinda izlarni bo'lmasligi;

til osti suyagi jarohatining bo'lmasligi;

strangulyastion egatning bo'lishi.

11. Cho'kishning 4 ta tashqi belgilarini ko'rsating;

g'oz terisi*

og'iz va burun atrofida turg'un mayda pufakli ko'pikning bo'lishi*

murda dog'larining qizgish tusdaligi*

tanada va kiyimlarda loyqa izlari yoki boshqa iflosliklarning bo'lishi*

terining shishganligi;

boshdagi sochlar orasida qum zarralarining bo'lishi;

traxeya va bronx shilliq qavatlarida qumning bo'lishi;

murda dog'larini qoramtir kulrangda bo'lishi.

12. Sirtmoq ko'rinishi va xarakteriga ko'ra uning 4 ko'rinishini ayting:

sirpanuvchan*

harakatsiz*

ochiq*


universal*

turg'un;


statik;

dinamik;


umumiy.

13. Osilish holatlarida o'lim genezida muxim bo'lgan 4 omil:

xalqumning til ildizi bilan berkilishi*

miya ichi bosimini ortishi bilan kechgan bo'yin tomirlarining siqilishi*

bo'yindagi nerv o'zaklarini ta'sirlanishi*

sinokarotid tugunni ta'sirlanishi*

yurak tomirlarini havo emboliyasi;

bo'yin nerv o'zaklarini yorilishi;

yuqori nafas yo'llarini sirtmoq bilan berkilishi;

ko'krak va qorinni bosilishi.

14. Kompression asfiksiyaning 3 ta xos belgisini ko'rsating:

yuzning yaqqol rivojlangan shishinqirashi va ko'kimtirligi*

yuz va bo'yinda ko'plab mayda nuqtali qon quyilishlarning (ekximozlar) mavjudligi*

o'pkaning karminli shishi*

cho'kkan ko'z va o'tkir burun

tanadagi qontalash va shilinmalarning ko'p sonligi;

burun va quloqdan qon ketish.

15. Strangulyastion egatning xayotiyligini aniqlovchi 4 ta belgini ko'rsating:

Bokarius*

Neyding*


Kasyanov*

Ekres*


Florans;

Barberio;

Vinogradova;

Sabinskiy.

16. Tarde dog'larini vujudga keltiruvchi 3ta omilni ko'rsating:

ko'krak bo'shligidagi manfiy bosim*

kapillyar ichi bosimining ortib ketishi*

tomirlar o'tkazuvchanligining buzilishi*

uyqu arteriyasi intimasining ko'ndalang yirtilishi (Amyussa);

yaqin joylashgan limfatik tugunlarga qon quyilish;

umurtqalararo diskning yirtilishi va qon quyilishi (Simon).

17. Osilishning xayotiyligidan dalolat beruvchi 4 ta belgini ko'rsating:

uyqu arteriyasi intimasining ko'ndalang yirtilishi (Amyussa)*

to'sh o'mrov so'rgichsimon mushak quyi qismidan darz ketishi va qon quyilishi (Valxera)*

yaqin joylashgan limfatik tugunlarga qon quyilish*

umurtqalararo diskning yirtilishi va qon quyilishi (Simon)*

ko'krak bo'shligidagi manfiy bosim;

kapillyar ichi bosimining ortib ketishi;

asos suyagi bo'shlig'ida suyuqlikning mavjudligi.

18. Osilish holatlarida Amyussa belgisi ko'p uchraydigan 3 ta holatni ko'rsating:

to'liq osilish*

semiz odamlarda*

sakrash bilan osilish*

go'daklarda;

yotgan holatda osilganda;

cho'kishda.

19. Haqiqiy cho'kishning 5 ta belgisini ko'rsating:

o'pkaning gipergidriyasi*

gipervolemiya*

qonning osmotik gemolizi*

ichki a'zzolarda diatom planktonining mavjudligi*

Rasskazov Lukomskiy dog'lari*

o'pkalarning giperaerastiyasi;

Sveshnikov belgisi;

Rostoshinskiy belgisi;

ichki a'zolarda diatom planktonining yo'qligi;

Rasskazov Lukomskiy dog'larining yo'qligi.

20.Asfiktik cho'kishning 5 ta belgisini ko'rsating:

o'pkalarning giperaerastiyasi*

Sveshnikov belgisi*

Rostoshinskiy belgisi*

ichki a'zzolarda diatom planktonining yo'qligi*

Rasskazov Lukomskiy dog'larining yo'qligi*

o'pkaning gipergidriyasi;

gipervolemiya;

qonning osmotik gemolizi;

ichki a'zolarda diatom planktonining mavjudligi;

Rasskazov Lukomskiy dog'i.


VAZIYaTLI MASALALAR :

Masala № 1

35-40 yoshli erkak murdasi topilgan. Voqea sodir bo'lgan joyni ko'zdan kechirish paytida atrof holatining tartibsizligi aniqlangan. Murdani tashqi ko'zdan kechirish paytida ko'plab jarohatlar aniqlangan, ya'ni bo'yinning oldingi yon tomonlarida yarimoysimon va uzunchoq shilinmalar va tanasida qontalashlar aniqlangan. Ichki tekshiruvda yumshoq to'qimalarga keng ko'lamli qon quyilishlar, shuningdek qalqonsimon tog'ayning sinishi va qovurg'alar sinishlari aniqlangan.

A) O'lim sababini aniqlang?

a) Mexanik jarohatdan

b) Mexanik asfiksiyadan*

v) O'q otar qurolidan

g) Past xarorat ta'siridan

B) O'lim kategoriyasini ko'rsating?

a) Zo'raki o'lim*

b) Nozo'raki o'lim

v) To'satdan o'lim

g) Baxtsiz hodisa


Masala № 2

35-40 yoshli erkak murdasi topilgan. Tashqi ko'zdan kechirish paytida teri oqishrang. Og'iz va burun teshigi atrofida oqish-pushti rangli turg'un, mayda pufakchali ko'pik mavjud. Murdada qontalash va shilinmalar ko'rinishdagi kaltaklanganlik belgilari bor. Shuningdek “g'oz terisi” belgisi mavjud. Ichki tekshiruvda, ichki a'zolarda oshqozonda, o'pkalarda, burun bo'shliqlarida rangsiz suyuqlik aniqlangan.

A) O'lim sababini aniqlang?

a) Mexanik jarohatdan

b) Chukish natijasida mexanik asfiksiyadan*

v) O'q otar qurolidan

g) Zaharlanish natijasida

B) O'lim kategoriyasini ko'rsating?

a) Zo'raki o'lim*

b) Nozo'raki o'lim

v) To'satdan o'lim

g) Baxtsiz hodisa



Masala № 3

35-40 yoshli erkak murdasi topilgan. Tashqi ko'zdan kechirish paytida teri oqishrang. Bo'yinda qalqonsimon tog'ay sohasida pastdan yuqoriga qarab yo'nalgan strangulyastion egat aniqlangan. Bokarius sinamasi musbat. Ichki tekshiruvda egat teri osti yog' qavati va egat sohasi mushagiga qon quyilish aniqlangan. Amyusse belgisi musbat.

A) O'lim sababini ko'rsating?

a) Mexanik jarohatdan

b) Mexanik asfiksiyadan*

v) O'q otar qurolidan

g) To'satdan o'lim

B) O'lim kategoriyasini ko'rsating?

a) Zo'raki o'lim*

b) Nozo'raki o'lim

v) To'satdan o'lim

g) Baxtsiz hodisa

V) Strangulyastion egatning hayotiyligini aniqlang?

a) Bokarius sinamasi musbat*

b) Amyusse belgisi musbat

v) Sabinskiy belgisi musbat

g) Vinogradov belgisi musbat

d) Kon kuyilish mavjudligi*

G) Ushbu holatda mexanik asfiksiyaning qaysi turi kuzatilgan?

a) Strangulyastion*

b) Obturastion

v) Kompression

g) Aspirastion
Masala № 4

Suvdan 55-60 yoshli erkak murdasi chiqarib olingan. Tashqi tekshiruvda teri masterastiyasi aniqlangan. Murda terisida kiyimning bosma izi bor. Tashqi tekshiruvda yuz terisining ko'karishi, shuningdek bo'yin va ko'krak qafasining yuqorisida ko'kimtir-qo'ng'ir tusli nuqtasimon qon quyilishlar aniqlangan. Quloq va burun yo'llarida qon izlari bor. Ichki tekshiruvda a'zolarning keskin to'laqonligi, bullyoz emfizema, o'pkaning qirmizi shishi, subkon'yuktival va subplevral qon quyilishlar, diafragma yuzasiga va qorin bo'shlig'iga qon quyilishlar aniqlangan.

A) O'lim sababini aniqlang?

a) Mexanik jarohatdan

b) Chukish natijasida mexanik asfiksiyadan

v) O'q otar qurolidan

g) To'satdan o'lim

B) O'lim kategoriyasini ko'rsating?

a) Zo'raki o'lim

b) Nozo'raki o'lim

v) To'satdan o'lim

g) O'z-o'zini o'ldirish


Masala № 5

20-25 yoshli erkak murdasi topilgan. Tashqi tekshiruv vaqtida murda og'zida latta tiqimi aniqlangan. Teri qavatlari oqishrang. Bo'yinda qalqonsimon tog'ay sohasida pastdan yuqoriga qarab yo'nalgan strangulyastion egat aniqlangan. Bokarius sinamasi musbat. Ichki tekshiruvda egat teri osti yog' qavati va egat sohasi mushagiga qon quyilish aniqlangan. Amyusse belgisi musbat.

A) O'lim sababini ko'rsating?

a) Mexanik jarohatdan

b) Mexanik asfiksiyadan

v) O'q otar qurolidan

g) To'satdan o'lim

B) O'lim kategoriyasini ko'rsating?

a) Zo'raki o'lim

b) Nozo'raki o'lim

v) To'satdan o'lim

g) Baxtsiz hodisa

V) strangulyastion egatning hayotiyligini aniqlang?

a) Bokarius sinamasi musbat*

b) Amyusse belgisi musbat*

v) Sabinskiy belgisi musbat

g) Vinogradov belgisi musbat
Masala № 6

Murdaning tashqi ko'zdan kechirish paytida og'iz-burun uchburchagida turg'un, mayda pufakchali, och pushti rangli ko'pik aniqlanadi. Teri shilliq qavatlari oqimtir va shishgan. Bo'yin sohasida barmoq izini eslatuvchi qontalash mavjud. Ichki tekshiruvda oshqozonda, o'pkalarda va burun bushliqlarida rangsiz suyuqlik aniqlangan.

A) O'lim sababini aniqlang?

a) Mexanik jarohatdan

b) Mexanik asfiksiyadan*

v) O'q otar qurolidan

B) O'limning yuzaga kelish sababini tasdiqlash uchun yana qanday tekshiruvlar o'tkazilishi kerak?

a) Sumstov sinamasi

b) Til osti suyagi va kalkonsimon tog'ayda jarohat mavjudligi tekshirish*

v) Bokarius sinamasi

g) Plankton mavjudligini tekshirish*

Masala № 7

Suvdan chiqarilgan murda tekshiruvida sochlari xo'l, teri qavatinnig namligi, Krushevskiy belgisi, o'tkir o'pka emfizemasi: o'pkalar shishgan «marmar» yuzali, o'pkalarda qovurg'alar izi bor (o'pkalar gipergidriyasi); tez o'lim belgilari; o'rta quloq va asosiy suyak bushlig'ida suyuqlik, o't pufagi va devorining shishi, plevra va qorin bushlig'ida transsudat mavjud.

A) Qaysi belgilar o'limning cho'kishdan yuzaga kelganligini ko'rsatadi?

a) Sochlari ho'l, Krushevskiy belgisi, o'pkalar shishgan “marmar” yuzali, o'pkalarda qovurg'alar izi borligi

b) Plevra va qorin bo'shlig'ida transsudatni mavjudligi, o'pkalar giperaerogidriyasi, teri qavati nam

v) Sveshnikov belgisi, Krushevskiy belgisi, o'tkir o'lim belgilari*

g) O't pufagi va devorining shishi, o'tkir o'lim belgilari

B) Qaysi belgilar murdaning suvda bo'lganligini ko'rsatadi?

a) Sochlari ho'l, Krushevskiy belgisi, o'pkalar shishgan “marmar” yuzali o'pkalarda qovurg'alar izi borligi

b) Sveshnikov belgisi, Krushevskiy belgisi, teri qavati nam, o'tkir o'lim belgilari

v) O't pufagi va devorining shishi, o'tkir o'lim belgilari

g) Sochlari ho'l, teri qavatinnig namligi*


Masala № 8

Tashqi tekshiruv paytida bo'yinning yon tomonlarida yarimoysimon shilinmalar aniqlangan. Yuz va ko'z qovoqlari kon'yuktivasida nuqtasimon qon quyilishlar bor. Ichki tekshiruvda bo'yin yumshoq to'qimasiga keng ko'lamli qon quyilishlar, til osti suyagi va qalqonsimon tog'ay sinishi va o'tkir o'lim belgilari aniqlangan.

A) Ushbu holatda mexanik asfiksiyaning qaysi turi kuzatilgan?

a) Strangulyastion*

b) Obturastion

v) Kompression

g) Aspirastion

B) Strangulyastion asfiksiyaning turini ko'rsating?

a) osilish

b) qo'l barmoqlari bilan bo'g'ish*

v) arqon bilan bo'g'ish

g) to'g'ri javob yo'q



Masala № 9

58 yoshli oriq erkak murdasini tashqi tekshiruv paytida bo'yinning yuqori uchligida bir qatorli, pastdan yuqoriga qarab yo'nalgan, oxirlari bir-biri bilan tutashmagan strangulyastion egat aniqlangan. Strangulyastion egat pastida bo'yinning oldingi tomonda traxeotomik teshik, undan traxeostomik trubka chiqib turibdi. Qovoqning biriktiruvchi pardasida biroz nuqtasimon qon quyilishlar bor. Murdani ichki tekshiruvda kekirdak bir-qancha avval, emiriluvchi o'sma tufayli olib tashlangani aniqlangan. Qon suyuq xolatda, ichki organlar to'laqon.

A) O'lim sababini aniqlang

a) Mexanik asfiksiya*

b) Hayotga nomutanosib jarohatlanishdan

v) Qon yo'qotish

g) Ko'plab jarohatlanishlardan

B) Ushbu holatda mexanik asfiksiyaning qaysi turi kuzatilgan?

a) Strangulyastion*

b) Obturastion

v) Kompression

g) Aspirastion

V) Strangulyastion asfiksiyaning turini ko'rsating?

a) osilish*

b) kul barmoklari bilan bo'g'ish

v) arkon bilan bo'g'ish

g) to'g'ri javob yuk
Masala № 10

Tashqi tekshiruv paytida murdada ikkita bir qatorli strangulyastion egat mavjud. Ularning bittasi oxirlari bir-biri bilan tutashmagan, bo'yinning yuqori uchligida, egat tubi terisi oqimtir-kulrang. Bokarius sinamasida egat chetlariga qon quyilgan, kengaygan tomirlar aniqlanmagan (Bokarius sinamasi manfiy). Egatning ikkinchisi bo'yinning o'rta uchligida, gorizontal joylashgan, egat bir-biri bilan tutashgan, egat tubi terisi qizg'ish-qo'ng'ir. Bokarius sinamasi musbat (egat chetlarida kengaygan tomirlar ko'rinib turibdi va alohida-alohida nuqtasimon qon quyilishlar bor)

A) O'lim sababini aniqlang

a) Mexanik asfiksiya*

b) Hayotga nomutanosib jarohatlanishdan

v) Qon yo'qotish

g) Ko'plab jarohatlanishlardan

B) Ushbu holatda mexanik asfiksiyaning qaysi turi kuzatilgan?

a) Strangulyastion*

b) Obturastion

v) Kompression

g) Aspirastion

V) Strangulyastion asfiksiyaning turini ko'rsating?

a) osilish

b) qo'l barmoqlari bilan bo'g'ish

v) arqon bilan bo'g'ish*

g) to'g'ri javob yo'q
6.3. Amaliy qism :
MEXANIK ASFIKSIYaLAR
Maqsad : mexanik asfiksiya holatlarida murdalar sud-tibbiy ekspertizasini o'tkazish

Ko'rsatma : mashg'ulotni o'tkazish uchun auditoriya yoki morfologiya bo'limida o'tkaziladi.

Mashg'ulotni yoritilishi: murda agar bo'lmasa mulyajlar, slaydlar yoki rasmlar.



Tadbir ketma-ketligi

To'liq bajarsa

Bajarmasa

1.

Mexanik asfiksiya belgilarini aniqlash

15

0

2.

Mexanik asfiksiya turini aniqlash

15

0

3.

Mexanik asfiksiya belgilarini to'liq tavsiflash

20

0

4.

Qo'shimcha tekshiruvlar uchun materiallar olish

15

0

5.

Alohida asfiksiyaga xos belgilarni aniqlash

15

0

6.

Ekspert xulosasi tuzish

25

0




Jami

100

0







7. Malaka, ko'knikma va bilimni tekshirish usullari

- og'zaki;

- yozma;

- test yordamida;

- vaziyatli masalalar echish;

- talabani interaktiv usulda qatnashishi:

8. Joriy nazoratni baholash mezoni




O'zlashtirishi (%) va ballarda

Baho

Talabani bilim darajasi

1.

96-100

A'lo «5»

Amaliy mashg'ulot ma'lumotini to'liq umumlashtiradi va tahlil qiladi.

STE ob'ektlarini to'liq baholaydi

Amaliy ko'nikmalarni biladi va ko'rsata oladi

Vaziyatli masalalarni hal qiladi

O'rgatuvchi testlarni to'g'ri echadi

Amaliy mashg'ulotlarga tayyorlanishda internet va qo'shimcha ma'lumotlardan foydalanadi

Mashg'ulot muhokamasida faol qatnashadi

To'liq tashabbuskor



2.

91-95

Amaliy mashg'ulot ma'lumotini to'liq umumlashtiradi va tahlil qiladi.

STE ob'ektlarini to'liq baholaydi

Amaliy ko'nikmalarni biladi va ko'rsata oladi

Vaziyatli masalalarni hal qiladi

O'rgatuvchi testlarni to'g'ri echadi

Mashg'ulot muhokamasida faol qatnashadi

To'liq tashabbuskor


3.

86-90

Amaliy mashg'ulot ma'lumotini to'liq umumlashtiradi va tahlil qiladi.

STE ob'ektlarini to'liq baholaydi

Amaliy ko'nikmalarni biladi va ko'rasata oladi

Vaziyatli masalalarni hal qiladi

O'rgatuvchi testlarni to'g'ri echadi

Mashg'ulot muhokamasida faol qatnashadi

Qisman tashabbuskor


4.

81-85

Yaxshi «4»

Amaliy mashg'ulot ma'lumotini qisman umumlashtiradi va tahlil qiladi.

STE ob'ektlarini qisman baholaydi

Amaliy ko'nikmalarni biladi va ko'rasata oladi

Vaziyatli masalalarni hal qiladi

Uyga berilgan topshiriqlarga juda yaxshi tayyorlangan

O'rgatuvchi testlarni to'g'ri echadi

Mashg'ulot muhokamasida faol qatnashadi

Qisman tashabbuskor



5.

76-80

STE ob'ektlarini qisman baholaydi

Amaliy ko'nikmalarni biladi va qisman ko'rasata oladi

Vaziyatli masalalarni qisman hal qiladi

O'rgatuvchi testlarni qisman to'g'ri echadi

Mashg'ulot muhokamasida faol qatnashadi

Qisman tashabbuskor



6.

71-75

STE ob'ektlarini qisman baholaydi

Amaliy ko'nikmalarni biladi va qisman ko'rasata oladi

Vaziyatli masalalarni qisman hal qiladi

O'rgatuvchi testlarni qisman to'g'ri echadi

Nazorat qiluvchi testlarni to'g'ri echadi

Mashg'ulot muhokamasida faol qatnashadi

Qisman tashabbuskor


7.

66-70

Qoniqarli

«3»


STE ob'ektlarini baholay olmaydi

Amaliy ko'nikmalarni biladi va qisman ko'rasata oladi

Vaziyatli masalalarni qisman hal qiladi

O'rgatuvchi testlarni qisman to'g'ri echadi

Nazorat qiluvchi testlarni noto'g'ri echadi

Mashg'ulot muhokamasida passiv qatnashadi

Qisman tashabbuskor


8.

61-65

STE ob'ektlarini baholay olmaydi

Amaliy ko'nikmalarni biladi va qisman ko'rasata oladi

Vaziyatli masalalarni hal qila olmaydi

O'rgatuvchi testlarni noto'g'ri echadi

Nazorat qiluvchi testlarni noto'g'ri echadi

Mashg'ulot muhokamasida passiv qatnashadi

Qisman tashabbuskor

Konspekti to'liq

Darsda intizomi qoniqarli


9.

55-60

Amaliy ko'nikmalarni biladi:ko'rasata olmaydi

Vaziyatli masalalarni hal qila olmaydi

Amaliy mashg'ulotda qisman faol

O'rgatuvchi testlarni noto'g'ri echadi

Nazorat qiluvchi testlarni noto'g'ri echadi

Mashg'ulot muhokamasida passiv qatnashadi

Qisman tashabbuskor

Konspekti to'liq emas

Darsda intizomi qoniqarli


10.

54 va undan past

Qoniqarsiz

«2»


STE ob'ektlarini baholay olmaydi

Amaliy ko'nikmalarni bilmaydi::ko'rasata olmaydi

Vaziyatli masalalarni hal qila olmaydi

O'rgatuvchi testlarni noto'g'ri echadi

Nazorat qiluvchi testlarni noto'g'ri echadi

Mashg'ulot muhokamasida passiv qatnashadi

Tashabbuskorlik yo'q

Konspekti qisman to'liq

Darsda intizomi qoniqarli







9. Mashg'ulot xronologik xaritasi






Mashg'ulot bosqichlari

Mashg'ulot shakli

Minut

1


O'qituvchining kirish so'zi. Mavzu mazmunini asoslab, ma'no va mohiyatlarini tushuntirish. Maqsad va vazifalarni aniqlash.



20

2


Amaliy mashg'ulot mavzusiga taalluqli ma'lumotlarni talabalar bilan muhokama qilish, o'rgatuvchi nazorat testlaridan foydalanib, talabalarning bilim darajasini tekshirish.

So'rov,

tushuntirish



70

3


Muhokamaga yakun yasash. O'qituvchi tomonidan talabalarning mavzuga tayyorgarlik darajasini e'lon qilish.

Tushuntirish va xulosa qilish

10

4


Talabalarga mavzuni o'zlashtirish uchun belgilangan ko'rgazmali qurollar yordamida mexanik asfiksiya bo'yicha tushuncha berish.

Tushuntirish

30

5


O'qituvchi bilan birgalikda murdalar ekspertizasini o'tkazish. Mexanik asfiksiya belgilarini mustaqil aniqlash va tavsiflash. Ekspert xulosasini tuzish.

Morfologiya bo'limida mexanik asfiksiya holatlarida murdalar ekspertizasida qatnashish.

90


6

Yakuniy muhokama




20

10. Tekshiruv savollari

1. Mexanik asfiksiya nima?

2. Asfiksiyaning tasnifi va turlari?

3. Strangulyastion asfiksiya turlari?

4. kompression asfiksiya turlari?

5. Obturastion asfiksiya turlari?

6. Tashqi va ichki umumasfiktik belgilarni sanab bering.

7. Mexanik asfiksiyaning kechish bosqichlarini sanab bering.

8. Osilish nima?

9. Osilish va sirtmoq bilan bo'g'ishning differenstial diagnostikasi?

10.Cho'kish va murdaning suvda bo'lishiga tushuncha bering.

11. Kompression asfiksiyaning tashqi va ichki belgilarini sanab bering.

12. Postasfiktik holatga tushuncha bering va uning qanday bosqichlari bor?

11. Tavsiya etiladigan adabiyotlar

Asosiy :

1. J.J. Jalolov “Sud tibbiyoti”, Toshkent, 1996 y.

2. A.O. Yo'ldoshev “Huquq tibbiyoti”, Toshkent, 1996 y

3.. “Sudebnaya medistina”, pod redakstiey V.N.Kryukova, Moskva, 1998 y.



Qo'shimcha :

1. «Atlas po sudebnoy medistine» pod redakstiey A.A.Soloxina, Moskva, «Medistina», 1998.



2. V.L.Popov, V.S.Babaxanyan, G.I.Zaslavskiy. «Kurs lekstiy po sudebnoy medistine». S-P., «Dean», 1999.

Qo'shimcha saytlarning nomlari :

www.forens-rus.net;

www.sudmed.ru;

www.dundee.co.uk;

www.forensicmed.uk

www.medline.ru


Yüklə 141,84 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin