O‘quvchilarni kasb-hunarga yo‘naltirish axmatova Feruza Batirovna
Yüklə 77,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
№4 2022 12 o‘tish foydadan holi bo‘lmaydi. Lavozim – bu egallangan kasb va mutaxassislik doirasidagi mehnat jarayonini tashkil etish va unga rahbarlik, boshchilik qilish bilan bog‘liq bo‘lgan faoliyat turidir. Masalan, maktab direktori, o‘quv-tarbiya ishlari bo‘yicha rahbar o‘rinbosari, bo‘lim boshlig‘i, bosh injener, zavod direktori, bosh shifokor va hokazo. Ilmiy unvon – bu egallangan kasb va mutaxassislik sohasi bo‘yicha kiritilgan yangilik va kashfiyotlar uchun beriladigan ilmiy darajadir. Masalan, fan nomzodi, dotsent, fan doktori, professor va h.k. Barcha kasb-hunarga yo‘naltirilgan ishlarni o‘rganishda shunday xulosalarni chiqarish mumkin. Ya’ni, kasbiy ma’rifat (kasbiy axborot) o‘quvchiga kasblar olamida “kompas” vazifasini bajaradi: aksariyat hollarda o‘quvchilar ommaviy va nufuzli bo‘lgan kasblarni tanlashga intiladilar; ayrim hollarda o‘quvchilarning kasblar haqidagi bilim va tajribalari yuzaki bo‘lib, uning yaqqol ko‘zga tashlanuvchi, tashqi belgilari hamda xususiyatlariga tayanib qolishadi; kasbiy muvaffaqiyat zamirida mashaqqatli mehnat yotishi haqidagi ularning bilimlari ko‘p hollarda tor va sayoz bo‘ladi; o‘quvchilarni kasb-hunarga samarali yo‘naltirish uchun ular albatta kasblar olami haqida muayyan bir tasavvurlarga ega bo‘lishlari, ya’ni shu bugungi kungacha yer yuzida mavjud bo‘lgan kasb-hunar va mutaxassisliklar, lavozim o‘rtasidagi farqlar, ularning paydo bo‘lish hamda yo‘qolib ketish sabablarini bilishlari lozim. SHuningdek, to‘g‘ri kasb tanlashga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar, ishlovchi shaxsning jismoniy, aqliy, ruhiy, axloqiy xususiyatlariga bo‘lgan kasb talablari, mehnat xususiyatlari va ularning insonga ta’siri, zamonaviy ishlab chiqarish sohalari va turlari, kasb-hunar ta’limi hamda ta’lim muassasalari haqidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishi, har bir o‘quvchi o‘zining shaxsiy, individual-psixologik-fiziologik xususiyat va sifatlarini yaxshi bilishi hamda ularni hisobga olgan holda o‘zi uchun ko‘proq mos keluvchi mehnat faoliyati sohalarini tanlay olish malakasiga ega bo‘lishi kerak. Kasb klassifikatsiyasi mavzusini o‘quvchilarga tushuntirishdan avval bu atamaning mazmunini biroz kengroq tushuntirib berish lozim. Klassifikatsiya – bu narsa va hodisalarning anglangan tartibi bo‘lib, ularni biror- bir muhim belgisi bo‘yicha turlarga ajratishdir. O‘quvchilar turli klassifikatsiyalar bilan botanika, zoologiya, ona tili va boshqa fanlarni o‘rganishda tanishib chiqishgan hamda uning qulayligini anglashgan. Masalan, hayvonot dunyosi klassifikatsiyasi fan dunyosini o‘rganishga yordam berib, o‘quvchi biror notanish jonivorga to‘qnash kelganda tashqi belgilariga qarab uning xarakteristikasini, ma’lum bir tur va oilaga kiritishi yoki aksincha, jonivorni ko‘rmay turib, biroq uni ma’lum bir tur va oilaga kirishini bilgan holda asosiy belgilari bo‘yicha xususiyatlarini tuzishi mumkin bo‘ladi. |