O'rganilayotgan til bo'yicha mavjud kompyuter o'qitish dasturlari reja

Hisoblash texnikasi strukturasi
Shu o'rinda ta'kidlash kerakki, o'quv muassasalaridagi eng zamonaviy shaxsiy
kompyuterlar ham bitta protsessorli bo'lgani tufayli uchinchi avlodga mansub.
Ayni paytda ayrim idoralar kuchli serverlar (ikki va undan ko'p protsessorlarga ega
bo'lgan, ya'ni to'rtinchi avlod kompyuterlari)dan foydalanmoqdalar.
Beshinchi avlod EMMlari — bu to'rtinchi avlod raashinasidan tarkibida
intellektual interfeys (bilimlar bazasi, masalalarni avtomatik ravishda yechishning
dasturiy ta'minoti va muloqpt protsessori borligi bilan farq qiluvchi, universal
sun'iy tafakkur mashinalaridir.
Universal EMM laming rivojlanish tarixida alohida o'rinni kompyuterlar egallab
kelmoqdalar. Kompyuterlar davri 1971 yilda AQShda mikroprotsessor kashf
etilgandan boshlangan desa bo'ladi. Kompyuterlarni ishlab chiqarish avvaliga
asosan APPEE firmasi, keyinchalik (1984y.) esa, IBM firmasi maxsulotlari
hisobiga kengayib bordi.
Xozirda APPEE firmasi «MAKINTOSh» rusumdagi kompyuterlari bilan, ayniqsa,
AQShning o'zida tanilgan bo'lsa, IBM kompyuterlari dunyoda keng tarqalgan. Shu
sababli aynan IBM kompyuterlarining arxitekturasi va asosiy qurilmalari ustida
tuxtalib o'tamiz.
Kompyuterning arxitekturasini quyidagicha tasvirlash mumkin:
Kompyuterning asosiy qurilmalari quyidagilar: sistemali blok, monitor va
klaviatura (sichqoncha bilan).
Sistemali blokda markaziy protsessor, operativ (tezkor) xotira, qattiq disk,
kontrollerlar, disketalar va lazerli kompakt disklar bilan ishlash uchun qurilmalar
va boshqalar joylashadi.
Markaziy protscssor. Kompyuterning eng muhim qismini markaziy protsessor,
(ya'ni protsessor va boshqaruv qurilmasi) tashkil etadi. Dastur yordamida berilgan
ma'lumotlarni o'zgartiradigan, hamma hisoblash jarayonlarini boshqaradigan
hamda hisoblash ishlariga tegishli moslamalarning qzaro aloqasini o'rnatadigan
qurilma protsessor deb ataladi. Arifmetik va mantiqiy amallarni bajarish, xotiraga
murojaat qilish, dasturdagi ko'rsatmalarning berilgan ketma-ketlikda bajarilishini
boshqarish va boshqa amallar protsessor zimmasidadir. Bir so'z bilan aytganda,
protsessor kompyuterning barcha ishini boshqaradi va barcha ko'rsatmalarini
bajaradi.
Mikroprotsessor. IBM rusumli kompyuterlarda protsessor sifatida odatda Intel
firmasi yoki o'nga muvofiq boshqa firmalarning mikroprotsessorlari o'rnatiladi.
Kompyuterlar mikroprotsessor turlari bilan farqlanadi. Mikroprotsessorlaming
Intel 8088, 80284, 80386SX, 80386, 80486 kabi turlari ma'lum.
1993 yildan boshlab Intel firmasi Pentium mikroprotsessorlarini ishlab chiqarib,
IBM kompyuterlariga urnatmoqda. Hozirda RespublikLinizda IBM rusumli
kompyuterlardan PHI keng tarqalgan. Ayrim korxona va tashkilotlarda,xususan
ta'lim muassasalarida, jumladan akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida PIV
kompyuterlari ham o'rnatilib foydalanilmoqda.
Operativ xotira. Operativ xotira o'zida kompyuterda ishktilayotgan dasturlar va
ma'lumotlarni saqlaydi. Ma'lumotlar doimiy xotiradan operativ xotiraga
ko'chiriladi, olingan natijalar zarur holda diskka qayta yoziladi. Kompyuter
o'chirilishi bilan operativ xotiradagi ma'lumotlar uchiriladi.
Diskli jamlagichlar. Ma'lumotlarni saqlash, hujjatlarni va dasturlarni birjoydan
ikkinchi joyga olib o'tish, bir kompyuterdan ikkinchisiga o'tkazish kompyuter bilan
ishlaganda foydalanadigan axborotni doimiy saqlash uchun disklardagi
jamlagichlar ishlatiladi. Ular ikki turda bo'lib, egiluvchan disklar (disketalar) va
qattiq disklardagi jamlagichlar (vinchesterlar) deb ataladi.
Egiluvchan disklar (disketalar)ga ma'lumotlarni yozish va ulardan ma'lumotlarni
o'qish uchun disk yurituvchi (diskovod) qurilmasi ishlatiladi.
Hozirgi paytda kompyuterlarda, asosan, 3,5 dyuymli (89 mm), sig'imi 1,44 Mbayt
bo'lgan disketalar ishlatilib kelinmoqda. Bu disketalar qattik plastmassa g'ilofgao'ralgan bo'lib, bu ularning ishonchliligini va ishlash muddatini oshiradi.
3,5 dyuymli diskctalarda yozishni taqiqlovchi yoki imkon beruvchi maxsus
o'tkazgichi mavjud. Agar teshikcha bekilgan bo'lsa ma'lumotlar yozish mumkin,
aks holda esa, mumkin emas. Disketadan birinchi bor foydalanganda uni
albatta maxsus ravishda formatlash, initsializatsiya qilish kerak. Buning uchun
WINDOWSning maxsus dasturi kerak bo'ladi.
Qattiq disklardagi jamlagichlar (vinchesterlar) kompyuter bilan ishlaganda
foydalaniladigan axborotni doimiy saqlashga mo'ljallangan. Masalan, operatsion
tizim dasturlari, ko'p ishlatiladigan dasturlar paketlari, hujjatlar taxrirlagichlari,
dasturlash tillari uchun translyatorlar va boshqalar.
Kompyuterda qattiq diskning mavjudligi u bilan ishlashda qulaylikni oshiradi.
Foydalanuvchi uchun qattiq diskdagi jamlagichlar bir-biridan, ya'ni diskka qancha
axborot sig'ishi bilan farq qiladi. Hozirgi paytda kompyuterlar asosan sig'imi 20

Gbayt va undan ko'p bo'lgan vinchesterlar bilan jihozlanmoqda. Fayl serverlar
nafaqat katta sig'imli, balki tezkor bo'lgan bir nechta vinchesterlar bilan
jihozlanishi mumkin.