Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences (E)issn: 2181-1784

MUHOKAMA VA NATIJALAR 
Buxoro hududidagi xalq shevalarini tahlil etar ekanmiz, bu sohada o‘zining yirik 
tadqiqotlari bilan yalovbardor bo‘lgan Mustaqim Mirzayevni eslash, uning amalga 
oshirgan izlanishlari e]ʼtiborga loyiqligini hamda muhim ekanligini taʼkidlash o‘rinli 
bo‘ladi.
Sheva so‘zlarida xalq tarixi, maʼnaviyati o‘z aksini topadi. Sheva so‘zlari 
xalqning betakror oltin bitigi hisoblanadi. Xalqning urf-odatlari va marosimlarini 
atovchi birliklar ham o‘ziga xos oltin bitik sanaladi. Etnografizmlar xalqning o‘tmishi, 
milliy madaniyati, turmush tarzi haqida muhim xulosalar chiqarish vositalaridan 
bo‘lib, ular muayyan xalq etnomadaniyatini o‘rganishning muhim omilidir. Aytish 
mumkinki, dialektizm va etnografizm uzviy bog‘liq hodisalardir. Biz quyida ayrim 
etnografizmlar asosida Buxoro viloyati Jondor tumaniga xos sheva materillarini tahlil 
etamiz.
Gavorabandon – 
tug‘ilgan chaqaloqni beshikka belash, unga turli sovg‘a-
salomlar olib kelish bilan bog‘liq marosim. Bu marosim yurtimizning ko‘plab 
hududlarida “Beshik to‘yi” nomi bilan yuritiladi. Gavorabandon so‘zi 
etimologiyasiga qaraydigan bo‘lsak, fors-tojikchada gavora – beshik, bandon – 
bog‘lash degani, yaʼni 
beshikka belash.
Beshkecha – 
chaqaloq tug‘ilganligi munosabati bilan beriladigan ziyofat. Bu 
marosim faqat toq kunlarda o‘tkaziladi. Uning nomiga eʼtibor qaratadigan bo‘lsak, 
besh va kecha kabi ikki o‘zbekcha so‘zdan iborat.

---

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences
(E)ISSN:2181-1784 
www.oriens.uz 
SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7 
3(1), Jan., 2023 
748 
Chillagurezon – 
fors-tojik tilida chilla (chihil) – qirq kun, gurezon – qochirmoq, 
ketkizmoq. Chaqaloq qirq kunlik bo‘lganida chilla gurezon qilib, yaʼni chillani 
qochirib (o‘tkazib), uni ko‘chaga, aniqrog‘i ona buvisining uyiga olib chiqish 
marosimi. Chillagurezonning varianti sifatida