Oriental Renaissance: Innovative

 
VOLUME 2 | ISSUE 3 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
1411 
w
www.oriens.uz
March
2022
 
Matnli masalalar yechish bolalarda avvalo mukammal matematik tushunchalarni 
shakllantirish ularning programmada belgilab berilgan nazariy bilimlarini 
o‘zlashtirish bilan birga o‘qo‘uvchilarning fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirishda 
muhim ahamiyatga ega. Masalan: Agar biz o‘quvchilarda qo‘shish haqida to‘g’ri 
tushuncha shakillantirishni istasak, buning uchun bolalar yig’indisini topishga doir 
etarli miqdorda sodda masalalarni deyarli har gal to‘plamlarni birlashtirish amalini 
bajarib yechishlari zarur. Masalan: quyidagi masala berilgan. 
Ahmadda 6 ta rangli va uchta oddiy qalam bor. Ahmadda hammasi bo‘lib nechta 
qalam bor? 
Buni yechish uchun oldin 6 ta cho‘p oladilar va buning yoniga yana 3 ta cho‘pni 
so‘rib qo‘yadilar, va hammasi bo‘lib nechta cho‘p bo‘lganini sanaydilar. So‘ngra 
masalani yechish uchun 6 ga 3 ni qo‘shish kerkligi va hosil bo‘lgan 9 son bu ikki 
sonning yig’indini bo‘lishni tushuntiradi. SHunga o‘xshash masalalarni ko‘plab echib 
bolalar qo‘shish amali haqidagi tushunchalarni asta sekin egallab boradilar va uni 
umumlashtrish asosida qo‘shish uchun ularni birga sanash kerakligini tushunalilar. 
Masalan: amalning noma‘lum kamponentini topishga doir masalani echayotib 
o‘quvchilar arifmetik amallarning kamponentlari va natijalar orasidagi bog’lanishni 
ajratish va uni masalalar yechishga qo‘llashga harakat qiladilar. 
Masalalarda aniq material bo‘lib ular yordamida o‘quvchilarda yangi bilimlar 
vujudga keladi hamda uni yechish jarayonida fikrlash amallarini bajarishga 
o‘rganadilar. Bunga 1-sinf matematika kursidagi sodda masalalardan keltiramiz 
1.Bir likopchada 8 ta, ikkinchi likopchada birinchidagidan 2 ta ortiq anor bor. 
Ikkinchi likopchada nechta anor bor? 
1- likopchada 8 ta anor, 2-chisida 2 ta ortiq. 
Yechish: 8+2=10 ta. 
Javob: Ikkinchi likopchada 10 ta anor bor. 
2.Bir bidonda 10 l, ikkinchisida 3 l kam paxta yog’i bor. Ikkinchi bidonda necha 
litr paxta yog’i bor? 
1-bidonda — 10 l 
2-bidonda - ? -3 l kam. 
Yechish: 10-3=7l 
Javob; Ikkinchi bidonda 7 litr paxta yog’i bor. 
3.Maktab hovlisida 10 ta o‘quvchi bo‘lib, ulardan 4 nafari qiz bola. 
Ularning nechtasi o‘g’il bola. 
O‘g’il bola-? Jami- 10 ta.Qizlar-4 nafar Yechish: 10-4=6 ta. 
Javob: olti nafari o‘g’il bola. 

---