Oriental Renaissance: Innovative

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 11 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
43 
w
www.oriens.uz
November
2022
 
NATIJA 
Kuzatishlar shuni ko’rsatadiki elektron tijorat sodda qilib aytganda ijtimoiy 
tarmoqlar hamda boshqa internet sahifalari kabi elektron vositalar ko’magida 
ehtiyojlarimizni qondiradigan xizmatlar va tovarlarni sotib olish yoki aksincha sotish 
kabi online tijorat amaliyotidir. Mamlakatimizda bozor munosabatlari hukmronlik 
qilar ekan siz kabi tadbirkorlarning faoliyati rivojlanishi davlat rivojlanishi hamdir 
desak mubolag’a bo’lmaydi. Demak jahon standartlarida ishlashimiz biznesimizni 
takomillashtirib tovarlarimizni jahon bozorlariga milliy brend tarzida olib 
kirishimizda raqamli texnologiyalarning o’rni beqiyos. Ammo har qanday raqamli 
biznesni boshlashdan oldin, u qaysi modelga kirishini bilishingiz kerak. Siz 
tushunganingizdek, elektron tijoratni amalga oshirishdan oldin uni qayerda 
shakillantirishingizni bilishingiz kerak. Avvalam bor ichki bozorda o’zingizni sinab 
ko’rib, keyinchalik faoliyatingizni kengaytirishingiz mumkin. Har qanday holatda 
ham ular bir xil boshqaruv modeliga ega bo'ladi va bunga faqat o'zingiz tanlagan 
biznes modelining o'ziga xos xususiyatlari ta'sir qiladi. 
Elektron tijorat quyidagilardan iborat
3
: 

Elektron malumot almashish (Electronics Date Interchange,EDI); 

Elektron kapital harakati (Elektronic Funds Transfer, EFT; 

Elektron savdo (inglizcha e-trade); 

Elektron pullar (e-cash); 

Elektron marketing e-marketing); 

Elektron bank (e-banking); 

Elektron sug'urta xizmatlari (e-insurance). 
Elektron tijorat amaliyotida shuni ko‘rish mumkinki, aksariyat holatlarda 
elektron tijoratning yuqori samaradorligi muomaladagi xarajatlarni minimallashtirish 
orqali ta’minlanadi. Ushbu sohada elektron tijorat samaradorligini baholashga uslubiy 
yondashuv quyidagicha bo‘lishi mumkin: 

elektron tijoratning samaradorligini baholash uchun o‘rganilayotgan obyekt 
sohasini aniqlash; 

ushbu sohadagi tadbirkorlik subyektining maqsadli funktsiyasini aniqlash;

maqsadga erishish uchun ishlanish ko‘rsatkichlarini aqlash;

ishlash mezonlarini shakllantirish; 

samaradorlik ko‘rsatkichlarini aniqlash uchun zarur statistik va Boshqa 
ma’lumotlarni olishni tashkil etish;
3
(
G‘.M. Porsaev, B.SH. Safarov, D.Q. Usmanova “Raqamli iqtisodiyot asoslari” (darslik)) 

---