oriJİnal məqaləLƏR

aşkarlanmış kor və zəif görən uşaqlar arasında VDR-in miqdarı

Uşaqların say

ı,n=43 

0

2

4

6

8

10

12

14

2007 2008

2009 2010

2011 2012

2013

2014

2015

2016

Şək. 2. Müxtəlif illərdə Akad.Zərifə Əliyeva adına Milli Oftalmologiya Mərkəzinin Tibbi ekspertiza komissiyası 

tərəfindən aşkarlanmış, VDR-ə görə kor və zəif görən uşaqların sayının bölgüsü

---

9

2016/3 (22)

ORİJİNAL MƏQALƏLƏR

Uşaqların say

ı,n=52 

0

1

2

3

4

5

6

19

87

19

89

19

91

19

97

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

Şək. 3. VDR ilə bağlı kor və zəif görən uşaqların doğum təvəllüdlərinə görə bölgüsü

Son illərdə Azərbaycanda neonatologiyada, uşaq intensiv terapiyası və reanimasiyasında elmi və texniki inkişaf 

müşahidə edilməkdədir. Artıq 2015-ci ildən etibarən 22-ci hestasiya həftəsindən sonra doğulan körpələr qeydiyyata 

alınır  və  azçəkili  uşaqların  sag  qalıb  yaşama  şansları  günü  gündən  artmaqdadır. Araşdırmamızda  aşkarlanmış 

uşaqların  doğulduğu  illərə  görə  bölgüyə  nəzər  salanda  görünür  ki,  son  illərdə  doğulan  körpələr  arasında VDR 

xəstəliyinə görə kor və zəif görən uşaqların uşaqların sayı daha da çoxdur. 

Ədəbiyyat mənbələrinə əsasən inkişaf etmiş ölkələrdə VDR ilə əlaqədar korluğun iki epidemiyası məlumdur. 

“Birinci epidemiya” 1940-1950-ci illərin əvvəllərində, xüsusilə Amerika və Avropada vaxtından əvvəl doğulmuş 

körpələrdə rast gəlinmişdir. O vaxtlar monitorizasiyasız oksigen müalicəsi əsas risk faktoru idi və uşaqların sağ 

qalması üçün oksigenin sərhədsiz istifadəsi VDR-in artmasına səbəb olmuşdu. İnkişaf etmiş ölkələrdə VDR-in 

“ikinci epidemiyası” neonatalogiyanın yüksək inkişafının nəticəsi olaraq 1970-ci illərdə yayılmağa başlamışdır. 

Bu cür inkişaflar extremal az çəkili uşaqların sağ qalıb yaşamasına səbəb olmuşdur. VDR-in üçüncü epidemiyası 

isə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yayılmışdır ki, bunun da səbəbi belə ölkələrdə inkişaf etmiş ölkələrə nisbətən 

vaxtından əvvəl doğuşların sayının daha çox olması, doğuşların 2%-də uşaqların çəkisinin 1500 qr-dan az olması, 

qadınların çoxunun doğuşlarını tibb müəssisələrində etməsi , yarımçıq doğulmuş uşaqların dərhal reanimasiyaya 

götürülməsi, neonatalogiyada elmi texniki tərəqqi və VDR skrininq kriterilərinin genişləndirilməsi VDR-ə daha 

tez rast gəlməyə və VDR-in üçüncü epidemiyasının baş verməyinə səbəb oldu [2, 17, 18]. Araşdırmadan alınan 

nəticələrə  əsasən Azərbaycanı  da VDR-in  üçüncü  epidemiyası  yayılmış  ölkələr  sırasına  aid  etmək  olar. Ancaq 

qeyd  etmək  lazımdır  ki,  aparılan  araşdırma Akad.  Zərifə  Əliyeva  adına  Milli  Oftalmologiya  Mərkəzinin Tibbi 

Ekspertiza  Komissiyasına  müraciət  edən  və  bizim  tərəfimizdən  baxış  keçirilən  sağlamlıq  imkanları  zəif  olan 

(kor və zəif görən) uşaqlar üçün 5 saylı Respublika İnternat məktəbində təhsil alan uşaqlar arasında aparılmışdır. 

Respublikamızda erkən uşaq ölümlərini və aparılan araşdırada olan məhdudiyyətləri nəzərə alaraq demək olar ki, 

VDR ilə əlaqədar kor və zəif görən uşaqların sayı daha çoxdur.

Yekun

Son  illərdə Azərbaycanda  neonatologiya  üzrə  elmi  texniki  inkişaf  nəticəsində  extremal  az  çəkili  vaxtından 

əvvəl doğulmuş körpələr sağ qalıb yaşayır və buna bağlı olaraq VDR rast gəlmə tezliyi, həmçinin VDR-ə görə 

kor  və  zəif  görən  uşaqların  sayının  artma  riski  daha  çoxdur.  Vaxtında  aparılmış  düzgün  müayinə  və  müalicə 

tədbirləri ilə bu xəstəliyə görə əlilliyin azaldılması mümkündür. Gələcəkdə VDR-ə görə kor və zəif görən uşaqların 

sayının öyrənilməsi, həmçinin bunun qarşısının alınması istiqamətində daha geniş elmi araşdırmaların aparılması 

planlaşdırılır.

ƏDƏBİYYAT:

1. 

Qasımov E.M., Kərimov M.İ. Yarımçıq doğulmuşların retinopatiyası. Oftalmoloqlar üçün vəsait. Göz 

xəstəlikləri, 2014, s.301-306.

---

10