O'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi markazi o'zbekiston respublikasi sog'liqni saqlash vazirligi oliy va o'rta tibbiy ta'lim bo'yicha o'quv-uslubiy idorasi

5.8. Shok holatlari reanimatsiyasida hamshira tashxisi va parvarish rejasini tuzish

36 yoshli bemor og'ir ahvolda qabul bo'limiga keltirildi. Qabul bo'limida travmatolog va reanimatolog tomonidan ko'rilib, birlamchi tashxis qo'yildi; bemor og'ir va aralash shikastlanganini hisobga olib uni reanimatsiya bo'limiga yotqizish kerakligi aniqlandi.

Palataga yotqizilgandan keyin shifokor tashxisi quyidagicha bo'ldi: aralash shikastlanish; og'ir kalla-miya jarohati; bosh miya lat yeyishining og'ir darajasi; o'ng va boldir suyagining majag'-lanib, yopiq sinishi; shikastdan qon ketishdan keyingi gemorragik shokning og'ir darajasi; alkogoldan mastlik.

Bemorning ahvoli shunisi bilan xavfliki, birinchidan u shikast olgan yerdan to'g'ridan-to'g'ri birinchi tibbiy yordam ko'rsa-tilmasdan — shina qo'yilmasdan, tashib keltirish qoidalariga rioya qilmasdan olib kelingan; ikkinchidan bemorda aralash shikast, uning ustiga alkogoldan mastlik; uchinchidan anamnez yig'ish qiyin, bemor hushida emas, to'rtinchidan ichki a'zolarining zarar ko'rgani ehtimoldan holi emas. Ko'rinib turibdiki, oldimizda katta muammo turibdi. Bularni birin-ketin zudlik bilan hal qilish kerak. Hamshiraning birinchi navbat'da qiladigan ishi qaysi sindromlar yoki belgilar bemor ahvolini og'irlashtirib hayotiga xavf solmoqda (nafas yo'llarining qusqi mahsulotlari yoki qon, balg'amlardan to'lib qolishi natijasida o'tkir nafas yetishmovchiligi yoki behush yotgan bemorlarda sodir bo'ladigan qusish akti, qon bosimining tushib ketishi, qon ketishining davom etishi yoki boshqalar), shuni aniqlash. Keyin shu sindromlarni yo'qotishga kirishiladi (terminal holatlarda reanimatsiya va jadal davolash mavzusiga qarang). Bulardan tashqari, toza qon quyish uchun anjomlar tayyorlash, qon guruhi va rezus omilni aniqlash, qonga buyurtma berish, kerak bo'lsa, boshqa mutaxassislarni maslahat va yordamga chaqirish, rentgen tekshiruvlarini o'tkazish, kerakli barcha tahlillarni olish, hayot uchun zarur bo'lgan a'zo va sistemalar ishini tutib turish choralari ko'riladi.

Shulardan kelib chiqqan holda hamshira tashxisi quyidagicha bo'ladi: bemor hushsiz; muolajalarga qo'zg'aluvchanlik bilan javob beradi; nafas olishi tez, 38—40 marta xirillab nafas olmoqda; lab-lari ko'kargan; tomir urishi tez — 132 ta; qon bosimi 80/30 mm. sim. ust.ga teng; tanasi sovuq; singan oyog'idan qon ketishi davom etmoqda, shish sekin oshib bormoqda; markaziy vena bosimi

• 
  organizm ko'rsatkichlarini (qon bosimi, tomir urishi,
  nafas, siydik miqdori, markaziy vena bosimi) aniqlab, ularni
  maxsus kuzatuv varaqasiga yozib borish; bemorni isitish choralarini
  ko'rish. Bemor og'ir darajada kuygan bo'lsa ham, kuyish shokida
  qon bosimi tushib ketmaydi. Shunisi bilan boshqa shoklardan farq
  qiladi.
  
• 
  bemorning yoshi, kuyish maydoni foizi, kuygan sohaga
  qarab hamda yo'ldosh kasalliklarni hisobga olib, suyuqlik quyish
  sutkalik miqdorini aniqlash;
  
• 
  barcha dorilar tomir ichiga yuboriladi, mushak orasiga
  yuboriladigan dorilar kuygan bemorlarda yaxshi so'rilmaydi;
  
• 
  kuyish maydoni foizi qancha bo'lishidan qat'iy nazar, 50
  yoshgacha bo'lgan bemorlarga (agar yo'ldosh kasalligi bo'lmasa)
  birinchi sutkada 5—6 litr, 50 yoshdan katta bemorlarga 4 litr, 2—
  3 sutkalarda birinchi quyilgan suyuqlikning teng yarmini quyish
  zarur;
  
• 
  yosh bolalar va nafas yoilari kuygan bemorlarda hamda
  keksalarda suyuqlik miqdorini 2—3 litrdan oshirmaslik zarur;
  
• 
  suyuqliklar: qon, plazma, kolloidlar, kristalloidlar,
  elektrolitlar 2:1 nisbatda quyilishi lozim;
  
• 
  agar bemor suyuqlik icha olsa, ko'proq suv ichirish lozim.
  Kuyish maydoni 50 % dan ortiq bo'lsa, ko'p suyuqlik ichish
  oshqozon atoniyasiga olib kelishi mumkin;
  
• 
  anuriya, oligoahuriya paydo bo'lsa, o'tkir buyrak yetish-
  movchiligiga qarshi choralar ko'riladi;
  
• 
  doim kislorod berib turiladi, ayrim jarrohlik muolajalar
  umumiy og'riqsizlantirish ostida o'tkaziladi;
  
• 
  qayd etilgan ko'rsatma va muolajalarni bajarishda antiseptika
  va deontologiya qoidalariga rioya qilinadi;
  

— kuyish maydoni qancha katta bo'lsa, shuncha ko'p miqdorda
quyiladi, bunda kolloidlar, kristalloidlar miqdorining nisbati 3:3
yoki 2:1 bo'lishi zarur.

Kuyish shokini davolashda novokainning ahamiyati katta. Uni tomir ichiga quyish asoratlarni kamaytiradi. Kuyish shokini davolashda qon quyishning ahamiyati ham katta. Toza olingan qon bo'lsa yanada katta foyda beradi. Kuyish shokida 40 % gacha oqsil-ning yo'qolishi, oqsil preparatlarini quyishni talab qiladi.

110

36 yoshli bemor og'ir ahtvobiab^ bo'limida travmatolog va ШЩ, birlamchi tashxis qo'yildi; b»eiff €\\ hisobga olib uni reaniniatsiyaboWSj

Palataga yotqizilgaandar» ФЩ bo'ldi: aralash shikastlanish.; H^!irtal|_; lat yeyishining og'ir dirajasi;»^

lanib, yopiq sinishi; shokning og'ir darajasi; alkogo^ Bemorning ahvoli shunisi bilai olgan yerdan to'g'ridlan-to'g'n Ь tilmasdan — shina qo' jilma sM' qilmasdan olib kelingan; ildtfat) Л uning ustiga alkogoldlan rrLast'Mlij,, qiyin, bemor hushida «mas, #riidj'^J ko'rgani ehtimoldan holi emas. Ko⁽_rj katta muammo turibdj Bulaflibii-L kerak. Hamshiraning birmcti ^Ц¹ sindromlar yoki belglkr beiiW' h\_s xavf solmoqda (nafas yo'llaAfc balg'amlardan to'lib qclishi та^Лц'ц yoki behush yotgan lemoxlaria so| qon bosimining tushib ketisJii, Ч^0|1Ц] boshqalar), shuni aniqlash. ЙшЦ kirishiladi (terminal mavzusiga qarang). anjomlar tayyorlash, qon buyurtma berish, keral; bo'lsa, va yordamga chaqirish, rentgi