O'rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi u. I. Inoyatov

Rentabellik daromadlilik, foydalilik degan ma’noni anglatadi. Ren­tabellik ko‘rsatkichi foizlarda aniqlanadi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida rentabellikning ko'pgina turlari mavjud bo'lib, quyida ulaming eng asosiylariga e’tibor qaratiladi:

1. 
   Mol-mulk rentabelligi:
   

R_m= Sof foyda*100%/ Balans jami.

2. 
   Investitsiya rentabelligi:
   

R = Sof foyda*100%/ (0‘z sarmoyasi+uzoq muddatli majburiyatlar).

3. 
   Tannarx rentabelligi:
   

R = Sof foyda* 100%/ Ishlab chiqarish xarajatlari.

4. 
   Mahsulot rentabelligi:
   

R„._h= Yalpi foyda* 100 %/Sotishdan tushgan sof tushum.

Korxona iqtisodiy nochorligini aniqlash ko‘rsatkichlari

Ko‘rsatkichlar	Aniqlash tartibi	Me’yoriy chegara	Nochorlik belgisi
Korxonaning to'lov layoqati	Joriy aktivlar (jami) K,= Muddati kelgan to'lov majburiyatlari	2-3	K,<2
Korxonaning moliyaviy mustaqillik darajasini baholash	O'z mablag'lari manbayi Km= Jami mulk	50%	Km<50 %

Uzoq muddatli aktivlar va joriy aktivlar hamda moddiy aylanma mablag'lami manbalashning holati	Oborot mablag'lari naqdligi- Moddiy zaxiralar O'z mablag'lari + Uzoq muddatli qarz kapitali - Moddiy zaxinlar O'z mablag'lari +Uzoq muddatli qarz kapitali +qisqa muddatli qarz kapitali - Moddiy zaxiralar	Ortiq- chalik	Yetish- movchilik
O'z va qaiz mablag‘lari orasidagi nisbat darajalari	O'z mablag'lari Ka= Qarz mablag'lari	2 dan ortiq	2 dan kam
Aktivlar, kapital va majburiyatlar rentabelligi	Sof foyda Kr= Aktiv, kapital, majburiyat	Kr>0	0 dan kichik
Ishlab chiqarish quvvatlaridan haqiqiy foydalanish darajalari	Ishlab chiqarish quvvatining haqiqiy darajasidagi mahsulot hajmi Kf= Texnik loyiha bo'yicha ishlab chiqarilishi mumkin bo'lgan hajm ko'rsatkichi	Kf=l>0	Kf=l<0
Asosiy va nomoddiy aktivlaming holat ko'rsatkichlari	Asosiy vosita va nomoddiy aktivlaming eskirish qiymati Kz= Asosiy vosita va nomoddiy aktivlaming boshlang'ich qiymati	Ks>0,5	Ks>0,5
Muddati o'tgan qarz majburiyat- larining holati	Muddati o'tgan majburiyatlar Kd/k­Jami majburiyatlar	Kd/k<0,5	Kd/k>0,5

BO‘LIM MAVZULARI YUZASIDAN

NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   Moliyaviy hisobotning ahamiyati nimada?
   
2. 
   Moliyaviy hisobotni tuzish tartibi haqida nimalami bilasiz?
   
3. 
   Inventarizatsiya deb nimaga aytiladi?
   
4. 
   Choraklik va yillik moliyaviy hisobot qaysi muddatlarda taqdim qilinadi?
   
5. 
   Konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobot qaysi subyektlar tomonidan tuziladi?
   

6. 
   Korxona moliyaviy holatiga baho berishda qanday ko'rsatkichlar foyda- laniladi?
   
7. 
   Korxonaning toiovga layoqatlilik darajasi qanday aniqlanadi?
   
8. 
   Korxonaning moliyaviy mustaqillik darajasi qanday aniqlanadi?
   
9. 
   Rentabellik nima?
   
10. 
    Mahsulot rentabelligi qanday aniqlanadi?
    

BO‘LIM MAVZULARI YUZASIDAN
TEST SAVOLLAKI

1. 
   Hisobot -bu ...
   

1. 
   Korxona xo‘jalik faoliyatlarining yakuniy natijasi
   
2. 
   Tahlil, nazorat
   
3. 
   Sarhisoblik
   
4. 
   Korxona, birlashmalaming ish natijalari
   

2. 
   Korxonaning to‘lov qobilyati qaysi formula orqali aniqlanadi?
   

Pul mablag 'lari
’ Korxonaning qisqa muddatli majburiyati Rentabellik
Korxonaning uzoq muddatli qarzlari
Daromadlar ' Xarajatlar Yalpi daromad ' Sof tushum

3. 
   Korxonaning moliyaviy qaramlik (Km) koeffitsienti qanday aniqlanadi?
   

1. 
   Km
   
2. 
   Km
   
3. 
   ^Km _D Km
   

Xususiy /capital (XKj
Qarz kapital (QK)
Xususiy kapital (XK)
Aktivlarning o'rtacha yillik qiymati Qarz kapital (QK)
Xususiy kapital (XK)
Sofaylanma kapital
Sof tushum

4. 
   Pul oqimi to‘g‘risidagi hisobotda pul mablag‘lari oqimi qanday tavsiflanadi?
   

1. 
   Moliyaviy faoliyat, hisobot
   
2. 
   Operatsion faoliyat, investitsion faoliyat
   
3. 
   Investitsion faoliyat
   
4. 
   Asosiy faoliyat
   

5. 
   Moliyaviy faoliyat - bu ...
   

1. 
   Tovar yoki moliyaviy instrumentlami kelajakda jo‘natish va hisob-kitob qilish.
   
2. 
   Bu tovarlami kelishilgan muddat ichida belgilangan miqdorda mukofot to’lash.
   
3. 
   Korxonaning xususiy kapitali, qarzlari hajmi va stnikturasida o’zgarish hosil bo'ladi.
   
4. 
   Hisob-kitob qilish bo’yicha oldi-sotdi to'g'risidagi bitim.
   

6. 
   Dividend daromad normasi q an day aniqlanadi?
   

. D + IC-C)

1. 
   Aksiya daromad normasi = q
   

Tpy _ Bir aksiyaga to'g'ri keladigan dividend

2. 
   Bir aksiyaga to‘g‘ri keladigan soffbyda
   

„„ Bir aksiyaning bozor qiymati ^{C BF} = ^: AF

D. ABQ
Aksioyner /capital qiymati
Oddiy aksiyalarga
BO‘LIM MAVZULARI YUZASffiAN
AMALIY MASHG‘ULOTLAR

1. 
   t о p s h i r i q.
   

Xususiy kapitalni hisobga olish bo‘yicha buxgalteriya yozuvlari.

		Summasb	Schyotlar		Asos
t.r	Xo‘jalik muomalalalining mazmuni	so’m	bog’lanishi		bo’luvchi
			D-t	K-t	hujjatlar
1	Mas’uliyati cheklangan jamiyat (MChJ)da ta’sis hujjatlarida ko'zda tutilgan ustav kapitali tasdiqlandi	1800000
2	Aksiyadorlik jamiyatida ta’sis huj­jatlarida ko’zda tutilgan ustav kapitali shakllantirildi	2000000
3	Davlat korxonalarida ustav kapitali shakllantirildi: a) asosiy vositalar qiymatiga	3000000
	b) nomoddiy aktivlar qiymatiga	1200000
	c) materiallar qiymatiga	600000
	d) pul mablag’lari summasiga	800000
4	MChJda foydaning bir qismi ustav kapitalini ko'paytirishga yo’naltirildi	300000
5	MChJda ta’sischilarga ulushi qaytarildi	400000
6	Rezerv kapitali mulk qiymatini qayta

	baholash natijasida ko‘paydi: asosiy vositalar (transport) nomoddiy akdvlar (EHM prog- rammalari) o'matiladigan asbob-uskunalar tugallanmagan qurilish uzoq muddatli investitsiyalar (qimmatli qog'ozlar)	400000 350000 320000 300000 150000
7	Rezerv kapitali mulk qiymatini qayta baholash natijasida kamaydi: asosiy vositalar (transport) nomoddiy aktivlar (EHM programmalari) o'matiladigan asbob-uskunalar tugallanmagan qurilish uzoq muddatli investitsiyalar (qimmatli qog'ozlar)	200000 150000 120000 800000 60000
8	Asosiy vositalar (transport) eskirishi qayta baholandi: qiymati oshirilganda qiymati kamaytirilganda	40000 20000
9	Ta’sis hujjatlariga muvofiq joriy yilning taqsimlanmagan foydasi rezerv kapitaliga yo'naltirildi	300 000
10	Aksiyadorlik jamiyatini tugatish nati­jasida rezerv kapitali hisobidan ta’sis- chilarga dividend hisoblandi	220 000
11	Tekinga olingan asosiy vositalar (mebellar) kirim qilindi	1 600 000
12	Tekinga olingan o'matiladigan asbob- uskunalar kirim olindi	1 200 000

Topshiriqni bajarish uchun qo'shimcha ma’lumotlar: Quyidagi schyotlarda qoldiqlar bo'Igan: 0160- schyot — 1200000 so‘m, 0430- schyot - 800000 so‘m, 0610- schyot - 600000 so‘m, 0710- schyot - 900000 so‘m, 0810-schyot - 1100000 so‘m, 87710- schyot - 8 400000 so‘m, 4610- schyot - 3 800000 so‘m.

Quyidagilami bajarish talab edladi:

1. 
   Yuqoridagi xo'jalik muomalalariga schyotlar bog'lanishim ko'rsating (buxgalteriya provodkasini tuzing).
   
2.