O’rta Osiyo va Farg’ona vodiysi hayvonot dunyosini o’rganilish tarixi. Farg’ona vodiysi tabiati va hayvonot olamini o‘rganish asoslari

- Umurtqali hayvonlarni o‘rganish (D.N.Kashkarov, akad. T.Z.Zohidov, R.N. Maklenbursev) ; M.A.Abdullaev, G‘.K.Komilov,
-O.P. Bogdanov, O.V.Mitrapolskiy, A.K.Sagitov maktabi;
professorlar J.L. Laxanov,S. Bakoev
- Entomologiya yo‘nalishida YAxontov, R.O.Olimjonov,Alimuxamedov
- Parazitologiya : prof L.N Isaev, M.A. Sultonov, J.A. Azimov ishlari.
-O‘zFA Zoologiya instituti yutuqlari keng asoslanadi
Hozirgi paytda madaniy voha qushlarini va cho‘l, dasht, suv-botqoq qushlarini o‘rganishda T.Z. Zoxidov, D.YU. Kashqarov, O.P. Bogdanov, O.V. Mitropolskiy, A.K. Sagitov, J.A. Laxanov, S. Bakoev, A. SHaripov, A.N. Ayupov va boshqa olimlar katta hissalarini qo‘shishgan
S.K. Dal, M.V. Kalujina, A.K. Sagitovlar tomonidan Zarafshon faunasini o‘rganish bo‘yicha katta ilmiy ishlar amalga oshirilgan. Ular qatoriga Ashxobod universitetida A.K. Rustamov, Qozog‘istonda V.S. Bajenov, Tojikistonda I.A. Abdusalomov, Qoraqalpog‘istonda A.M. Mambetjumaevlarni ham kiritish mumkin.
O‘zbekistonda umurtqali hayvonlar zoologiyasi fanining rivojlanishiga katta xissa qo‘shgan olimlarga akademik T.Z. Zoxidov, A.To‘laganov, A.N. Meklenbursev, G.S. Sultonov, G.K. Komilov, G.I. Ishunin, YA.D.Davlatov, T.Tilavov, D.YU.Qashqarov, J.L. Laxanov, O.V. Mitrapolskiy, S.B. Bakoev va boshqalarni ko‘rsatish mumkin
Ornitologiya laboratoriyasida b.f.n. E.SH. SHernazarov boshchiligida qushlarni migratsiyasi, uchib o‘tish yo‘llari, balandliklari, qushlarni ko‘payishi va rivojlanishi, noyob qushlarni muhofaza qilish bo‘yicha ilmiy izlanishlar olib borilmoqda.
Qishloqchi va ko‘chmanchi qushlarning xulq-atvori, ko‘chib yurish xususiyatlari va ekologiyasi A.K. Sagitov, R.N. Meklenbursev, E.SH. SHernazarov, D.YU. Qashqarov, A. Ayupov, O.V. Mitropolskiy, S.B. Bakoev va boshqa olimlar tomonidan keng o‘rganilgan
Umurtqali hayvonlar zoologiyasining kelajakdagi rivojlanishi tabiatni muxofaza qilish va uning boyliklaridan to‘g‘ri foydalanish masalalari bilan bog‘liq. Bu urinda Qizil kitobni” quriqxona va zakazniklarni axamiyati katta.
E’tibor berish lozimki, O‘rta Osiyo hayvonot olamini o‘rganish bo‘yicha dastlabki ilmiy tadqiqotlar rus olimlarining ishlari bilan bog‘liq bo‘lib, ular qatoriga E.A.Eversman, G.S. Karelin, N.A. Seversov, A.P.Fedchenko, N.A.Zarudniy, L.S.Berg, G.V.Nikolskiy, D.N.Kashkarov, V.G.Geptner va boshkalarni kiritish mumkin. Faunani urganishda T.Z.Zoxidov, R.N.Meklenbursev, O.P.Bogdanov, A.K.Sagitov, D.YU.Kashkarov, E.SH.SHernazarov, O.V.Mitropolkiy, Dubovskiy G.K.,Baltaboev A.B,M.A.SHaripov, Laxanov J.L., S.B. Bakoev, Axmedov M.X.,Zokirov K.Z. va boshqalarni ham salmokli xissalari bor.
Xayvonot dunesini muxofaza kilishga keyingi paytlarda juda katta e’tibor karatilmokda. Bu borada «Qizil kitobni», kurikxonalarni, zakazniklarni aloxida axamiyati bor.Biologik xilma-xillikni saqlashda ayrim xududiy, suv-botkok tukay zonalarni sun’iy kullarni, suv omborlar va kanallarni, urmonlarni roli katta bo’lib, ularni tabiiy xolda xududiy «Etalon» uastkalar sifatida saqlab qolish muhim hisoblanadi.


Zoologiyaning tekshirish ob’ektlariga ko‘ra xillari