Основы пакета

 
403
bo‗lish, tashqi qurilmalarga va tarmoqdagi kompyuterlarning har biri bilan tizimli 
hatti-harakatlarni amalga oshirish uchun xuquqi aniqlangan bo‗lishi kerak. 
Tarmoq 
kompyuterlariga 
masofaviy 
kirishdan 
hosil 
bo‗ladigan 
muammolardan tashqari, tarmoqlar o‗z tabiatiga ko‗ra xavfning yana bir 
ko‗rinishiga duch keladi - bu tarmoq bo‗yicha uzatiladigan axborotlarni begonalar 
olishi va uni tahlil qilish hamda shuningdek ―yolg‗on‖ trafik hosil qilish 
mumkinligi. Xavfsizlikni taminlashdagi mablag‗larni katta qisimini aynan shu 
turdagi tartib buzarliklarga sarf qilinadi. 
Hozirgi vaqtda korporativ tarmoqlarni qurishda ajratilgan kanallardan 
foydalanishdan ommaviy tarmoqlardan (Internet, pravayderlar tarmog‗i) 
foydalanishga o‗tilayotgan davrda tarmoq xavfsizlik masalalari alohida ahamiyatga 
ega bo‗ladi. Ommaviy tarmoq xizmatlarini havola etuvchilari o‗z magistrallaridan 
o‗tayotgan foydalanuvchilarning axborotlarini himoyalashni hozircha kam 
taʻminlamoqdalar, yaʻni sir saqlashni, butunlikni va ega bo‗lish kabi tashvishlarni 
foydalanuvchining zimmasiga yuklaganlar. 
 
6.2.2. Butunlik, axborotlarga ega bo‗lish, xavf, xujum 
 
Xavfsiz axborot tizimi – bu tizim, u birinchidan ruxsat etilmagan ega 
bo‗lishlardan saqlaydi, ikkinchidan, har doim ularni o‗zining foydalanuvchilariga 
havola qilishga tayyor, uchinchidan, axborotlarni ishonchli saqlaydi va 
axborotlarni o‗zgarmasligini kafolatlaydi. Boshqacha so‗z bilan aytganda, xavfsiz 
tizim qoidadan kelib chiqqan holda axborotlarni sir saqlash, axborotlarga ega bo‗la 
olish va axborotlarni butunligini ta‘minlash xususiyatiga ega bo‗ladi. 
Sir saqlash
(confidentiality - konfidensialnost) – bu sirli axborotlarni faqat 
bu axborotga ega bo‗lishga ruxsati bor foydalanuvchi ega bo‗lishga 
kafolatlanishidir (bunday foydalanuvchilarni 
mualliflashtirish
deb nomlanadilar). 
Ega bo„lishlik
(availability-dostupnost) 
– bu mualliflashtirilgan 
foydalanuvchi har doim axborotga ega bo‗lishiga kafolatlanishidir . 

---