II BOB. SHARQ MUTAFAKKRLARINING OILA VA BOLA TARBIYASIDAGI QARASHLARI VA ULARDAN FOYDALANISH
II BOB. SHARQ MUTAFAKKRLARINING OILA VA BOLA TARBIYASIDAGI QARASHLARI VA ULARDAN FOYDALANISH
2.1. Bolani barkamol shaxs sifatida tarbiyalashda sharq allomalarining o’gitlaridan foydalanish
Farobiy bilimidan ma’rifatli yetuk odamning obrazini tasvirlar ekan, bunday deydi: «Har kimki ilm xikmatni o’rganmagan desa, uni yoshligidan boshlasin, sog’ – salomatligi yaxshi bo’lsin, yaxshi ahloq va odobi bo’lsin, so’zining uddasidan chiqsin, yomon ishlardan saqlangan bo’lsin, barcha qonun – qoidalarni bilsin, bilimdan va notiq bo’lsin, ilmli va dono kishilarni xurmat qilsin, ilm va ahli ilmdan mol – dunyosini ayamasin, barcha real moddiy narsalar to’g’risida bilimga ega bo’lsin».
Bu fikrlardan Farobiyning ta’lim – tarbiyada yoshlarni mukammal inson qilib tarbiyalashda xususan, aqliy – axloqiy tarbiyada aloxida e’tibor berganligi ko’rinib turibdi, uning e’tiqodicha, bilim, ma’rifat, albatta yaxshi axloq bilan bezatmog’i lozim, aks holda kutilgan maqsadga erishilmaydi, bola yetuk bo’lib yetishmaydi.
Bu fikrlardan Farobiyning ta’lim – tarbiyada yoshlarni mukammal inson qilib tarbiyalashda xususan, aqliy – axloqiy tarbiyada aloxida e’tibor berganligi ko’rinib turibdi, uning e’tiqodicha, bilim, ma’rifat, albatta yaxshi axloq bilan bezatmog’i lozim, aks holda kutilgan maqsadga erishilmaydi, bola yetuk bo’lib yetishmaydi.
Ibn Sino bola tarbiyasi va tarbiya usullari haqida qimmatli fikrlarini bildirgan. Ibn Sino bolaning axloqiy tarbiyasi haqida bildirgan fikrlarida uy – ro’zg’or tutish masalalari xususida ham so’z yuritadi. Bolani tarbiyalash oila ota – onaning asosiy maqsadi va vazifasidir. O’z kamchiliklarini tuzatishga qodir bo’lgan ota – ona tarbiyachi bo’lishi mumkin.
Abdulla Avloniyning «Turkiy guliston yoxud axloq» asarida vatanga muhabbatni eng oliy tuyg’u sifatida ta'riflaydi.Unish vagan haqidagi fikrlari «Vatanni suymak» bobida o’z ifodaspni gopgan. Olim avvalo, «Vatan» tushunchasiga ta'rif beradi: «Vatan. Har bir kishining tug’ilib o’sgan shahar va mamlakatini shul kishining vagani deyilur. Har kim tug’ilgan, o’sgan yerini jonidan ortiq suyar... biz Turkistonliklar uz vatanimizni jonimizdan ortiq suyganimiz kabi, arablar Arabistonlarini, kumliq, issiq cho’llarini, eskimolar shimol taraflarini, eng sovuq va muzlik yerlarini boshqa yerlardan ziyoda suyarlar» deb, boshqa yurtga hijrag qilganlari va umr bo’yi o’z vatani hijronida yashab o’tishini aytib o’tgan.
Abdulla Avloniyning «Turkiy guliston yoxud axloq» asarida vatanga muhabbatni eng oliy tuyg’u sifatida ta'riflaydi.Unish vagan haqidagi fikrlari «Vatanni suymak» bobida o’z ifodaspni gopgan. Olim avvalo, «Vatan» tushunchasiga ta'rif beradi: «Vatan. Har bir kishining tug’ilib o’sgan shahar va mamlakatini shul kishining vagani deyilur. Har kim tug’ilgan, o’sgan yerini jonidan ortiq suyar... biz Turkistonliklar uz vatanimizni jonimizdan ortiq suyganimiz kabi, arablar Arabistonlarini, kumliq, issiq cho’llarini, eskimolar shimol taraflarini, eng sovuq va muzlik yerlarini boshqa yerlardan ziyoda suyarlar» deb, boshqa yurtga hijrag qilganlari va umr bo’yi o’z vatani hijronida yashab o’tishini aytib o’tgan.
