Otamuratov R. U mavzu: isteriya reja

O’zbekiston Milliy universiteti Jizzax Filiali
“Psixologiya” fakulteti
“Amaliy psixaologiya” yo’nalishi
935_21-guruh talabasi
Isoqov Anvarning “Klinik psixologiya” fanidan tayyorlagan
MUSTAQIL ISHI

O`qituvchi: Otamuratov R.U

MAVZU: ISTERIYA
REJA:

1. 
   Isteriya: sabablari, belgilari, davolash. 
   

2. Ayol isteriyasi nima?

3. Isteriyaning asosiy sabablari

Isteriya (yun. hystera — bachadon; yunonlar I. ni bachadonning zararlanish oqibati deb bilishgan) — asabiy-ruhiy kasallik; nevrozlar guruhiga kiradi, ruhiyat, harakat, sezuvchanlik va ichki aʼzolar faoliyatining funksional buzilishlari bilan ifodalanadi. I. P. Pavlov taʼbiricha, asabi zaif kishilar I. ga moyil boʻladi. Bosh miya poʻstlogʻidagi tormozlanish va qoʻzgʻalish jarayonlarining buzilishi va ishdan chiqishi asab faoliyatining turli buzilishlariga olib keladi; ular baʼzan isterik reaksiyalar koʻrini-shida kechadi. I. belgilari 3 guruh simptomlar bilan ifodalanadi: harakat, sensor (sezgi) va vegetativ buzilishlar.
Harakat buzilishlari — giperkinezlar (qaltirash, silkinish, tutqanoq tutishi, falajlanish, maʼlum guruh muskullarining uchishi, sezuvchanlikning buzilishi) bilan namo-yon boʻladi.
Sensor (sezgi) buzilishlarga — anesteziya, gipo- va giperesteziya hamda isterik algiyalar kiradi. Isterik anesteziyalar — qoʻlqop, paypoq koʻrinishida boʻladi. I. algiyalarda bemor tanasining turli joylarida ogʻriq sezadi, baʼzi aʼzolar faoliyatining yoʻqolishi, mas, koʻrlik, karlik, soqovlik kuzatiladi.
Vegetativ buzilishlar — koʻpincha yuqorida aytib oʻtilgan alomatlar, mas, tomoqdagi yoki hiqildoqdagi spazmlar, nafas olishning tezlashishi, havo yetishmasligi bilan bir vaqtda bronxial astmaga oʻxshash (psevdoastmatik), baʼzan yurak oʻynashi yoki yurak atrofida noxush ogʻriqlar paydo boʻlishi kuzatilib, bu koʻkrak qisishi (stenokardiya) yoki miokard infarqti hurujini eslatadi. Bemorning yuzaki fikr yuritishi, boʻlar-boʻlmasga isho-nuvchanligi, xayolparastlikka moyilligi, kayfiyatning beqarorligi (salga kulib, salga yigʻlashi), oʻzgalar eʼti-borini jalb qilishga urinishi, olif-taligi I. ga xos belgilardir. Kasallik uzoq kechganda tegishli davo qilinma-sa, bemorning harakteri va xulqi oʻzgarib qolishi — psixopatiyaga olib kelishi mumkin.
Isteriya haqida gap ketganda, ko'pincha odamlar bu ayollarga xos ekanligini ta'kidlashadi. Biroq, bu fikr noto'g'ri. Ayollar erkaklarga qaraganda ko'proq sabablarga ega bo'lgan histerik fazilatlarni namoyon qiladilar. Erkak ayol isteriya bilan qanday kurashishi mumkin? U qanday shaklda o'zini namoyon qiladi?
Isteriya ayollarga xosdir, chunki ular buni tez-tez va omma oldida namoyon qilishlariga imkon beradi. Biroq, histerik fazilatlarini yashirmaydigan erkaklar ham bor.
Isteriya ilgari faqat ayollarga tegishli edi, chunki qadimgi kunlarda faqat erkaklar barcha fanlar va tadqiqotlar bilan shug'ullanishgan. Va har bir inson muammolarning sabablarini o'zidan emas, boshqalardan izlashga intiladi! Erkaklar o'zlarining namoyon bo'lishlarida ko'proq erkinlikka ega bo'lib, isteriyani faqat bosim ostida va erkakning qulligida bo'lgan ayol jinsiga bog'lashdi.
Faqat vaqt o'tishi bilan isteriya ikkala jinsga ham xos ekanligi aniqlandi. Biroq, ushbu maqolada biz erkaklarga qaraganda tez-tez uchraydigan ayol isteriyasi haqida gapiramiz. Keling, ushbu hodisani tahlil qilishga harakat qilaylik, shunda erkak jinsi ayollar isteriyaga tushib qolganda ularga ta'sir qiladi.
Isteriya haqida gapirganda, odamlar bu hodisaning salbiy tomonlariga ishora qiladilar. Ko‘rinib turibdiki, odam isteriya boshlanganida o‘z xarakteridagi yomon fazilatlarni namoyon qiladi. Biroq, isteriya uning namoyon bo'lishi uchun juda ko'p sabablarga ega. Ayol isteriyasi nima? Bu qichqiriq, ko'z yoshlar, yig'lash va muvozanatning buzilishi bilan birga keladigan noadekvat, nazorat qilib bo'lmaydigan, portlovchi xatti-harakatlardir.Psixologlarning ta'kidlashicha, ayol isteriyasi avjiga chiqqan paytda nazorat qilinmaydi. Biroq, hatto rivojlanish va shakllanish bosqichida ham, ayolni har qanday vaqtda tinchlantirish, uni xayrixoh his-tuyg'ularga qaytarish mumkin.Ayollarning isteriyasini faqat yomon baholamaslik kerak. Har qanday hodisa singari, ayol isteriyasining ham namoyon bo'lish sabablari bor. Ba'zilar shunday qilib, iktidarsizlik va tajribalarni chayqalib, samimiy bo'lishadi. Boshqalar biror narsa aytishga harakat qilishadi, chunki boshqa hollarda ular eshitilmaydi. Boshqalar esa baqirish va yig'lash orqali o'z maqsadlariga erishishga intilishadi.Ayol isteriyasining namoyon bo'lish sabablariga qarab, bu hodisa haqida yaxshi yoki yomon narsa haqida gapirish mumkin. Biroq, odamlar ayol tomonining namoyon bo'lishini aniq baholaydilar. Agar histerik bo'lsa, bu "ahmoq", "isterik", "aqldan ozgan" degan ma'noni anglatadi. Agar u isteriya bo'lsa, demak u arralayapti, u aqldan ozgan. Erkaklar, ayniqsa, ayol isteriyasi haqida haqoratli gapirishadi. Psixologlar buni erkakning muammoni hal qila olmasligi sifatida tavsiflaydilar. Va ongsiz ravishda o'zlarini oqlash uchun ular ayollarni aybdor qiladilar.Vaziyatni noto'g'ri tushunganingizni tan olib, uni to'g'irlagandan ko'ra, uni kasal qilib, boshqa odamni xafa qilish yaxshiroqdir. Bu tendentsiya qadimgi davrlarga borib taqaladi, o'shanda isteriya faqat hodisa sifatida ko'rib chiqila boshlangan. O'sha paytlarda ayollarga nafrat bilan munosabatda bo'lishdi. Bugungi kunda bu tendentsiya davom etmoqda va erkaklar shunchaki ayol xatti-harakatlarining mohiyatini tushunishni xohlamasliklari bilan ifodalanadi.Ayol isteriyasi nima? So'zning kundalik ma'nosida bu hissiy portlash bo'lib, u o'zaro munosabatlarni tortishuv, qichqiriq yoki narsalarni tashlash orqali tartibga solishga qaratilgan. Agar haqida gapirsangiz klinik ko'rinish isteriya, keyin biz hysteroid tipidagi odamlar haqida gapiramiz (u ayollar ham, erkaklar ham bo'lishi mumkin). Bolalikdagi bu yuzlar hissiy, impulsiv va rivojlangan tasavvurga ega.