Ovqatlanishning adekvatligini tekshirish baholash

Ovqatdan zaharlanish - mikroblar bilan zararlangan oziq-ovqat mahsulotlari isteʼmol qilinganda vujudga keladigan kasallik. Aksariyat birdan koʻpchilik kasallanadi, lekin bemorlardan sogʻlom odamga yuqmaydi. Koʻpincha stafilokokklar, enterokokklar, ayrim ichak tayoqchalari, protey, sitrobakter, iyersiniya, klostridiya va boshqa mikroblar sabab boʻlishi mumkin. Quyidagi 2 holat Ovqatdan zaharlanish uchun umumiy hisoblanadi: 1) mikrob tushib koʻpaygan ovqat mahsulotlarini isteʼmol qilish oqibati; 2) bemor organizmiga mikrobning oʻzi va uning toksini taʼsiri. Ovqatdan zaharlanish yoz oylarida koʻp uchraydi. Kattalarga nisbatan bolalar, ayniqsa, 3 oylikdan 2 yoshgacha boʻlgan bolalar koʻproq kasallanadi. Odam koʻproq urinib qolgan goʻsht va uning mahsulotlari, sut mahsulotlari (ayniqsa, tort va pirojnoye), baliq, tovuq goʻshtini isteʼmol qilganda zaharlanishi mumkin. Stafilokokklar sabab boʻlgan hollarda infeksiya manbai odam hisoblanadi. Angina yoki turli yiringli kasalliklar: sachratqi, chipqon, hasmol va boshqa yiringli yaralar boʻlgan kishilardan mikrob tayyor mahsulotga oʻtib, tez koʻpayadi. Uni bilmay isteʼmol qilgan kishi darhol zaharlanadi. Kasallikning yashirin davri 2—3 so-atdan 3 kungacha. Kasallik toʻsatdan koʻngil aynishi va qusish bilan boshla-nadi, ich ketadi, qorinda tutash ogʻriq boʻladi. Qisqa vaqt ichida bemor orga-nizmi suvsizlanadi, u holsizlanib qoladi. Yurak-tomir sistemasi faoliyati buziladi. Ayniqsa, klostridiyalar sababli roʻy beradigan zaharlanish ogʻir kechadi. Kasallikkatashhis qoʻyish uchun bemorning qusuq massasi, meʼdani chayilgan suvi sterillangan bankaga yigʻilib lab.ga yuboriladi. Zaharlanishga sababchi deb gumon qilingan ovqat mahsulotlari ham lab.da tekshiriladi. Najasdan Myuller muhiti va tuzli eritmaga ekma olinadi. Tekshirishga olingan turli ekmalardan bir xil mikrob topilishi, oʻsha kasallik sababchisi ekanidan dalolat beradi. Kasallikning 5—6-kunidan boshlab bemor qoni zardobi bilan ajratib olingan mikrob kulturasi aralashtirilib agglyusinatsiya reaksiyasi qoʻyiladi. Reaksiyaning 1:40 nisbatda va undan yuqori suyultirishda ijobiy natija berishi ushbu mikrob kasallik sababchisi ekanidan darak beradi. Ovqatdan boʻladigan toksikoinfeksiyalar va intoksikatsiyalarnn Ovqatdan zaharlanishdan farq qila bilish kerak. Davo kasallikning dastlabki alomatlari paydo boʻlganida tez yordam sifatida meʼdani 2% li soda yoki nimrang kaliy permanganat erit-masi bilan chayish, ichakni tozalashdan iborat. Regidron, bektit preparati eritmasini ichirib turish kasallik ogʻirlashishining oldini oladi. Ogʻir-roq hollarda disol, atsesol, trisol kabi suklujklar tomir orqali tomchilab quyiladi. Zarurat boʻlganida yurak-tomir sistemasi faoliyatini yaxshilaydigan dorilar yuboriladi. Oziq-ovqat tayyorlash korxonalari xizmatchilari ish jarayonida shaxsiy gi-giyenaga qatʼiy rioya qilishlari, emizikli onalar goʻdakni emizishdan ol-din qoʻli va koʻkragini sovunlab yuvi-shi kerak. Yoz kunlari goʻdaklar uchun ovqat faqat bir marta isteʼmol qilishga yetarli qilib tayyorlanishi lozim. Ovkatga ishlatiladigan idishlar avval yuvilib, so'ngra qaynatilishi, ustiga toza doka yopib qo'yilishi lozim. Ro'zg'orda ishlatiladigan tez buziladigan mahsulotlar sovutkichda saqlanishi shart. Oshpazlar sanepidstansiya xodimlari tomonidan belgilangan muddatlarda tibbiy ko'rik va labaratoriya tekshiruvidan o'tib turishlari kerak. Ovqatdan zaharlanish — odatda hazm qilish buzilishi bilan kechadigan o’tkir kasallik. Buning sababi ko’pincha organizmga oziq-ovqat bilan birgalikda turli mikroorganizmlar kirishi bo’ladi.
Ko’pchilik oziq-ovqatdan zaharlanish hollari mahsulotlarda tillarang stafilokokk va ichak tayoqchasining jadal ko’payishidan kelib chiqadi. Zaharlanishlarni ko’pincha yaroqlik muddati tugagan sifatsiz, noto’g’ri sharoitlarda saqlangan yoki sanitariya me’yorlarini buzgan holda ishlab chiqarilgan mahsulotlarni iste’mol qilish keltirib chiqaradi.
Ovqatdan zaharlanish shunindek zaharli qo’ziqorinlar va o’simliklarni tanovul qilishda ham kuzatiladi. Ko’pincha zaharlanishni sut va sut mahsulotlari, kremli tort va pishiriqlar, yumshoq pishloq, qaynatilgan kolbasa, pashtetlar, tuxum, uyda tayyorlangan mayonez, mayonez yoki smetanali salatlar, pomidor va pomidor sharbati keltirib chiqaradi.
YODDA TUTING!
Ko’pincha zaharlanishni sut va sut mahsulotlari, kremli tort va pishiriqlar, yumshoq pishloq, qaynatilgan kolbasa, pashtetlar, tuxum, uyda tayyorlangan mayonez, mayonez yoki smetanali salatlar, pomidor va pomidor sharbati keltirib chiqaradi.
mikroblar bilan zararlangan oziq-ovqat mahsulotlari isteʼmol qilinganda vujudga keladigan kasallik. Aksariyat birdan koʻpchilik kasallanadi, lekin bemorlardan sogʻlom odamga yuqmaydi. Koʻpincha stafilokokklar, enterokokklar, ayrim ichak tayoqchalari, protey, sitrobakter, iyersiniya, klostridiya va boshqa mikroblar sabab boʻlishi mumkin.
Quyidagi 2 holat Ovqatdan zaharlanish uchun umumiy hisoblanadi: 1) mikrob tushib koʻpaygan ovqat mahsulotlarini isteʼmol qilish oqibati; 2) bemor organizmiga mikrobning oʻzi va uning toksini taʼsiri. Ovqatdan zaharlanish yoz, kuz oylarida koʻp uchraydi. Kattalarga nisbatan bolalar, ayniqsa, 3 oylikdan 2 yoshgacha boʻlgan bolalar koʻproq kasallanadi. Odam koʻproq urinib qolgan goʻsht va uning mahsulotlari, sut mahsulotlari (ayniqsa, tort va pirojnoye), baliq, tovuq goʻshtini isteʼmol qilganda zaharlanishi mumkin. Stafilokokklar sabab boʻlgan hollarda infeksiya manbai odam hisoblanadi.
Oziq-ovqatdan zaharlanishni oldini olishning eng yaxshi usuli-ovqatlanish gigiyenasi qoidalariga, ovqatni to’g’ri saqlash va elementar ogohlikka rioya qilishdir.
Ovqatning rangiga, hidiga va ta’miga e’tibor bering. Noxush chirigan hid, ta’mning nordonligi, tilning achishi sergak torttirishi kerak. Mahsulot sifati buzilganligi belgisi sifatida uning konsistentsiyasi o’zgarishi, uning yuzasida shilliq hosil bo’lishi ham xizmat qilishi mumkin.
Mog’or bilan qoplangan, buzilgan meva va sabzavotlarni, shishgan konserva bankalari va sut va sut mahsulotlari paketlarini afsuslanmasdan tashlab yuborish kerak.
Temir qopqoq bilan «yopilgan» banka o’ziga xos ovoz bilan ochilishi kerak, bu uning germetik yopilganini ko’rsatadi. Agar ovoz bo’lmasa, konservalarni iste’mol qilmaslik kerak.
Sotib olayotganda, mahsulotning ishlab chiqarish muddati va yaroqlik muddati, o’ramning yaxlitligini tekshirish kerak. Shuningdek, muzlatgichni muntazam ravishda ko’zdan kechirish lozim.

Loyiha materiallari bo’yicha davolash-profilaktika muassasalarini gigienik baholash.

Davolash-profilaktika muassasalari qurilishining gigiyenik asoslari
Zamonaviy kasalxona haqiqatan ham loyihalashtirishning engmurakkab obyektlariga kiritiladi, chunki u ko‘p komponentli injenerlikmajmuasi boiib, u turli davolash va davolash-tashxis bo’limlari,shuningdek, ma’muriy va xo‘jalik-maishiy ahamiyatga molik boiganbinolardan tarkib topgan.Davolash-profilaktika muassasalari oldida turgan vazifalar deyarlio‘zgarmagan. Bemorga o‘z vaqtida yuqori malakali tibbiy yordam ko‘rsatish va eng muvofiq davolovchi-himoyalovchi tartibni yaratish faqatgina bu muassasalarni rejalashtirish va jihozlashga boigan sanitargigiyenik talablarga qat’iy rioya qilish orqaligina erishishi mumkin.
Davolash-profilaktika muassasalarining arxitektura rejalashtiruvchiyechimi kasalxona ichi infeksiyalarining oldini olishda muhim ahamiyatkasb etadi, ular davolash komplekslarida kasallik qo‘zg‘atuvchilariningtarqalishini kamaytirish yoki oldini olishga qaratilgan.Kasalxona gigiyenasi davolash-profilaktika muassasalarini joylashtirish, loyihalashtirish sanitar-texnik ta’minoti bo‘yicha me’yor va talablarni ishlab chiqadi. Uning maqsadi bemorlar uchun eng muvofiq shartsharoitlar yaratish, samarali davolash jarayonlarini olib borish va tibbiyxodimlar uchun muvofiq mehnat sharoitlarini yaratishdir.
O‘zbekiston Respublikasida turli davolash-profilaktika muassasalarimavjud, ular turli vazifalar va qat’iy belgilangan funksiyalami amalgaoshiradilar. Ularga quyidagilar kiradi:
- kasalxona muassasalari (turli quvvatga ega boigan kasalxonalar vamarkazlar);
-dispanserlar (silga qarshi, teri-tanosil, onkologik, psixonevrologikva
- ambulator-poliklinika muassasalari (shahar, tuman, stomatologik poliklinikalar, tibbiy-sanitariya qismlari
-onalik va bolalikni muhofaza qilish muassasalari (tug‘uruqxonalar,komplekslar, mehribonlik uylari va b.);- sanator-kurort muassasalari;
- tez tibbiy yordam muassasalari;
- sanitariya-epidemiyaga qarshi muassasalar (SEOA, dezinfeksiya stansiyalar, o‘ta xavfli karantin infeksiyalarga qarshi kurash markazi.
Aholiga davolash-profilaktika yordam ko‘rsatish tizimida statsionaryordam ko‘rsatish muhim o‘rin egallaydi.Aholiga tibbiy yordam ko‘rsatishni yaxshilash zamonaviy yuqorisifatli tibbiy va injenerlik jihozlari bilan jihozlangan, tarkibida markazlashgan davolash-tashxislash va yordamchi xizmatlar, barcha tibbiytexnologik va sanitar-gigiyenik talablarga javob beradigan ko‘p profilliva ixtisoslashtirilgan kasalxonalarda olib borishni taqozo etadi.Kasalxona aholiga na faqat statsionar davolash xizmatini ko‘rsatadi,balki ixtisosliklar bo‘yicha maslahatlarni amalga oshiradi va profilaktikchora-tadbirlar o‘tkazadi.
Yirik kasalxonalar (viloyat, Respublika miqyosidagi) shuningdek, tashkiliy-metodik ishlarni olib boradilar.Kasalxonalar yuqori malakali va ixtisoslashtirilgan davolash faoliyati bilan birgalikda kasalliklarning qaytalanishini oldini olish, davolashning samarasini hisobga olgan holda profilaktik nazoratni tashkillashtiradi, mehnatga layoqatligini ekspertiza qilish bo‘yicha, bemorlarning sog‘lig‘ini tiklashga qaratilgan davolash va bemorlarni oddiyhayotga qaytarish bo‘yicha tadbirlarni amalga oshiradi.
Kasalxonalar viloyat (Respublika), shahar, markaziy, tuman qishloqva uchastka turlariga bo‘linadi. Kasalxonalar ko‘p profilli turliixtisoslashtirilgan bo‘limlarda va ixtisoslashtirilgan (bir profilli -yuqumli kasalliklar, sil kasalliklari va ruhiy kasalliklar va b.) kasalxonalarga boMinadi. 2000-yildan tez tibbiy yordam ko‘rsatish kasalxonasitashkil etilgan.Kasalxonalarni joylashtirish, loyihalashtirish va sanitar-texnikobodonlashtirish bo‘yicha gigiyenik talablarni ishlab chiqishda 2 taasosiy vaziyatni inobatga olish lozim.- Bemorlar uchun statsionarda eng maqbul sharoitlami yaratisdavolovchi-himoyalovchi tartibni ta’minlash, kasalxona ichi infeksiyalarining tarqalishini oldini olish va atrof-muhitning nomuvofiq ta’sirini(shovqin, atmosfera havosidagi toksik moddalar va b.) yo‘qotishgaqaratilgan tadbirlarni olib borish; Kasalxona muassasalari tibbiy xodimlar uchun ishlab chiqarismuhiti boiib, u yerda ionlantiruvchi nurlanishlar, rentgen nurlari, lazer,ultratovush, O‘YUCH-maydon, turli dori vositalari, anestetiklar vaboshqalar qoilaniladi.Tibbiy xodimlaming ishi o‘ziga xos boiib, u yuqori darajada asabruhiy zo‘riqish, tungi navbatchilik, ekstremal vaziyatlar va boshqalarbilan ta’riflanadi. Bu xususiyatlami hisobga olgan holda eng maqbulmehnat sharoitlarini yaratish, kasb kasalliklarning oldini olish muhimdir

Loyiha materiallari bo’yicha davolash-profilaktika muassasalarini gigienik baholash.

Davolash-profilaktika muassasalari qurilishining gigiyenik asoslari
Zamonaviy kasalxona haqiqatan ham loyihalashtirishning engmurakkab obyektlariga kiritiladi, chunki u ko‘p komponentli injenerlikmajmuasi boiib, u turli davolash va davolash-tashxis bo’limlari,shuningdek, ma’muriy va xo‘jalik-maishiy ahamiyatga molik boiganbinolardan tarkib topgan.Davolash-profilaktika muassasalari oldida turgan vazifalar deyarlio‘zgarmagan. Bemorga o‘z vaqtida yuqori malakali tibbiy yordam ko‘rsatish va eng muvofiq davolovchi-himoyalovchi tartibni yaratish faqatgina bu muassasalarni rejalashtirish va jihozlashga boigan sanitargigiyenik talablarga qat’iy rioya qilish orqaligina erishishi mumkin.
Davolash-profilaktika muassasalarining arxitektura rejalashtiruvchiyechimi kasalxona ichi infeksiyalarining oldini olishda muhim ahamiyatkasb etadi, ular davolash komplekslarida kasallik qo‘zg‘atuvchilariningtarqalishini kamaytirish yoki oldini olishga qaratilgan.Kasalxona gigiyenasi davolash-profilaktika muassasalarini joylashtirish, loyihalashtirish sanitar-texnik ta’minoti bo‘yicha me’yor va talablarni ishlab chiqadi. Uning maqsadi bemorlar uchun eng muvofiq shartsharoitlar yaratish, samarali davolash jarayonlarini olib borish va tibbiyxodimlar uchun muvofiq mehnat sharoitlarini yaratishdir.
O‘zbekiston Respublikasida turli davolash-profilaktika muassasalarimavjud, ular turli vazifalar va qat’iy belgilangan funksiyalami amalgaoshiradilar. Ularga quyidagilar kiradi:
- kasalxona muassasalari (turli quvvatga ega boigan kasalxonalar vamarkazlar);
-dispanserlar (silga qarshi, teri-tanosil, onkologik, psixonevrologikva
- ambulator-poliklinika muassasalari (shahar, tuman, stomatologik poliklinikalar, tibbiy-sanitariya qismlari
-onalik va bolalikni muhofaza qilish muassasalari (tug‘uruqxonalar,komplekslar, mehribonlik uylari va b.);- sanator-kurort muassasalari;
- tez tibbiy yordam muassasalari;
- sanitariya-epidemiyaga qarshi muassasalar (SEOA, dezinfeksiya stansiyalar, o‘ta xavfli karantin infeksiyalarga qarshi kurash markazi.
Aholiga davolash-profilaktika yordam ko‘rsatish tizimida statsionaryordam ko‘rsatish muhim o‘rin egallaydi.Aholiga tibbiy yordam ko‘rsatishni yaxshilash zamonaviy yuqorisifatli tibbiy va injenerlik jihozlari bilan jihozlangan, tarkibida markazlashgan davolash-tashxislash va yordamchi xizmatlar, barcha tibbiytexnologik va sanitar-gigiyenik talablarga javob beradigan ko‘p profilliva ixtisoslashtirilgan kasalxonalarda olib borishni taqozo etadi.Kasalxona aholiga na faqat statsionar davolash xizmatini ko‘rsatadi,balki ixtisosliklar bo‘yicha maslahatlarni amalga oshiradi va profilaktikchora-tadbirlar o‘tkazadi.
Yirik kasalxonalar (viloyat, Respublika miqyosidagi) shuningdek, tashkiliy-metodik ishlarni olib boradilar.Kasalxonalar yuqori malakali va ixtisoslashtirilgan davolash faoliyati bilan birgalikda kasalliklarning qaytalanishini oldini olish, davolashning samarasini hisobga olgan holda profilaktik nazoratni tashkillashtiradi, mehnatga layoqatligini ekspertiza qilish bo‘yicha, bemorlarning sog‘lig‘ini tiklashga qaratilgan davolash va bemorlarni oddiyhayotga qaytarish bo‘yicha tadbirlarni amalga oshiradi.
Kasalxonalar viloyat (Respublika), shahar, markaziy, tuman qishloqva uchastka turlariga bo‘linadi. Kasalxonalar ko‘p profilli turliixtisoslashtirilgan bo‘limlarda va ixtisoslashtirilgan (bir profilli -yuqumli kasalliklar, sil kasalliklari va ruhiy kasalliklar va b.) kasalxonalarga boMinadi. 2000-yildan tez tibbiy yordam ko‘rsatish kasalxonasitashkil etilgan.Kasalxonalarni joylashtirish, loyihalashtirish va sanitar-texnikobodonlashtirish bo‘yicha gigiyenik talablarni ishlab chiqishda 2 taasosiy vaziyatni inobatga olish lozim.- Bemorlar uchun statsionarda eng maqbul sharoitlami yaratisdavolovchi-himoyalovchi tartibni ta’minlash, kasalxona ichi infeksiyalarining tarqalishini oldini olish va atrof-muhitning nomuvofiq ta’sirini(shovqin, atmosfera havosidagi toksik moddalar va b.) yo‘qotishgaqaratilgan tadbirlarni olib borish; Kasalxona muassasalari tibbiy xodimlar uchun ishlab chiqarismuhiti boiib, u yerda ionlantiruvchi nurlanishlar, rentgen nurlari, lazer,ultratovush, O‘YUCH-maydon, turli dori vositalari, anestetiklar vaboshqalar qoilaniladi.Tibbiy xodimlaming ishi o‘ziga xos boiib, u yuqori darajada asabruhiy zo‘riqish, tungi navbatchilik, ekstremal vaziyatlar va boshqalarbilan ta’riflanadi. Bu xususiyatlami hisobga olgan holda eng maqbulmehnat sharoitlarini yaratish, kasb kasalliklarning oldini olish muhimdir

Kasalxona xonalari mikroiqlimining gigienik ahamiyati (harorat, namlik).

Havo muhiti odam organizmining salomatlik holati va funksional holatlarini aniqlab beradigan muhim omillar qatoriga kiradi. Havo muhitining odam organizmiga ta’siri homiladorlik davridan boshlanib va keyinchalik butun umri mobaynida davom etadi. Shuning uchun harqanday vaziyatlarda ham havo muhitining odam organizmiga eng muvofiq ta’sir etishini ta’minlash uchun shu muhitning eng optimal yoki odam organizmi uchun uzoq muddat davomida ta’sir yettirilganda ham salbiy oqibatlarga olib kelmaydigan befarq parametrlarda bo’lishiga erishish kerak.Fiziologik va sanitar ahamiyati nuqtai nazardan havoning asosiy fi-zikaviy ko‘rsatkichlari quyidagilar hisoblanadi: harorati, namligi, havoning harakat tezligi va yo‘nalishi, atmosfera bosimi, havoning elektrlanish holati. Havoning harorati namligi va harakati tezligi berk xonalarda boshqarsa bo‘ladigan omillar hisoblanadi; bu omillarning berk xonalardagi yig‘indisi shu xonaning mikroiqlimini ta’riflaydi.Ayrim mualliflar mikroiqlim omillari qatoriga atmosfera bosimini ham kiritadilar. Ammo, germetik berkilmaydigan xonalarda havoning atmosfera bosimi huddi tashqaridagidek boladi va bunday sharoitda uni boshqarish mumkin emas. Shuning uchun atmosfera bosimining qiymatini meteolabil odamlar organizmiga ta’siri nuqtai nazardan hamda havoning absolyut namligini hisoblashda atmosfera bosimi qiymatini hisobgaolish lozim bo‘ladi. Mikroiqlim omillari organizmga muntazam ta’sirko‘rsatuvchi omillar qatoriga kiradi. Ular organizmning termoregulyatsiyasi uchun katta ahamiyatga ega, chunki organizmda issiqlikning uzatilish jadalligini o‘zgartirish xususiyatiga ega va ma’lum darajada issiqlikning hosil bolishiga ta’sir ko‘rsatadi. Bundan tashqari, mikroiqlimomillarining nomuvofiq parametrlari juda ko‘p organlar va sistemalarining funksional holatini o‘zgartirish xususiyatiga ega: yurak qon tomirsistemasi, MNS, oshqozon ichak yo’li, endokrin sistemasi. Mikroiqlimomillari ayniqsa bemor organizmga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi, chunkiturli kasalliklarda organizmdagi organlar va sistemalaming funksionalholati o‘zgargan boiib qoladi. Bundan tashqari, mikroiqlimning muhimbir omili-havoning harakati tezligi katta sanitar ahamiyatga egadir.Xonalardagi havoning harakati tezligi havoning almashinishiga ta’sirko‘rsatadi, demak kasalxona xonalari havosining kimyoviy bakteriologik tozaligini belgilab beradi.Kasalxona xonalari mikroiqlimining gigiyenik me’yorlari SanQvaM0292-11 “Davolash profilaktika muassasalarini loyihalash, qurish va undan foydalanishning sanitar me’yorlari va qoidalarida” keltirilgan. Bu hujjatda ko‘rsatilishicha talab etiladigan harorat parametrlari xonalarning vazifalariga muvofiq o‘zgarishi mumkinligi, havoning nisbiy nam-169ligini optimal qiymati 40-60 %, harakati tezligi esa-0,12-0,3 m/sekundni tashkil etishi kerak. Shu bilan bir qatorda shuni nazarda tutish kerakki,xonadagi havo haroratini hisobga olish xonaning harorat tartibini to‘liq ta’riflamaydi. Bunday ta’rif berish uchun xonaning harorat tartibini belgilovchi ko‘rsatkichlar - o‘rtacha harorat, vertikal va gorizontal yo‘nalishdagi harorat parametrlarini aniqlash talab etiladi. Katta yoshdagiodam organizmi uchun xonadagi o‘rtacha havo harorati poldan 1,5m balandlikda, bolalar xonalarida 0,8-lm balandlikda aniqlanadi; o‘lchashlarxonaning diagonali bo‘yicha uch nuqtada oichanib, so‘ngra o‘rtachaharorat hisoblanadi. Vertikal yo‘nalishdagi harorat gradiyenti poldan 10 va llO sm balandlikda o‘lchanib, vertikal yo‘nalish bo‘yicha gradiyentnita’riflaydi va uning qiymati 2,5°C dan oshmasligi kerak. Agar harorat farqi bu ko‘rsatkichdan ortib ketsa, oyoqlar sovushi va shamollash holatlarini keltirib chiqarishi mumkin. Gorizontal yo‘nalishdagi harorat gradiyentini aniqlash uchun haroratni o‘lchash poldan 1,5 m balandlikdaikki nuqtada-tashqi va ichki devorlardan lm tashlanib o‘lchanadi. Gorizontal yo‘nalish bo‘yicha gradiyent 1,5°C oshmasligi kerak, aks holdadiskomfort kuzatilib, nurlanish orqali organizmdan issiqlik uzatilishortib ketadi.