O’z bеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti

«mo`ljalga olingan yoki olinadigan narsa; nishon; mo`ljal» 
ma`nosi: Ul 
qoraga yaqin yetdi ( 
v) 
«og`irchilik bilan bog`liq, mashaqqatli, azobli»
ma`nosi: Bunda 
yotganingni yo`lbars bilmasin, // Kelib, senga qora kunlar solmasin (Rustamxon 
dostoni.
g) 
«razil, qabih, yovuz»
ma`nosi: qora ekan qilig`ing, bu qiliqni qo`ymading. 
d) 
«o`lim»
ma`nosi: Mushtiparim enamni, // qaro yerga joylading?! . 
e) 
«sho`rli, baxtsiz»
ma`nosi: Unga shikast bergan baxtim qorasi, // Uzoq edi 
ikkovining orasi. 
f) 
«farzand, jigargo`sha»
ma`nosi: Oqizma ko`zingdan qonli jolangni,// Umri 
uzun bo`lsin ko`zi qorangni (Ravshan dostoni). 
Ushbu fakt va dalillar qora so`zi ga alohida e`tibor bilan qarab o`rganishni 
taqozo etadi.
Xullas, qora so`zi ning funksional imkoniyatlari beqiyos bo`lib, ijodkor o`z 
fikrini obrazli ifodalashda, ta`sirchanlikni oshirishda qo`llashi mumkin. 
Rang bildiruvchi so`zlarning ko`chma ma`nolari kontekstual bo`lganligidan, 
ularning ma`no xilma-xilliklari va ma`no qirralari, ular bog`liq qurshovidagi so`zlar 
vositasidagina yaqqol anglashiladi. Bu esa, sinonimik qatorlar hosil qiladi, mavjud 

---

ma`nodoshlik uyalari esa, ma`nodoshlik komponentlari soni jihatdan oshishiga sabab 
bo`ladi. Ma`nodoshlikdan keng foydalanish tilning poetik tasvirda boylik darajasini 
ko`rsatsa, badiiy asarda ijodkorning ulardan foydalana olish, mahorati darajasini 
ko`rsatadi. 
Hayvon tuslarini ifodalovchi sifat so`zlar 
o`zbek xalqi qadim-qadimlardan chorvachilik va yilqichilik bilan hug`ullanib 
kelganligi tufayli, ularning tilida chorvachilik, yilqichilik, ot anjomlariga oid so`z-
atamalar kattagina o`rinni egallaydi. Sifatnining bunday xususiyatlarini