"O'z “Ferrarisi”ni sotgan taqsir" (Orzularingizni ro'yobga chiqarish va o'z taqdiringizga erishishingiz haqidagi hikoya)

Ishonchim  komilki,  bugun  biz  o’z  taqdirimizning  egasi  sifatida  bizni 

tushkunlikka tushiradigan sinovlarni ham yengishga qodirmiz. Mehnat qilish 

va azob-uqubatlarning qanchalik og’ir bo’lishidan qat’iy nazar, ularni yengib 

o’tish o’z qo’limizda. Biz toki o’z imkoniyatlarimizga qat’iy ishonar ekanmiz, 

muvaffaqiyat yo’lidagi irodamizni hech narsa buka olmaydi, shunda g’alaba 

ham bizni also tark etmaydi.   

Julianning  harakatlarini  so’z  bilan  ifodalab  bo’lmas  edi.  U  g’ayratli,  jasur, 

muvaffaqiyatga erishish uchun kuniga o’n sakkiz soat ishlashga tayyor, bu uning 

nazdida  kelajakda  muvaffaqiyatga  erishish  uchun  dastlabki  qadam  edi.  Mish-

mishlarga qaraganda, uning bobosi mashur senator, otasi esa juda e’tiborli federal 

sudya  bo’lgan  ekan.  Jualian  o’ziga  to’q  oilada  ulg’aygan,  go’yoki  u  o’zini 

yelkalarida butun oilasining umidlarini ko’tarib yurgandek his qilardi. Xullas, Julian 

bu hayot ummonida o’z yo’lini topa olgan insonlardan biri edi.  

       Sud  zalidagi  bo’lib  o’tgan  voqea  tezda  ovoza  bo’lib,  mahalliy  gazetalarning 

dastlabki sahifalarida u haqidagi maqolalar e’lon qilina boshlandi. Boy, mashhur, 

tengsiz huquqshunosning sud zalidagi holatini turfa xil fikrlar, o’zgacha usullar bilan 

ta’riflashga uringanlar ko’p bo’ldi.  

       Julianning  xulq-atvori  yon-atrofdagi  deyarli  barchaga  ma’lum  edi.  Xususan, 

bizning  kompaniyamizda  uning  yoshlikdagi  beg’uborligi  va  kasb  malakasini 

oshirish amaliyoti jarayonidagi fotosuratlaridan tashqari, o’zining bezori o’rtoqlari 

bilan  birga  yosh  va  yengiltabiat  fotomodellar  bilan  shahardagi  eng  yaxshi 

restoranlarga tashrif buyurganliklari haqidagi afsonalar tarqalgandi.  

 O’sha yozda u qotillik ishida himoyachi sifatida ishtirok etdi. Nima sababdan u bu 

qotillik  ishi  uchun  aynan  meni  o’ziga  yordamchi  sifatida  tanlaganini  haligacha 

tushunolmayman.  Garchi  Garvard  universitetining  huquqshunoslik  fakultetini 

tamomlagan  bo’lsamda,  shuni  tan  olishim  kerakki,  men  uning  kompaniyasi 

tarkibidagi  xodimlar  orasida  eng  malakasizlaridan  biri  edim.  Julian  o’z 

kompaniyasiga meni ishga taklif qilganligidan xabar topgan yaqin qarindoshlarim, 

ayniqsa, ota-onam juda-juda xursand edi. Umuman olganda, ota-onam ayni paytda 

keksayib qolgandi. Dengizda xizmat qilgandan keyin ko’p vaqt o’tmay, otam butun 

umrini mahalliy bankda xavfsizlik xizmatida ishlashga sarfladi. Onam esa Bronksda 

ortiqcha hashamatlarsiz ulg’aygandi.  

Xullas, Julian meni o’ziga yordamchi qilib tanlab olishidan oldin ko’plab talabgorlar 

uning  yordamchisi  bo’lishni  istashgan,  lekin  u  aynan  meni  “qotillik  voqeasini” 

ochish uchun tanlab oldi. Balki u o’shanda mendagi o’z ishimga bo’lgan ishtiyoqni 

his  qilib,  shu  hislatimni  yoqtirib  qolgandir.  Keyinchalik,  biz  bu  ishda  g’alaba 

---

qozondik va xotinini shafqatsizlarcha o’ldirishda ayblangan firma menejeri barcha 

ayblovlarni tan oldi. 

O’sha  yoz  juda  ko’p  narsalarni  o’rgandim.  Har  bir  saboq  men  uchun  juda  ulkan 

foyda berardi. Julian yemoqchi bo’lgan nonini hech qaysi raqibiga bermasdi, uning 

har  bir  burdasi  uchun  ayovsiz  kurash  olib  borardi.  Bu  kabi  g’alabalar  ortida  ham 

ruhiy, ham aqliy, ham jismoniy kuch yotar, menda esa, ayni paytda, ustozimning ish 

faoliyati bilan yaqindan tanishib borishim uchun noyob imkoniyat paydo bo’lgandi. 

O’z navbatida, men ham ustozim bergan har bir ilmni, malakani xudddi suvga tashna 

odamdek simirib borardim. 

Julianning taklifiga ko’ra, men uning kompaniyasidagi doimiy xodimga aylandim. 

Ikkimiz  o’rtamizda  tezda  o’rnatilgan  do’stona  munosabatlar  tobora  sayqallanib 

borardi.  Ayni  paytda,  u  bilan  ishlashni  oson  deb  ham  bo’lmas  edi.  Julianning 

yordamchisiga ba’zida  yarim  tungacha  ishlash kabi  qiyin  vazifa  topshirilardi.  Bu 

Julianning ish uslubi edi. Chunki, uning xato qilishga haqqi yo’q. Julianning o’tkir 

nigohlariga  chuqurroq  razm  solgan  kishi  odamlar  taqdiriga  befarq  bo’lmagan 

jonkuyar kishi yashiringanini payqashi mumkin edi.  

       U  qanchalik  band  bo’lishidan  qat’iy  nazar,  doimo  mendan  huquqshunoslik 

fakultetiga  o’qishga  kirishimdan  oldin  turmush  qurgan  qaylig’im  Jenni  haqida 

so’rardi.  Menda  moliyaviy  qiyinchiliklar  paydo  bo’lgan  hollarda  Julian  hisob 

raqamimga yaxshigina summa tashlab turardi. Chunki, Julian kuchli raqiblar bilan 

shafqatsiz  o’yinlar  o’ynashni  yoqtirishi  bilan  birga  hech  qachon  do’stlarini 

unutmasdi. Birgina muammo shunda ediki, bu nechog’lik g’alati tuyulmasin, u o’z 

ishiga nihoyatda qattiq berilib ketgan edi.  

       Dastlabki yillarda Julian kompaniyasining foydasi uchun uzoq vaqt kunni tunga 

ulab  mehnat  qildi.  Tabiiyki,  bu  harakatlar  o’z  natijasini  berdi.  Keyingi  yil  esa  u 

jonajon qishlog’i – Kaymanga bir oylik ta’tilga dam olish uchun bordi xolos. Vaqt 

o’tgani sari Julian yanada yorqinroq muvaffaqiyatlarga erishish usullarini o’zi uchun 

kashf  qila  bordi  va  bu  usullarni  barcha  ishlariga  tatbiq  eta  boshladi.  Julian 

chekinishga odatlanmagan, har bir ishiga o’ziga xos ishiyoq bilan yondoshar, yangi 

va  qiziqarli  ishlarga  qo’l  urardi.  U  kamdan-kam  hollarda  xotirjam  uxlardi.  Ko’p 

o’tmay, u menga eng yaqin do’sti singari suyanishni boshladi. Bundan buyog’iga 

bizni faqat obro’-e’tibor, boylik va shon-shuhrat kutardi.  

Kutganimdek, Julian ulkan muvaffaqiyatlarga erishishda davom etardi. U ko’pchilik 

orzu qilgan hamma narsag erishdi: yettita raqamli daromadga ega bo’lgan yulduzli 

obro’-e’tibor,  mashhur  kishilar  istiqomat  qiladigan  zodagonlar  ko’chasidagi 

hashamatli koshona, shaxsiy samolyoti, tropic orollardan birida joylashgan villa va 

---

faqat ungagian yarashib turadigan qizil Ferrari. Bularni kim ham tasavvur qila oladi 

axir.  

Shunga  qaramay  men  hamma  narsa  ko’ringani  kabi  ajoyib  emasligini  bilardim. 

Yaqinlashib kelayotgan falokat alomatlarini men firmadagi boshqalarga qaraganda 

ancha ziyakroq bo’lganim uchun emas, balki shunchaki Julian bilan ko’proq vaqt 

o’tkazganim  uchungina  his  qilardim.  Biz  ishda  doimo  birga  edik.  Bizga  barcha-

barchasi hech qachon to’xtamaydigandek tuyulardi. Bizni oldinda doimo oldigisidan 

kattaroq bo’lgan yana bir to’siq kutib turar edi. Julianda hech qachon ularga qarshi 

tayyorgarik uchun yetarli vaqt bo’lmagan. Tasavvur qiling, masalan, xudo saqlasin, 

sudya  shunday  holatimizda  bizga  noma’lum  u  yoki  bu  masalani  o’rtaga  tashlasa 

nima  bo’lar  edi?  Agar  bizning  surishtiruvlarimiz  bu  masalani  hal  etishga  kamlik 

qilsa yoki Julian sud zalining o’rtasida mashina faralarining porlab turgan nurida 

ushlanib qolgan kiyikka o’xshab ajablansa nima bo’lardi? Shunday qilib, biz haddan 

ortiq  ishlardik  va  men  tobora  Julianning  har  bir  ishida  ahamiyatli  shaxsga  aylana 

borardim.  Go’yoki  biz  vaqtning  quli  edik.  Mana  men  va  Julian  hozir  po’lat  va 

shishali binoning oltmish to’rtinchi qavatida mehnat qilayapmiz. Aksariyat aqli raso 

odamlar  bu  vaqtda  o’z  oilalari  bilan  uyda  edilar.  Biz  esa  orqamizda  bir  dunyo 

tashvish  bordek  ishlardik,  go’yoki  muvaffaqiyatning  hayoliy  ko’rinishi 

ko’zlarimizni ko’r qilgandek edi.  

       Julain  qancha  ko’p  vaqt  o’tkazgan  bo’lsam,  men  uni  o’z  g’am-g’ussalari 

dengiziga  yanada  chuqurroq  cho’kib  ketayotganligiga  guvoh  bo’lardim.  Go’yo 

uning yuzida o’lim sharpasi surati tasvirlangandek edi. U bialn yillar davomida birga 

ishlagan bo’lsam ham, hech qachon biron bir narsa uni to’la to’kis qoniqtirmadi. 

Oxir-oqibat, uning nikohi buzildi, otasi bilan aloqalariga putur yetdi va u hayotda 

izlashi kerak bo’lgan narsasini yo’qotib qo’ydi. Bora-bora u o’zini ham ruhan, ham 

jismonan, ham ma’naviy jihatdan zaif his qila boshladi. 

       53  yoshida  Julian  70  yoshdan  oshgan  keksa  odamga  o’xshardi.  Hayotga 

nisbatan chigal dunyoqarash, shafqatsiz hayot tarzidan kelib chiqqan dahshatli stress 

natijasida  uning  yuzi  chuqur  ajinlar  bilan  to’la  edi.  Qimmatbaho  fransuz 

restoranlaridagi  kechki  ovqatlar,  qalin  kubik  sigaralarini  chekish  va  to’xtovsiz 

konyak  ichishlarga  Julian  tobora  mukkasidan  keta  borardi.  Balki  chindan  ham 

hayotdan  umidini  uzgan  Julian  kabi  ba’zi  odamlar  yuqoridagi  uch  xil  “yoqimli” 

narsalardan bahra olib, o’z g’am-qayg’ularini biroz bo’lsa-da kamaytirishni xohlar. 

Xullas,  Julian  hazil  tuyg’usini  ham  yo’qotib  qo’ygandek  edi  go’yo.  Hattoki 

oddiygina  jilmayishni  ham  unutgandek  ko’rinardi.  Bir  paytlardagi  Julianning 

g’ayratga  to’la  tabiati  o’lim  uyqusi  bilan  almashdi.  Shaxsan  men  unga  hayotda 

yashash maqsadini unutgan oddiygina manqurt kishi sifatida qaray boshladim.  

---

       Eng achinarlisi shundaki, u sud zalida ham o’z obro’-e’tiborini yo’qotib bordi.  

Agar u ilgari o’zining favqulodda iste’dodidan noyob dalillar to’plash, uni sudga 

taqdim  qilish  bilan  shug’ullangan  bo’lsa,  bus  afar  umuman  teskari  holat  yuz 

berayotgan edi, endi o’sha shafqatsiz dalillar uning o’ziga qarshi ishlardi. Avvaliga 

u  qarama-qarshi  tomonning  dalil-nusxalarini  endigina  huquqshunoslik  fakultetini 

bitirib kelgan yangi xodimdek chalkashtirib yubora boshladi, go’yo bu harakati bilan 

sud amaliyotida daho hisoblangan sudyalarning sabrini sinab ko’rdi. Muxtasar qilib 

aytganda, Julinning hozirgi hayoti suv yuzasida qalqib turgan bargdek sokin qimirlar 

edi.  

Hayotdagi kutilmagan shafqatsizliklar Julianni juda erta sahna maydonini tark etgan 

aktyorga  aylantigan  edi.  Men  bu  yerda  faqatgina  Julianga  bog’liq  bo’lmagan 

sabablar ham chuqur ildiz otib ketganini his qilardim. Menimcha, ushbu holat ruhiy 

inqirozga o’xshardi. Deyarli har kuni u menga ishining mazasini sezmayotganini, 

miyasini  qandaydir  bo’shliq  egallab  olganligi  haqida  gapirardi.  Julianning 

ta’kidlashicha 

yosh 

huquqshunos 

ota-onasining 

xohish-istagiga 

ko’ra 

huquqshunoslik  sohasiga  kirib  kelsa  ham,  qonunni  sevishni  ota-ona  uning  ongiga 

singdira olmaydi. Axir, bu o’sha yosh huquqshunosning o’ziga bog’liq.  Qonunning 

murakkabliklari  hamda  intellektual  muammolari  Julianni  hayratda  qoldirardi  va 

quvvatlantirardi. Ijtimoiy o’zgarishlarga ta’sir qilish kuchi esa uni ilhomlantirardi va 

rag’batlantirardi.  U  shu  qadar  kuchli  yurist  ediki,  mamlakatning  amaldagi 

qonunlarini batamom o’zgarishiga ta’sir qilish qobiliyatiga ega edi. U o’sha paytda 

Konnektikutdagi boy oilaning farzandiga qaraganda ham omadli edi.  Boshqalarning 

manfaati uchun esa u o’zining eng sevimli sovg’asini taqdim etishdan ham toymasdi. 

Ushbu  holat  uning  hayotiga  mazmun  bag’ishlardi,  unga  maqsad  berardi  va 

umdilarini  kuchaytirardi.  Juianning  hayotida  ish-faoliyatidagi  muvaffaqiyatsiz 

urinishlarga  nisbatan  barbod  bo’lganlari  nihoyatda  ko’p  edi.  Kompaniyaga  ishga 

kirishimdan  ancha  oldin,  u  bilan  bog’liq  qandaydir  katta  fojia  sodir  bo’lgandi. 

Hurmatga  sazovor  tanishlarimdan  birining  so’zlariga  qaraganda  haqiqatdan  ham 

Julian bilan kimgadir aytish mumkin bo’lmagan bir voqea yuz bergan, lekin o’sha 

tanishim bu voqeani hech kimga so’zlab berolmagan. Hattoki, Ritz-Karlton barida 

Julian ko’p vaqtini birga o’tkazadigan eski qadrdonlaridan biri Harding ham og’zi 

bo’shligiga qaramasdan ofisda sodir bo’lgan dahshatli voqea haqida sir saqlashga 

va’da  bergandi.  Shuning  uchun  men  ham  bu  sirni  nima  bo’lishidan  qat’iy  nazar 

birovga  oshkor  qilmasligim,  hattoki  bu  sirni  bilishimni  Julianga  bildirmasligim 

kerak  edi.  Albatta,  men  juda  qiziquvchan  edim,  lekin  eng  muhimi,  men  Julianga 

yordam berishim kerak edi. U nafaqat mening ustozim edi; balki eng yaqin do’stim 

ham hisoblanardi.   

---

Keyinroq yuqorida ta’kidlab o’tilgan voqea voqea sodir bo’ldi. Ya’ni, dushanba kuni 

ertalab  eng  asosiy  qotillik  ishi  ko’rib  chiqilayotgan  sud  zalida  Julian  o’lim  bilan 

yuzlashishga sababchi bo’luvchi kuchli yurak xuruji sabab hushidan ketdi. 

1-qism tugadi