O`zbek adabiy tilining me`yorlari Reja: Nutq madaniyati va adabiy me`yor o`lchovi



Yüklə 9,74 Kb.
səhifə2/3
tarix26.12.2023
ölçüsü9,74 Kb.
#198520
1   2   3
Reja Nutq madaniyati va adabiy me`yor o`lchovi-fayllar.org

Fonetik me`yorlar.
Bunda hozirgi o`zbek adabiy tilidagi unli va undosh tovushlarning qo`llanilishi me`yor hisoblanadi.


  • Leksik-semantik me`yor (so`z qo`llash)lar.

    So`z variantlaridan hamma uchun tushunarli bo`lgan ko`rinishini tanlab olish hozirgi o`zbek tilining lug’aviy me`yori hisoblanadi.


    Imlo, talaffuz, tarjima lug’atlarida lug’aviy me`yor o`z aksini topadi.
    So`zning ma`nosini bilmay ishlatish, shevaga xos so`zlarni qo`llash, paronimlarning ma`nosini tushunmasdan ishlatish rus tilidan to`g’ridan-to`g’ri kalka-tarjima qilish me`yor hisoblanmaydi.
    Masalan: bo`lsa o`rnida bo`sa so`zini ishlatish, yorug’ o`rnida yoruq so`zidan foydalanish. Rus tilidan tarjima qilish asosida: Bazm kechasining aybdorlari.



    1. Talaffuz me`yorlari (orfoepik).

    Til birliklarining og’zaki nutq jarayonida adabiy til me`yorlariga muvofiq kelishi. Ruscha so`zlarni yozma shakliga taqlid qilib aytish-(Moskva to`g’ri aytilishi Maskva) so`zlarni o`zbekcha aksent bilan talaffuz etish (Angiliya) shevaga xos talaffuz (yo`l-jo`l) talaffuz me`yorlarini egallashda orfoepik lug’atlarning ahamiyati katta.


    4. Aksentologik (urg’uning to`g’riligi) me`yorlar.
    Bunda so`z va gaplarda urg’uni to`g’ri qo`llash me`yori tushuniladi. Urg’uni to`g’ri ishlatmaslik so`z ma`nosiga ta`sir qiladi: olma-meva, olma-buyruq fe`li.
    5. Grammatik me`yor:
    Turlovchi va tuslovchi shakllarning eng maqbul variantlari hozirgi tilimizda tanlab olingan va ular nutqda barqaror shaklda ishlatiladi. Ammo kelishik qo`shimchalarini noto`g’ri qo’llash uchraydi. Ba`zan –ning o`rnida –ni, -lar o`rnida –la ishlatiladi. Direktorni xonasida ko`rdim. (direktorni o`z xonasida ko`rmoq). Direktorning xonasida ko`rdim. (Boshqa birovni direktor xonasida ko`rmoq).
    6. 
    Yüklə 9,74 Kb.

    Dostları ilə paylaş:
  • 1   2   3




    Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
    rəhbərliyinə müraciət

    gir | qeydiyyatdan keç
        Ana səhifə


    yükləyin