Pedagogik faoliyatda o’qituvchi o’z nutqini tashkil etishda quyidagilarga jiddiy e’tibor qaratishi zarur: adabiy (sheva so’zlarining qo’llanilmasligi)
me’yorlariga (kadi – qovoq, pamildori – pomidor,
kelutti – kelyapti, kartishka – kartoshka va
hokazo tarzida) amal qilish; talaffuz (o, a, u ,o’, f, v, p, d, t, x, h, s, ts, j, sh)
me’yorlariga(onor – anor, uxshash – o’xshash, palakat –
falokat, Hamit – Hamid, xam – ham, sentner – tsentner,
ijtimoiy – ishtimoiy kabi shakllar) rioya etish; kelishik me’yorlariga (Sobirni ukasi – Sobirning
ukasi, o’quvchini daftari – o’quvchining daftari,
poezdga keldim – poezdda keldim va boshqalar
ko’rinishida) amal qilish 1 2 3 Demak, nutq aniq va ravon bo‘lishi, grammatik jihatdan to‘g‘ri tuzilgan bo‘lishi, adabiy talaffuz qoidalariga bo‘ysunishi, boshlanishidan oxirigacha izchil bayon qilinishi lozim. Ana shunday nutq asosida o‘rganilayotgan bilim o‘quvchi xotirasida uzoq vaqt saqlanib qoladi. Shunday nutq madaniy nutq talablariga javob beradi. Buning uchun o‘qituvchilardan tinimsiz izlanish va o‘z ustida ishlash, filologik bilim va muttasil nutqiy mashq qilish talab qilinadi.
Pedagogik texnikaning tarkibiy qismlaridan biri o‘qituvchining nutq malakalarini, ya’ni savodli gapirish, o‘z nutqini chiroyli va tushunarli, ta’sirchan qilib bayon etish, o‘z fikr va his-tuyg`ularini so‘zda aniq ifodalash malakalarini egallashdan iborat.
O‘qituvchining nutq madaniyatiga ega bo‘lishi, to‘g`ri nafas olishni ishlab chiqishi eng katta – eng asosiy qiymatdir. Og`zaki nutq mahoratini yuksaltirish, nafaqat hikoya va tushuntirish, balki urg`u berilgan so‘z ham pedagogik ta’sir usullaridan yaxshiroq foydalanishga imkon yaratadi.
Nutq texnikasi: nafas olish, tovush, diksiya, ritmika Asosiy shakllar
