4.Birgalik nisbatidagi fe’llar ish-harakatining bir necha shaxs yoki narsa-buyum tomonidan birgalikda bajarilganligini bildiradi va unli bilan tugagan negizga –sh, undosh bilan tugagan negizga –ishqo’shimchasini qo’shish bilan yasaladi: Bunday fe’llar ish-harakatning bir necha shaxs yoki narsa tomonidan bajarilganligini yoki birgalik-ko’plik ma’nolarni ifodalaydi: Karim va Ahmad maqola yozishdi . Bolalar paxta terishdi.Bahslash, gaplashdi, yordamlashdi fe’llari ham birgalik nisbatidadir.
5.Orttirma nisbatdagife’llar ish-harakatining boshqa biror shaxs yoki narsa-buyum vositasida bajarilganligini bildiradi va–t, -tir-, -dir,-ir,-ar, -iz, -giz, -qiz, -g’iz, -sat qo’shimchalari yordamida hosil qilinadi: o’qit, keltir, yozdir, bitir, uchir, pishir, qochir, ochir, toshir, chiqar, qaytar, tomiz, emiz, oqiz, yurgiz, turg’iz, ketkiz, tutqaz, o’tkaz, ko’rsat.
Ayrim fe’llar orttirma nisbat shaklida yangi ma’no ifodalaydigan bo’lib qoladi va shuning uchun ularni aniq nisbatda qo’llab bo’lmaydi: erkalamoq – erkalatmoq (ikkala shaklda ham orttirma nisbat ma’nosini ifodalayapti).
Bir fe’lga ikki-uch hil orttirma nisbat qo’shimchasi qo’shilishi mumkin: Yegiz –yegizdir, yozdir – yozdirtir.
Fe’lning orttirma nisbati o’zlik va birgalik nisbatdagi fe’llardan ham hosil qilinishi mumkin: yuvintir, yig’ishtir.
Orttirma nisbatdagi fe’llardan birgalik va majhul nisbatdagi fe’llar hosil qilinishi mumkin: isitildi, yozdirishdi.
Birdan ortiq nisbat qo’shimchalarini olgan fe’llarning qaysi nisbatdagi oxirgi nisbat qo’shimchasiga qarab belgilanadi: yuvintirdi – orttirma nisbat,yuvintirildi – majhul nisbat, yuvintirishdi – birgalik nisbat.
Dostları ilə paylaş: |
