O‘zbek tili va uning ta’limi taraqqiyoti: muammo va yechim 80 Foydalanilgan adabiyotlar

O‘ZBEK TILI VA UNING TA’LIMI TARAQQIYOTI: MUAMMO VA YECHIM 
82 
so‗zlovchi nafaqat predmet, hodisani nomlaydi, balki o‗z his-
tuyg‗ularini, munosabatini ifodalaydi, o‗z bahosini beradi. Ko‗pincha 
frazeologik birliklar bolalar asarlari qahramonlarining nutqida 
qo‗llaniladi, bu ularning nutqini yanada hissiy qiladi. 
Kelib chiqishi bo‗yicha ba‘zi frazeologik birliklar aslida ruscha, 
boshqalari esa o‗zlashtirilgan. 
Ko‗pgina frazeologik birliklar rus tilidan kelib chiqqan. Rus 
frazeologiyasining asosiy manbai erkin iboralar bo‗lib, ular ko‗chma 
ma‘noda 
ishlatilganda 
frazeologik 
birliklarga 
aylanadi. 
Frazeologizmlarni guruhlarga bo‗lish mumkin. 
Birinchi guruh - bular asrlar qa‘ridan, ajdodlarimiz hayotidan 
kelib chiqqan va xalq og‗zaki ijodiga asoslangan frazeologik 
birliklardir: 
peshona bilan urish 
Qalam oling 
Mening boshimda shohsiz 
Ikkinchi 
guruh Frazeologik 
birliklar 
Injildan 
olingan 
birikmalardir: 
Bobil 
Cho‗lda ovoz 
Uchinchi guruh jahon tarixidagi mif va voqealardan kelib 
chiqqan frazeologik birliklar, birikmalar: 
Augean otxonalari 
Axillesning tovoni 
Diogen bochkasi 
To„rtinchi guruh frazeologik birliklar, ma‘lum bir kontekstda 
ishlatiladigan, lekin ommalashib ketgan va shuning uchun nutqda 
qayta-qayta takrorlanadigan iboralar. Ko‗pincha bular muallifning 
asarlaridan kelib chiqqan frazeologik birliklar: 
1) A. S. Pushkin asarlaridan 
singan oluk 
Henbane juda ko‗p yedi 
2) ertaklardan: 
Va Vaska tinglaydi va ovqatlanadi 
Va quti endigina ochildi. 
Frazeologik birikmalarning frazeologik birlik va birliklardan 
farqi shundaki, ular leksik jihatdan mutlaqo bo‗linmaydi. Ushbu 
turdagi iboraning frazeologik izolyatsiyasiga qaramay, hatto leksik 
jihatdan erkin bo‗lmagan komponentlar ham umumiy frazeologik 

---