O’zbekiston-finlandiya pedagogika instituti maktabgacha ta’lim fakulteti maktabgacha ta’lim yo’nalishi maktabgacha ta’lim tarbiyani tashkil etish fanidan kurs ishi mavzu: Maktabgacha yoshdagi bolalarning rivojlanishi va ta'lim tarbiyasi
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Kurs ishining tuzilishi: Kirish, II bob, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar
ro’yxatidan iborat bo’lib jami 32 sahifani tashkil etadi. [5] I-BOB. MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARNING RIVOJLANISHI VA TARBIYASI, TA’LIM TARBIYANING ROLI 1.1. Maktabgacha ta`lim yoshidagi bolalar rivojlanishida tarbiyaning o’rni uning ahamiyati Maktabgacha davr – bu bolaning o’sish, rivojlanish, o’zini namoyon etishga intilish, o’rganishga, bilishga ishtiyoqi kuchli bo’lgan davrdir. Aynan shu davrda bolaning insoniy sifatlari va aqliy salohiyati rivojlanishi uchun poydevor yaratiladi. Maktabgacha yoshdagi bola bilan ta’lim-tarbiya qanchalik erta boshlansa, samarasi shunchalik erta namoyon bo’ladi va bolaning butun hayotiga ijobiy ta’sir qiladi. Maktabgacha ta’lim-tarbiya – har bir bolaga individual yondashish, uni shaxs sifatida hurmat qilish, ma’naviyaxloqiy tomondan tarbiyalash, bolaning qiziqish va ehtiyojiga mos tarzda ta’lim berishni nazarda tutadi. Maktabgacha ta’lim mazmuni va metodlari bola shaxsining shakllanishi, uning mustaqil shaxs sifatida tan olinishi jarayonlari kechadigan muhitda tashkil etilishi katta ahamiyatga ga. Zero, shaxs sifatida shakllangan, kamol topgan bola o’zini, o’zligini taniydi va kelajakda millatning, yurtning faxriga aylanadi. Maktabgacha ta’lim muassasasida bolaning kelajak hayotida muvaffaqiyatga erishishiga yordam beruvchi jismoniy, aqliy va ma’naviy qobiliyati bilish jarayonida, bizni o’rab turgan atrof-muhitni o’rganish, nutq o’stirish, badiiy asarlar tinglash, rasm chizish, qurishyasash, jismoniy mashqlar bajarish va boshqa faoliyat turlarida rivojlanadi. Bu faoliyatlarda yo’nalishlar bir-biri bilan uyg’unlashtirilib integrallashgan rejalashtirish asosida tashkil etiladi hamda o’yin shaklida qiziqarli tarzda olib boriladi. O’yin kichkintoyning tabiiy ehtiyojlari va istaklariga mos kelganligi sababli, o’yin jarayonida o’rganayotgan mavzuni quvnoqlik bilan takrorlaydi, yengillik bilan o’zlashtiradi. Tarbiya-ijtimoiy hodisa. U kishilik jamiyati paydo bo’lgandavrdan beri mavjud. Alisher Navoiy “Maxbub ul qulub” asarida tarbiyaning kuchi va sharofatini quyidagicha ta’riflaydi: “Itka taalumda chu bo’ldi kamol, Sayd aning ag’zidin o’ddi xalol, olim ul it kim najasul ayn erur, o’g’ling jahl ulsa, ajab shayn erur. (It o’rganish bilan tutgan ovini eyish mumkin bo’ladi. Eng iflos maxluq [6] hisoblangan it olim bo’lganida (ovlashni o’rganganida) o’g’ling johil qolishi juda xunuk ishdir). Alisher Navoiy tarbiyaning asosiy belgilaridan biri, bolaga yaxshi ism qo’yish, ilmu adab o’rgatish, ota-onaga, umuman, kattalarga hurmat hissini singdirihdan iboratligini o’qtiradi.K.D.Ushinskiyning: “Pedagogika adabiyotining foydasi” nomli risolasida: “Tarbiyalash ishi, shubhasiz, insonning aqliy va ongli faoliyatlaridan biridir: tarbiya tushunchasining o’zi tarixan vujudga kelgan va u tabiatda yo’q, narsadir. Tarbiyalash faoliyati fikr yuritishni, haqiqatni anglashni ham o’rgatadi”, deyilgan.Bolaning ijtimoiy tajribani o’zlashtirishi uzoq davom etadigan murakkab jarayondir. Qiyinchilik shundan iboratki, bola, bir tomondan mazmunan, hajm va umumlashtirish darajasi jihatidan murakkab bo’lgan insoniy tajribani o’zlashtirish usullarini hali egallanmagan bo’ladi. Bola shaxsini rivojlantirishda tarbiyaning yetakchilik rolini, uning har bir bola shaxsini shakllantirish uchun mas’uliyatini qaror toptiradi. Tarbiya qonuniyatlari – bu bir tomondan, ijtimoiy hodisa sifatida tarbiyaning xususiyatlari, ikkinchi tomondan, shaxsning rivojlanishi bilan bog’liq bo’lgan barqaror aloqalardir. Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida o’z navbatida ota- onalar bilan hamkorlikni yo’lga qo’yishganlar. Bu esa bola tarbiyasida oila bilan hamkorlikning eng samarali usullaridan biridir. Tarbiya mazmuni deganda, qo’yilgan maqsad va vazifalar bilan bog’liqikda tarbiyalanuvchilarning egallashi lozim bo’lgan bilim, malaka, e’tiqod, shaxs sifati va xarakteri, xulq-atvor tizimi tushuniladi. Tarbiyaning umumiy vazifalariga quyidagilar kiradi: Tarbiyalanuvchilarning maqsadga yo’naltirilgan rivojlanishi hamda ularning qator ehtiyojlarini qondirish uchun shart-sharoit yaratish; Jamiyat rivoji uchun zarur bo’lgan ijtimoiy madaniyatga mos yetarlicha hajmdagi “inson kapitali”ni tayyorlash; Madaniyatlarni uzatib turish orqali ijtimoiy hayotning barqarorligini ta’minlash; [7] Ma’lum jins yoshi va ijtimoiy-kasbiy guruhlarning qiziqishlarini hisobga olgan holda ijtimoiy munosabatlar doirasida jamiyat a’zolarining harakatini tartibga solish. Bolani maktabga tayyorlashda tarbiyani har tomonlama jumladan, ma’naviy axloqiy, aqliy, estetik, jismonan va mehnat tarbiyalarini birgalikda olib boorish yaxshi samar beradi. U bola tarbiyasi haqida fikr bildirar ekan, bola tarbiyasini unga sim qo’yishdan boshlashni lozim deb topadi. Bolaga munosib ism tanlash ota-onasining dastlabki olijanob vazifasi deb biladi. Agar qadimgi yunon faylasuflari Platon va Aristotellar bola tarbiyasini davlat ixtiyoriga qo’ysalar,boshqa bir faylasuflar esa bola tarbiyasi bilan avvalo ota-ona shug’ullanishi kerak deydi. |