O‘zbekiston pespublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Nazorat savol va topshiriqlar: 
1.Ta’lim tashkiloti rahbarlarining kasbiy bilimdonligiga nimalar kiradi? 
2. Ta’lim sifatini boshqarish kimlar tomonidan amalga oshiriladi?. 
3.Ta’lim tashkiloti rahbarlar pedagoglar va ota-onalariga qanday talablar 
qo’yishi kerak? 
Adabiyotlar ro’yhati: 
1. 
Qurbonov Sh., Sayitxalilov E. Ta’lim sifatini boshqarish. –T.: Turon-
Iqbol, 2006. – 592 b. 
2.Djurayev R.X., Turg‘unov S.T. Ta’lim menejmenti. –T.: Voris-nashriyot¸ 
2006. -259 b. 
3.Djurayev R.X., Turg‘unov S.T. Umumiy o‘rta ta’lim tashkilotlarini 
boshqarishda menejmentning asosiy tushunchalari. –T.: Fan¸ 2006. 
13- МАVZU: TA’LIM TASHKILOTI FAOLIYATINI TASHKIL ETISH. 
Tayanch so‘zlar: davlat va nodavlat tashkilotlar, tashkil etish, tartib, 
faoliyat, muassis, talablar, dastur, reja. 
Keyingi yillardagi ilmiy adabiyotlarda «istiqbolni qat’iy qilib, yuqori 
darajada ehtimollik bilan rejalashtirib bo‘lmaydi» degan fikr ko‘p uchramoqda 
(L. Fatkin). Shu bois ta’lim tashkiloti boshqaruv xodimi loyihalashtirishda 
taxmin qilinayotgan jarayonlar va hodisalarning mohiyatini, ularning 
qonuniyatlarini chuqurroq o‘rganishi va idrok etishi, ularning ko‘rsatkichlar 
nomenklaturasini asoslashi va ishlab chiqishi kerak bo‘ladi. Bu ob’ekt 
ko‘rsatkichlarining muntazam takomillashtirilishi mahsulot va xizmatlar sifatini 

---

170 
loyihalashtirish va ta’minlashning zarur shartlaridan biri sifatida ko‘rib chiqilishi 
bilan bog‘liq. Bunda barcha ishlar ob’ekt sifatini o‘lchash va baholashning 
miqdoriy metodlariga tayanadi. Shu tariqa aniqlangan ta’lim tashkiloti faoliyati 
holatining ob’ektiv ko‘rsatkichlari boshqarishning tegishli tartibini tanlashda 
asos qilib olinadi. 
Maktabgacha ta’lim tashkiloti muassis tomonidan tashkil etiladi va 
qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ro‘yxatdan o‘tkaziladi. 
Quyidagilar: 
davlat boshqaruvi organlari; 
mahalliy davlat hokimiyati organlari; 
davlat korxonalari; 
qonun hujjatlariga muvofiq boshqa davlat tashkilotlari davlat 
maktabgacha ta’lim tashkilotining muassislari bo‘lishi mumkin. 
Maktabgacha ta’lim tashkilotlari o‘z ishining o‘ziga xosligiga muvofiq 
quyidagi tiplarga bo‘linadi: 
umumiy tipdagi maktabgacha ta’lim tashkiloti; 
ixtisoslashtirilgan (jismoniy va psixik rivojlanishida har xil nuqsonlar 
mavjud bo‘lgan bolalar uchun); 
sanatoriy tipidagi (zaif, turli yuqumli kasalliklarni boshdan kechirgan, 
surunkali asoratlarga ega bo‘lgan bolalar uchun). 
Maktabgacha ta’lim tashkiloti o‘z ustaviga, bank tashkilotlarida hisob 
raqamiga, O‘zbekiston Respublikasi Davlat gerbi tasviri tushirilgan va o‘z nomi 
ko‘rsatilgan muhrga, yuridik manzili ko‘rsatilgan shtampga ega bo‘ladi. 
Maktabgacha ta’lim tashkilotini akkreditatsiya qilish davlat vakolatli 
organi tomonidan attestatsiya asosida amalga oshiriladi. 
Maktabgacha ta’lim tashkiloti belgilangan davlat normativlariga va 
maktabgacha ta’lim tashkilotiga qo‘yiladigan talablarga muvofiq bolalarni 
tarbiyalashni, o‘qitishni, ularga qarab turish va ularni parvarish qilishni hamda 
sog‘lomlashtirishni ta’minlaydi. 

---

171 
Maktabgacha ta’lim tashkilotida ta’lim mazmuni O‘zbekiston 
Respublikasi Maktabgacha ta’limvazirligi tomonidan tasdiqlangan yoki tavsiya 
qilingan dasturlar bilan belgilanadi. Maktabgacha ta’lim tashkiloti o‘z 
(mualliflik) dasturlaridan foydalanishga haqlidir. Bunday dasturlarni tasdiqlash 
tartibi O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’limvazirligi tomonidan 
belgilanadi. 
Maktabgacha ta’lim tashkilotining ish rejimi va bolalarning u еrda 
qancha vaqt bo‘lishi maktabgacha ta’lim tashkiloti ustavi va muassisning qarori 
bilan belgilanadi. Maktabgacha ta’lim tashkiloti (guruh)ning kunduzgi va kechki 
vaqtlarda hamda kechayu kunduz faoliyat ko‘rsatishiga yo‘l qo‘yiladi. 
Maktabgacha ta’lim tashkilotida bolalarni o‘qitish va tarbiyalash davlat 
tilida va «Davlat tili haqida»gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq 
boshqa tillarda olib boriladi. 
Maktabgacha 
ta’lim tashkilotida ovqatlanishni tashkil etish 
maktabgacha ta’lim tashkilotiga yuklanadi hamda O‘zbekiston Respublikasida 
tasdiqlangan sanitariya qoidalari va normalariga muvofiq amalga oshiriladi. 
Bolalarga tibbiy xizmat ko‘rsatish ham shtatdagi tibbiyot xodimlari, 
ham maktabgacha ta’lim tashkilotlariga biriktirilgan sog‘liqni saqlash 
organlarining tibbiyot xodimlari tomonidan ta’minlanadi, ular maktabgacha 
ta’lim tashkiloti xodimlari bilan birgalikda bolalarning hayoti, sog‘lig‘i va 
jismoniy rivojlanishi, davolash-profilaktika tadbirlari o‘tkazilishi, sanitariya-
gigiena normalariga, ovqatlanish rejimi va sifatiga rioya qilinishi uchun javob 
beradilar. 
Tibbiyot xodimlari faoliyatini nazorat qilish mahalliy sog‘liqni saqlash 
organlariga yuklanadi. 
Maktabgacha ta’lim tashkiloti tibbiyot xodimiga xona beradi va uning 
ishlashi uchun tegishli shart-sharoitlar yaratadi. 

---

172 
Maktabgacha ta’lim tashkilotining shtatdagi xodimlari sog‘liqni saqlash 
organlarida bepul tibbiy ko‘rikdan o‘tadilar, buning uchun sarflanadigan 
xarajatlar davlat tomonidan ajratiladigan mablag‘lar doirasida belgilanadi. 
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalarning hayoti va sog‘lig‘ini 
muhofaza qilishni tashkil etish tartibi O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha 
ta’limvazirligi tomonidan Sog‘liqni saqlash vazirligi bilan birgalikda 
belgilanadi. 
Davlat maktabgacha ta’lim tashkiloti muassis tomonidan tashkil etiladi 
va qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ro‘yxatdan o‘tkaziladi. 
Davlat organlari, shu jumladan mahalliy davlat hokimiyati organlari 
hamda qonun hujjatlariga muvofiq davlat maktabgacha ta’lim tashkilotining 
muassislari bo‘lishi mumkin. 
Davlat maktabgacha ta’lim tashkilotiga bevosita rahbarlik qilish 
O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’limvazirligi bilan kelishilgan holda 
tegishlicha Qoraqalpog‘iston Respublikasi Maktabgacha ta’limvazirligi, 
viloyatlar 
Maktabgacha ta’limboshqarmalari hamda Toshkent shahar 
Maktabgacha ta’limbosh boshqarmasi tomonidan tayinlanadigan mudir 
tomonidan amalga oshiriladi. 
Davlat maktabgacha ta’lim tashkiloti mudiri bilan mehnat shartnomasi 
bir yil muddatga tuziladi. 
Davlat maktabgacha ta’lim tashkiloti mudiri lavozimiga qo‘yiladigan 
malaka talablari O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi 
tomonidan belgilanadi. 
Davlat maktabgacha ta’lim tashkiloti mudiri: 
davlat maktabgacha ta’lim tashkiloti faoliyatiga umumiy rahbarlikni 
amalga oshiradi; 
bolalar hayoti va sog‘lig‘ini muhofaza qilish hamda ta’lim-tarbiya 
jarayonining samarali tashkil etilishini ta’minlaydi; 

---

173 
davlat maktabgacha ta’lim tashkiloti nomidan faoliyat ko‘rsatadi va 
barcha tashkilotlarda uning manfaatlarini ifodalaydi; 
davlat maktabgacha ta’lim tashkiloti mol-mulkini o‘ziga berilgan 
vakolatlar doirasida tasarruf etadi; 
davlat maktabgacha ta’lim tashkiloti xodimlarini mehnat to‘g‘risidagi 
qonun hujjatlariga muvofiq ishga qabul qiladi va ular bilan tuzilgan mehnat 
shartnomalarini bekor qiladi; 
davlat maktabgacha ta’lim tashkiloti xodimlarini moddiy va ma’naviy 
rag‘batlantiradi, ularga nisbatan intizomiy jazo choralarini qo‘llaydi; 
o‘z vakolatlari doirasida buyruqlar chiqaradi; 
davlat maktabgacha ta’lim tashkilotining faoliyatini takomillashtirish, 
moddiy-texnika bazasini mustahkamlash, xodimlarni ijtimoiy muhofaza qilishni 
ta’minlash bo‘yicha takliflarni ko‘rib chiqish uchun Maktabgacha 
ta’limtashkilotlari faoliyatini metodik ta’minlash va tashkil etish tuman (shahar) 
bo‘limiga kiritadi; 
davlat maktabgacha ta’lim tashkilotining moddiy-texnika bazasini 
mustahkamlash, zamonaviy talablarga javob beradigan inventar, jihoz, o‘quv-
metodik qo‘llanmalar va multimediali vositalar bilan ta’minlash ishlarini tashkil 
etadi; 
davlat maktabgacha ta’lim tashkilotining moliya-xo‘jalik faoliyatiga 
javob beradi. 
Davlat maktabgacha ta’lim tashkiloti mudiri har chorakda kamida bir 
marta o‘z faoliyati to‘g‘risidagi hisobotni tegishli fuqarolar yig‘iniga taqdim 
etadi. 
(17-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 22 
-fevraldagi 134-sonli qaroriga asosan xatboshi bilan to‘ldirilgan — Qonun 
hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 22.02.2018 -y., 09/18/134/0809-son) 
Davlat maktabgacha ta’lim tashkilotida ta’lim-tarbiya jarayonini 
takomillashtirish, maktabgacha ta’limning innovatsion shakllarini rivojlantirish 

---

174 
maqsadida pedagogik kengash faoliyat ko‘rsatadi. Pedagogik kengash a’zolarini 
saylash tartibi va uning vakolatiga kiradigan masalalar davlat maktabgacha 
ta’lim tashkiloti ustavida belgilanadi. 
Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkiloti qonun hujjatlariga muvofiq 
tashkilot shaklida tashkil etiladi. 
Davlat maktabgacha ta’lim tashkilotining muassislari toifasiga 
kirmaydigan barcha yuridik va jismoniy shaxslar nodavlat maktabgacha ta’lim 
tashkilotining muassislari bo‘lishi mumkin. 
Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkiloti qonun hujjatlariga muvofiq 
belgilangan tartibda litsenziya olgan vaqtdan boshlab ta’lim faoliyatini amalga 
oshirish huquqiga ega bo‘ladi. 
O‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim t‘g‘risida»gi  Qonuniga muvofiq, 
nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotini akkreditatsiya qilish vakolatli davlat 
organi tomonidan attestatsiya asosida amalga oshiriladi. 
Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotida ta’lim mazmuni maktabgacha 
ta’limga qo‘yiladigan davlat talablariga asosan ishlab chiqilib, O‘zbekiston 
Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan yoki tavsiya 
qilingan dasturlar bilan belgilanadi. 
Tashkilot o‘z (mualliflik) dasturlaridan foydalanishga haqlidir. Ushbu 
dasturlarni tasdiqlash tartibi O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim 
vazirligi tomonidan belgilanadi. 
Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotining ish tartibi va bolalarning 
tashkilotda bo‘lish vaqti tashkilot ustavi hamda muassisning qarori bilan 
belgilanadi. Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotida 5 kunlik ish haftasi 
uchun, qoida tariqasida, quyidagi ish tartibi joriy etiladi: 
12 soatli; 
10,5 soatli; 
9 soatli; 
4 soatli. 

---

175 
Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkiloti joylashgan hududda yashaydigan 
aholi talablaridan kelib chiqib, nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotida yoki 
uning alohida guruhlarida 6 kunlik ish haftasi ham joriy etilishi mumkin. 
Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotida bolalarning ovqatlanishi 
O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan tasdiqlangan 
sanitariya qoidalari, normalari va gigiena normativlari asosida amalga oshiriladi. 
Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkiloti tarbiyalanuvchilariga tibbiy 
yordam ko‘rsatish shtatdagi yoki sog‘liqni saqlash organlarining shartnoma 
asosida maxsus biriktirilgan tibbiyot xodimlari tomonidan amalga oshiriladi. 
Tibbiyot xodimlari nodavlat maktabgacha ta’lim tashkiloti xodimlari 
bilan birgalikda bolalarning hayoti, sog‘lig‘i va jismoniy rivojlanishi, davolash-
profilaktika tadbirlari o‘tkazilishi, sanitariya qoidalari, normalari va gigiena 
normativlariga, ovqatlanish rejimi va sifatiga rioya qilinishi uchun javob 
beradilar. Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkiloti xodimlarini tibbiy ko‘rikdan 
o‘tkazish shartnoma asosida amalga oshiriladi. 
Maktabgacha ta’limga qamrab olinmagan bolalarni maktab ta’limiga 
tayyorlash, ularni har tomonlama intellektual, axloqiy, estetik va jismoniy 
rivojlantirish maqsadida nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotlarida qisqa 
muddatli guruhlar tashkil etiladi. 
Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotlarida qisqa muddatli guruhlar 
uchun 4 soatli ish tartiblari joriy etiladi. 
Nodavlat ta’lim tashkilotlarida qisqa muddatli guruhlar qonun 
hujjatlariga muvofiq olingan litsenziya asosida muassis qarori bilan tashkil 
etiladi. 
Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotida tashkil etilgan qisqa muddatli 
guruhlarda moddiy-texnik va kadrlar ta’minoti muassis tomonidan belgilanadi. 
Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotida qisqa muddatli guruhlarni 
qayta tashkil etish yoki tugatish qonun hujjatlarida belgilangan tartibda 
muassisning qaroriga muvofiq amalga oshiriladi. 

---

176