О‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

Parolni buzib ochish
- axborot tizimidan (tarmog’idan) yashirincha 
foydalanish texnikasi (usuli) bo’lib, unda hujum qiluvchi taraf parollarni fosh 
qiluvchi yordamida parollarni aniqlashga (tanlashga) yoki o’g’irlashga urinib 
ko’radi. 
 
Passiv hujum
– kriptotizmga yoki kriptografik protokolga hujum bo’lib, 
bunda dushman va/yoki buzg’unchi uzatiluvchi shifrlangan axborotni kuzatadi va 
ishlatadi, ammo qonuniy foydalanuvchilar harakatiga ta’sir etmaydi. 
 
Raqamli axborot
– kompyuter tizimlarida ishlashga, saqlashga va 
almashishga mo’ljallangan ma’lumotlar ko’rinishida ifodalangan axborot. 
 
Raqamli imzo algoritmi - 
ma’lumotlarni raqamli imzolash uchun 
foydalaniluvchi asimetrik algoritm.
Raqamli imzoni shakllantirish algoritmi
– raqamli imzo sxemasining 
tarkibiy qismi. Kirish yo’liga imzolanuvchi xabar, maxfiy kalit, hamda raqamli imzo 
sxemasining ochiq parametrlari beriluvchi algoritm (umuman randomizatsiyalangan 

---

298 
algoritm). Algoritm ishining natijasi raqamli imzo hisoblanadi. Raqamli imzo 
sxemasining ba’zi turlarida imzoni shakllantirishda protokol ishlatiladi.
Risk matritsasi 
- rutbalash va oqibatlariga va imkoniyatlariga rutbalar berish 
yo’li bilan riskni ifodalash instrumenti. 
Risk menejmenti
— axborot-telekommunikatsiya texnologiya resurslariga 
ta’sir etishi mumkin bo’lgan xavfli xodisalar oqibatlarini identifikatsiyalashning, 
nazoratlashning, bartaraf etishning yoki kamaytirishning to’liq jarayoni. 
Riskni nazoratlash - 
riskni modifikatsiyalovchi (o’zgartiruvchi) chora. 
1-
izoh.
Riskni nazoratlash o’z ichiga har qanday jarayonni, siyosatni, usulni, 
amaliyotni va riskni modifikasiyalovchi boshqa harakatlarni olishi mumkin. 
2-izoh.
Riskni nazoratlash doimo istalgan va kutilgan effektni bermasligi mumkin.