Muxammad al-xorazmiy nomidagi
Yüklə 57,29 Kb.
|
|
MUXAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI FARG`ONA FILIALI MUSTAQIL ISHI O`qituvchi: Bajardi:
Mavzu Komparatorlar. Nazoratlash sxemalari, ikkining moduli bo‘yicha nazoratlash, jamlagichlar, bir xonali jamlagich, ketma-ket jamlagich Reja : Kirish: Asosiy qism Mavzu Komparatorlar. Nazoratlash sxemalari, ikkining moduli bo‘yicha nazoratlash, jamlagichlar, bir xonali jamlagich, ketma-ket jamlagich Reja : Kirish: Asosiy qism: Komparatorlar haqida tuchuncha Komparator qo’llash soxalari, asosiy turlari va ishlash prinsiplari. Komparatorning ME asosidagi sxemasi Xulosa:
Komparator (lotincha: compare — taqqoslayman) fizik kattaliklarning oʻlchamlarini mos etalon (namuna) oʻlchamlariga solishtirib aniqlaydigan oʻlchash asbobi (teng yelkali tarozilar, elektr-oʻlchash potensiometrlari va boshqa taqqoslash asboblari); nazorat-oʻlchash vositalaridan biri. Mexaniq (yelkali tarozilar), elektr (oʻlchash koʻprigi), optik (optimetr), interferension (interferometr), stereoskopik va boshqa turlari bor. K. yordamida uzunlik, burchak, massa, bosim, tok kuchi va boshqa oʻlchanadi. Haritalar tuzish ishlarida stereokomparatorlar qoʻllanadi. 2) astronomiyada — spektrlar va astrofotogʻrafiyalarni taqqoslash uchun spektrokomparator va blink-komparatorlardan foydalaniladi. K. yordamida yulduzlarning nuriy tezligi, osmon yoritqichlarining oʻzgarishlari, osmondagi bir obʼyektning ikkinchisiga nisbatan oʻzgarishi aniqlanadi.Komparator - bu har qanday qiymatlarni solishtirish uchun mo'ljallangan qurilma (lotincha solishtirish - "taqqoslash").Bu katta ko'paytirish omiliga ega bo'lgan operatsion kuchaytirgich. Kirishlar mavjud: to'g'ridan-to'g'ri va teskari. Agar kerak bo'lsa, mos yozuvlar signali ularning har qandayiga ulanishi mumkin.Kirishlardan biriga doimiy signal qo'llaniladi, bu mos yozuvlar signali deb ataladi.U taqqoslash uchun ma'lumotnoma sifatida ishlatiladi. Sinov signali ikkinchisiga keladi. Chiqishda shartlarga qarab o'z holatini o'zgartiradigan tranzistor mavjud: To'g'ridan-to'g'ri kirish kuchlanishi teskari kuchlanishdan yuqori - tranzistor ochiq.Teskari kirishning kuchlanishi to'g'ridan-to'g'ri kuchlanishdan yuqori - u yopiq.Shunga ko'ra, chiqish voltaji keskin ravishda minimaldan maksimalgacha o'zgaradi yoki aksincha. Taqqoslovchi ilova Ular elektr signallarini o'lchash uchun sxemalarda va analog-raqamli konvertorlarda qo'llaniladi. Mantiqiy sxemalarda "yoki" va "not" elementlari ishlaydi, ular ham taqqoslashdir. Shunga ko'ra, ushbu komponentdan foydalanish aniq misollar bilan cheklanmaydi, chunki u butun davomida qo'llaniladi.Ta'kidlash joizki, taqqoslash moslamasi har qanday operatsion kuchaytirgichdan tayyorlanishi mumkin, lekin aksincha emas. Taqqoslovchining daromadi etarlicha yuqori. Shunga ko'ra, uning kirishlari ular orasidagi kuchlanish farqlariga juda sezgir. Bir necha millivoltlik nomuvofiqlik chiqish kuchlanishini sezilarli darajada o'zgartiradi. Shunday qilib, komparator kirish kuchlanish darajalarida minimal o'zgarishlarni kuzatish imkonini beradi.Bu uni taqqoslash sxemalari va yuqori aniqlikdagi o'lchash asboblarining ajralmas elementiga aylantiradi: • kirish signali darajasi ko'rsatkichlari; • metall detektorlari; • mikro- va millivoltmetrlar; • elektromagnit nurlanish detektorlari; • laboratoriya sensorlari; • massa komparatorlari; • gaz analizatorlari. Analog komparator qanday ishlaydi Analog komparator uzluksiz signallarni solishtiradi - kirish o'lchovi va kirish ma'lumotnomasi. Kirish signalining sekin o'zgarishi bilan komparator qisqa vaqt ichida qayta-qayta o'zgaradi. Bu hodisa "elektron sakrash" deb ataladi. Uning mavjudligi taqqoslash samaradorligini sezilarli darajada kamaytiradi. Chiqish holatida tez-tez takrorlanadigan o'zgarishlar tufayli terminal tranzistori to'yinganlik holatiga o'tkaziladi. "Elektron sakrash" ta'sirini kamaytirish uchun kontaktlarning zanglashiga PIC kiritiladi - ijobiy teskari aloqa. Bu histerezisni ta'minlaydi - o'chirish va o'chirish kuchlanish darajalari o'rtasidagi kichik farq. Ba'zi komparatorlar o'rnatilgan PICga ega, bu esa qo'shimcha strukturaviy elementlarning sonini kamaytiradi. Raqamli komparatorning xususiyatlari Raqamli komparator bir bitli analogdan raqamliga o'zgartiruvchidir. Chiqish kuchlanishi mantiqiy "0" yoki "1" ni ifodalaydi. Kirish analog yoki raqamli bo'lishi mumkin. Qurilma sensor sxemalari va displey qurilmalari interfeysi uchun impulsni shakllantiruvchi sifatida ishlatiladi. U tovush yoki yorug'lik signalining spektrini tahlil qilish uchun ishlatilishi mumkin. Komparator, shuningdek, hisoblashda qo'llaniladigan "yoki" va "not" mantiqiy elementlari. Nazariy jihatdan, kirish signali darajasidagi arzimas darajada kichik tebranishlar bilan chiqish noaniqlik holati yuzaga kelishi mumkin. Amalda, o'lchangan va mos yozuvlar kuchlanishlari teng emas. Taqqoslovchi cheklangan daromad yoki ijobiy fikrga ega bo'lgani uchun. Komparator-mikrosxema Sanoat komparatorlarni integral sxemalar shaklida ishlab chiqaradi. Ulardan foydalanish minimal osilgan elementlarga ega ixcham qurilmalarni yaratishga imkon beradi. Shuningdek, kichik qismlarning afzalligi - ulanish o'tkazgichlarining qisqa uzunligi. Elektromagnit nurlanishning kuchayishi sharoitida ular barcha turdagi elektr shovqinlari uchun antennalarni olishadi. Operatsion kuchaytirgich komparatori Komparatorlar operatsion kuchaytirgichlarga juda ko'p o'xshashliklarga ega: • daromad olish; • kirish empedansi; • kirish oqimlarining qiymati; • to'yinganlik holati. Komparatorning amaliy qo'llanilishiga misol Sxematik diagrammada yorug'lik sensori ko'rsatilgan. Yo'naltiruvchi kuchlanish RV1 va R2 rezistorlari tomonidan o'rnatiladi. Shu bilan birga, RV1 strukturaning sezgirligi regulyatori bo'lib xizmat qiladi. Ko'rsatkich LED D1 da amalga oshiriladi. Sensor LDR1 elementi bo'lib, yorug'likka qarab ohmik qarshilikni o'zgartiradi. Komparatorning o'zi LM324 operatsion kuchaytirgichi bilan ifodalanadi. Ushbu oddiy qurilma solishtirgichning amalda qanday ishlashini ko'rsatadi. Ommaviy taqqoslashlar: tushuncha Massa komparatori - bu massa va vazn me'yorlarini nazorat qilishda, shuningdek, aniq tortish uchun og'irliklar massasi qiymatlaridagi farqni aniqlash uchun mo'ljallangan qurilma. Eng aniq massa komparatorlari har qanday namunani tortish va uni shunga o'xshash boshqasi bilan solishtirishga qodir. Bu atom darajasida sodir bo'ladi. Bunday qurilmalarga bo'lgan ehtiyoj suyuqlikning og'irligi va hajmi o'lchovlarining mos yozuvlar namunalarining nomukammalligi tufayli yuzaga keladi. Taqqoslash turlari - bipolyar signallarni solishtirish uchun komparator; - unipolyar signallarni solishtirish uchun komparator. Bir xonali sonlarni jamlash usuli bo’yicha kombinatsion va to’’lovchi jamlagichlarga; Bir xonali sonlarni jamlash sxemasidagi kirish yo’llari soni bo’yicha ikki kirish yo’li bir xonali yarim jamlagich va uch kirish yo’lli bir xonali jamlagichlarga; Ko’p xonali sonlarni jamlash usuli bo’yicha: ketma -ket, parallel jamlagichlar Sanoq tizimining asosi va qabul qilingan kodlash usuli bo’yicha: ikkilik, ikkilik-o’nlik jamlagichlarga Ko’chirish zanjirini tashkil qilish usuli bo’yicha: ketma-ket, boshdan-oyoq, guruhli, shartli ko’chirishli va ko’chirish qiymatini xotirada saqlovchi jamlagichlarga. Kombinatsion jamlagich - kirish yo’llariga qo’shiluvchilarning kodlari bir vaqtda berilishi bilan chiqish yo’llarida yig’indi va keyingi (katta) xonaga ko’chirish qiymati xabarini hosil qiluvchi mantiqiy qurilmadir. +o’shiluvchilarning xabarlaridan biri olib tashlanishi bilan kombinatsion jamlagichning chiqish yo’lidagi yig’indi yo’qoladi. Yarim jamlagichlar - ikki kirish yo’liga va ikki chiqish yo’liga ega bo’lgan mantiqiy sxema. Uchta kirish yo’li bir xonali jamlagichda oldindagi (kichik) xonadan kelayotgan ko’chirish xabari hisobiga olingan xolda chiqish yo’llaridan va keyingi xonaga ko’chirish xabarlari qiymati aniqlanadi. To’’lovchi jamlagich xotiralash elementlari (triggerlar) asosida quriladi. Kirish yo’liga ketma-ket berilgan qo’shiluvchilarning kodlari jamlagichda yig’indi ko’rinishda to’’lanadi va xabarlar berilishi to’xtatilsa ham unda saqlanadi. Bir xonali to’’lovchi jamlagichlar mod2 bo’yicha qo’shish amalini bajaruvchi sanoq kirish yo’lli trigger asosida quriladi. To’p’lovchi jamlagichlarda qo’shish amalini bajarishda qo’shiluvchilarning biri oldindan jalagichga kiritilgan bo’ladi. Ko’p xonali jamlagichlar ikki turda ketma-ket va parallel bo’ladi. Ketma-ket ko’p jamlagich qo’shiluvchilarning ketma-ket kodini ular yig’indisini ketma-ket kodga aylantiradi. Bir xonali kombinasion jamlagich. Kombinasion jamlagich - kirish yo’llariga qo’shiluvchilarning kodlari bir vaqtda berilishi bilan chiqish yo’llarida yig’indi va keyingi (katta) ko’chirish qiymati signalini hosil qiluvchi mantiqiy qurilmadir. Qo’shiluvchilarning signallari biri olib tashlanishi bilan kombinasion jamlagichning chiqish yo’lidagi yig’indi qiymati yo’qoladi. Yuqorida aytib o’tilganidek, jamlagich bir xonali jamlovchi sxemalar majmui bo’lgani uchun, avval bir xonali kombinasion jamlagichlarni ko’rib chiqamiz. Bir xonali kombinasion jamlagich ikkili qo’shishning haqiqiy jadvaliga (1-jadval) binoan ishlaydi. Bu jadvalda ai, ri—berilgan xonadagi qo’shiluvchilar raqami ri— oldingi (kichik) xonadan ko’chiriladigan qiymatning raqami, si— yig’indi raqami, ri+1, keyingi(katta) xonaga ko’chiriladigan qiymatning raqami. si va ri+1, ifodalar uchun DNSh qo’yidagi ko’rinishda bo’ladi.Bu kanonik formalar buyicha jamlagich sxemasini HAM, YoKI, EMAS elementlaridan foydalanib qo’rish mumkin. Sxemaning kirish yo’llarida ai,bi, ri, signallari bilan bir qatorda ularning inversiyalari ai,bi, ri ishlatiladi. Agar qo’shiluvchilar raqamlar (ai va bi ) triggerli registrlardan olinsa, ularning inversiyalarini olish qiyin emas. Lekin chiqish yo’lidagi ko’chish qiymati signali keyingi xona uchun ri sifatida ishlatilishi sababli uning invers chiqish yo’li ham bo’lishi shart. Buning uchun sxemada EMAS elementidan foydalaniladi Agar jamlagich sxemasida HAM va YoKI sxemalari diodlarda qurilsa umuman sxemada 32 diod (HAM va YoKI elementlarining har bir kirish yo’liga bittadan) va bitta invertor ishlatilgan bo’lar edi.Mantiqiy sxemalarni sintezlashning formal metodlaridan foydalanib, ci va pi+1 funksiyalarni minimallashtirish va shu tarika kam element talab kiluvchi yoki boshka biror afzalliklarga ega bulgan jamlagich sxemalarni tuzish mumkin. Lekin bir xonali jamlagichlarning kam elementli va kulay kirish yullariga ega bulgan eng yaxshi sxemalar tajriba yuli bilan olingan. Bu sxemada xammasi bulib 19 diod va bitta invertor ishlatiladi. Undan tashkari, birorta mantikiy sxemaning chikish yuli boshka ikkita elementning kirish yuliga ulanmagan va sxemaning kirish yullarida erkin uzgaruvchining invers kiymatlarida ishlatilmaydi. Agar bitta elementning chikish yuli ikkita elementning kirish yullariga ulanishi mumkin bulsa jamlagich sxemasidagi elementlar sonini yanada kamaytirish mumkin. Xammasi bulib 16 ta diod va bitta invertor ishlatiladigan bir xonali jamlagichning sxemasi 3-rasmda keltirilgan. Bu sxemada xam, oldingi sxemadagidek, element kirish yullarida erkin uzgaruvchining invers kiymatlari ishlatilmaydi. Ikkita mutlok bir xil bulaklardan — yarim jamlagichlardan va kushimcha bitta YoKI elementidan tashkil topgan jamlagich sxemasi. Chizmada punktir bilan uralgan bu ikki bulaklardan biri (kuyidagisi) kushiluvchilarning ikkita rakamini bu xonaga oldingi xonadan beriladigan kuchirish kiymatisiz jamlaydi. Bunda oralik kuchirish kiymati signali ri' va natijaning oralik rakami si' xosil kilinadi, ya’ni ri = ai bi ci'=( ai+ bi) ri'. Sxemaning ikkinchi bulagida (yukoridagisi) esa natijaning oralik rakami si' bilan bu xonaga oldingi xonadan beriladigan kuchirish signali kiymati ri jamlanadi. Agar birinchi yarim jamlagichda keyingi xonaga kuchirish kiymati signali paydo bulmasa (ri'= 0) bu signal ikkinchi yarim jamlagichda kushiluvchilarning birortasi (ai yoki bi )ning va oldingi xonadan beriladigan ko’chirish kiymatining signali 1 ga teng (ri=1) bo’lgandagina paydo bulishi mumkin. Agar birinchi yarim jamlagichda keyingi xonaga ko’chirish qiymatining signali paydo bo’lsa (ri'=1) unda Si’=0 bo’ladi va ikkinchi yarim jamlagichda keyingi xonaga ko’chirish qiymati signali paydo bo’la olmaydi. Tugal ko’chirish kiymatining signali ri+1 keyingi xonaga quyidagi qoida buyicha uzatiladi: ri+1= ri’+ ri’’ Ikkita yarim jamlagichlardan tashkil topgan jamlagich sxemasi oldingi sxemalarga qaraganda tejamlidir. Unda ikkita invertor va 14 diod ishlatiladi. Yarim jamlagichlarnipg ishlatilishi jamlagichlarni integral sxemalarda ko’rishni yengillashtiradi. Diod-rezistor matrisasi asosida qurilgap bir xonali kombinasion jamlagichnipg sxemasi berilgan. Matrisada qo’shiluvchilar qiymatlarining xar xil kombinasiyalaridagi mumkin bo’lgan xamma yig’indi qiymatlari jadvali yozilgan. Bu jamlagichni integral sxemalarda qurish qulay, chunki u bir-biriga oddiy ulangan ikki xil komponent (diod va rezistor)dan va uchta invertordan iborat. Ikki kirish yo’lli bir xonali jamlagichni (yarim jamla-gichni) va uch kirish yo’lli bir xonali jamlagichni shartli belgilash mos holda bo’ladi. Bir xonali to’plovchi jamlagich To’plovchi jamlagich xotirlash elementlari (odatda triggerlar) asosida quriladi. Kirish yo’liga ketma-ket berilgan qo’shiluvchilarning kodlari jamlagichda yig’indi ko’rinishida to’planadi va signallar berilishi to’xtatilsa ham unda saqlanadi. Bir xonali to’plovchi jamlagich mod2 bo’yicha qo’shish amalini bajaruvchi sanoq kirish yo’lli trigger asosida quriladi (7-rasm). ai, bi, pi, signallari ketma-ket berilganligi sababli yig’indi s, signali quyidagi ketma-ketlikda: avval pi= signali, keyin si= signali shakllanadi. Ko’chirish qiymati signali pi+1 ikki tarkibiy qismdan tashkil topadi. Birinchisi (p)1 ai va bi raqamlarning birga tengligida shakllanadi: Ikkinchi tashkil etuvchisi (r2) qi yig’indining va pi ko’chirish qiymatining birga tengligida shakllanadi: Shunday kilib, ya’ni, ko’chirish qiymati signali uchun ilgari ma’lum bo’lgan ifodani hosil qildik. To’plovchi jamlagichlarda qo’shish amalini bajarishda qo’shiluvchilarning biri oldindan jamlagichga qo’shimcha 0 va 1 ga o’rnatish kirish yo’llari orqali kiritilgan bo’lali. Shu sababli qo’shish amalini bajarish vaqti unda ikki taktdan iborat bo’ladi. Bir xonali kombinasion to’plovchi jamlagich Kombinasion va to’plovchi jamlagichlarning afzalliklari kombinasion-to’plovchi jamlagichlarda mujassamlashadi. Bunday jamlagichda (8- rasm) ko’chirish qiymati kombinasion sxemada, tugal yig’indi esa sanoq kirish yo’liga bi va pi signallarning mod2 buyicha jamlash natijasi beriladigan triggerda shakllanadi (ai raqamning signali triggerga oldindan kiritilgan). Bu sxemada qo’shish amali bitta takt davomida bajariladi. O’nli bir xonali kombinasion jamlagich Ma’lumki, injenerlik masalalarini yechishga mo’ljallangan ko’pgina raqamli hisoblash mashinalarida o’nli sanoq sistemasida hisoblash bilan ish ko’riladi. Bu mashinalarda programmalash, oraliq va tugal natijalarni indikasiyalash birmuncha osonlashadi. Undan tashqari, sonlarni bir sanoq sistemasidan ikkinchi sanoq sistemasiga o’zgartiruvchi kurilmalarga extiyoj kolmaydi. O’nli bir xonali jamlagichni (aniqrogi ikkili-o’nli jamlagichni) ko’rish masalasini xuddi ikkili jamlagichni ko’rishdek hal etish mumkin. Lekin ikkili jamlagichda ikki qiymatli uchta o’zgaruvchining ikkita funksiyasini amalga oshirish talab qilingan edi, o’nli jamlagichda esa ikki qiymatli to’qqiz o’zgaruvchining (xar bir o’nli raqam uchun ikki qiymatli to’rtta o’zgaruvchi va qichik xonadan ko’chirish qiymatining o’zgaruvchisi) beshta funksiyasini amalga oshirish talab qilinadi. Chiqish yuli funksiyalari 29 = 512 dan faqat 200 tasida aniqlanadi. Funksiyaning bunday katta sonli noaniqligi jamlagichning optimal sxemasini kurishni qiyinlashtiradi. Shuning uchun 8421 salmog’idagi koddan foydalanib, tetradalar yordamida o’nli sonlarni tabiiy pozision ifodalash mumkinligni xisobga olgan xolda, o’nli raqamlarni qo’shish masalasini quyidagicha ikki bosqichda hal etish mumkin. Birinchi bosqichda o’nli raqamlarning ikkili kodlari ikkili sanoq sistemasi qoidalariga asosan jamlanadi. Ikkinchi bosqichda natijaga tuzatishlar kiritiladi. 8421 salmogli kod uchun o’nli jamlagich sxemasi keltirilgan. Bu yerda jamlagichlarning chap katordagilari qo’shishning birinchi bosqichida amalga oshiradi. Eng katta xonaning chiqish yo’lida ko’chirish qiymati signalining bo’lishi birinchi bosqich natijasining 16 ga teng yoki undan kattaligini bildiradi. Undan tashqari, yig’indi 10 ga teng yoki 10 dan katta bulganda ham, ya’ni 1010. 1011, 1100, 1101, 1111 kodlari olinganda xam, katta xonaning chiqish yulida ko’chirish qiymatining signali bo’lishi kerak. Bu kodlarni aniqlash vazifasini sxemadagi kon’yunktorlar bajaradi. Jamlagichlarning o’ng qatoridagilari esa tuzatishlar kiritish uchun xizmat qiladi. Ko’p xonali jamlagichlar Ko’p xonali sonlarni jamlash usuli buyicha jamlagichlar ketma-ket va parallel jamlagichlarga bo’linadi. Ko’p xonali ketma-ket jamlagich qo’shiluvchilarning ketma-ket kodini ular yigindisining ketma-ket kodiga aylantiradi. Ikkita ko’p xonali sonlarni qo’shish kichik xonadan boshlanib ketma-ket xonalar buyicha bajariladi. Qo’shish taktlarining soni qo’shiluvchilar xonalarining soniga teng bo’ladi. har bir i-taktda ri o’zgaruvchi sifatida oldingi taktda olingan ko’chirish qiymati ri+1 ishlatiladi. Ko’chirish qiymatlarini hosil qilish va ishlatish usullari bo’yicha ko’p xonali ketma-ket jamlagichlar ikki turga — ko’chirish qiymatlarini kechiktiruvchi va xotirlash jamlagichlariga bo’linadi. a da kechiktirish vaqti maxsus element yordamida amalga oshirilgan ko’p xonali ketma-ket jamlagich sxemasi berilgan. Parallel jamlagichlar soni qo’shiluvchilar xonalarining soniga teng bo’lgan bir xonali jamlagichlar asosida kurilib, unda ko’shiluvchilar kodining hamma qoidalari bir vaqtda ishlanadi. Ishlatiladigan bir xonali jamlagichlarning xiliga karab kombinasion va tuplovchi parallel jamlagichlar bo’ladi. Jamlagichlarda ayirish amali manfiy sonlarni qo’shimcha yoki teskari kodda ifodalab, keyin qo’shish yuli bilan bajariladi. Sonlar teskari kodda ifodalanganda ayirishning musbat natijasiga xamda manfiy sonlarni qo’shish natijasiga tuzatish kiritish zarur. Tuzatish eng katta xona chiqish yo’lidan eng kichik xona kirish yo’liga teskari bog’lanishli — siklik uzatish zanjirini — tashkil qilish orqali bajariladi. Uch kirish yo’lli p bir xonali kombinasion jamlashlardan tuzilgan parallel jamlagichning sxemasi berilgan. Kirish yo’llariga ko’shiluvchilarning mos xonalari (ai va bi), oldingi (kichik) xonadan ko’chirish qiymati signali (pi) beriladi, har kaysi bir xonali jamlagich chiqish yo’llarida xona yig’indisi raqami kodining signali hamda keyingi (katta) xonaga ko’chirish qiymatining signali shakllanadi. Raqamli mikrosxemalar fan va texnikaning ixtiyoriy masalasini yecha oladilar. Buning uchun raqamli mikrosxema asosidagi qurilmada , yechiladigan masalaning dastlab berilganlari haqidagi ma’lumotlar, yechish algoritmi va hisoblash natijalari faqat ikkita qiymat: 0 va 1 signallari ko‘rinishida ifodalanadi. Ikkilik raqamlari ketma-ketligi yordamida raqamli qurilmalarda ixtiyoriy ma’lumolarni (raqamlar, matnlar, komandalar va h.z.) kodlash, saqlash va qayta ishlash mumkin. Shunday qilib, raqamli tizimlarda o‘zgaruvchan va o‘zgarmas (doimiy) kattaliklar raqamlar ko‘rinishida ifodalanadi. Shuning uchun ularda masalalar yechishning sonli usullari ko‘llaniladi.Arifmetik va mantiqiy amallar bajariladigan qurilma arifmetik- mantiqiy qurilma (AMQ) deb ataladi.K155IP3 IS misolida to‘rt razryadli AMQning funktsional imkoniyatlari bilan tanishib chiqamiz. Uning shartli belgilanishi keltirilgan. Mazkur sxema yoki mantiqiy, yoki arifmetik amallarni bajaruvchi ikkita rejimda ishlashi mumkin. Qurilma ikkita 4-razryadli operandlardan foydalanib 16 ta mantiqiy va 16 ta arifmetik amallarni bajarishi mumkin. Bajariladigan amal turi M (mode control) kirishga beriladigan boshqaruv signali darajasi bilan belgilanadi. Agar M kirishga katta kuchlanish darajasi (M=1) berilgan bo‘lsa,barcha ichki o‘tkazishlar berkiladi (blokirovka qilinadi) va qurilma ketma-ket u yoki bu mantiqiy amalni bajaradi. Agar M kirishga kichik kuchlanish darajasi M (M=0) berilgan bo‘lsa, barcha ichki o‘tishlarga ruxsat beriladi va ikkita to‘rt razryadli operandlar ustidan arifmetik amallar bajariladi. Test:
a)taqqoslayman b)taqqoslamayman d)kengaytiraman 2. Analog komparator qanday ishlaydi? a) uzluksiz signallarni solishtiradi b) taqqoslash samaradorligini sezilarli darajada kamaytiradi d)barcha javoblar to’g’ri 3. INVERTOR bu … a) mantiqiy qo’shish b) distributik c) inkor d) kommutativlik 5. . Mantiqiy elementlar nima? bajaruvchi struktura birligi. b)chidamlilik, sustlik Yüklə 57,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|