O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

7 – Amaliy ish

Mavzu: Oracleda fayllar bilan ishlash.

Guruh :218 - 13

Bajardi : Ostonaqulov S

Tekshirdi : Xo`jaqulov T

TOSHKENT - 2016

Amaliy ish №7

Oracleda fayllar bilan ishlash.

Ishdan maqsad: Ma`lumotlar bazasida ishlash uchun kerak bo’lgan fayllar bilan tanishish.

1. 
   Masalaning qo`yilishi: Oracleda mavjud fayllar turlarin va ularni vazifalarini o’rganish. Boshqaruvchi fayllari, Ma’lumot fayllari, Operativ jurnal fayllari bilan tanishish.
   

Nazariy qism:

Boshqaruvchi fayllari (Control files). Bu fayllar ma’lumotlar bazasining strukturasi va Rman orqali qilingan zaxira nusxalar haqidagi ma’lumotlarni o’zida saqlaydi.

Ma’lumot fayllari (data files). Ma’lumotlar bazasida joylashgan axborotlarni saqlaydi.

Operativ jurnal fayllari (online redo log files). Bu fayllar orqali shikast etgan bazalarni qaytatiklash mumkin bo’ladi. Bu fayllarda ma’lumotlar bazasiga kiritilgan barcha o’zgarishlar tarixi saqlanadi.

Bulardan tashqari ma’lumotlar bazasiga oid bo’lmagan fayllar ham mavjud:

1. 
   Parametr fayllari. Ishga tushayotgan ekzemplyarning parametrlarini saqlaydi.
   
2. 
   Parol fayli. Ma’lumotlar bazasi administratori masofadan turib yoki ish joyidan bazaga ulanish uchun ishlatiladigan parol saqlanadi.
   
3. 
   Jurnal arxivlari (archive log files). Operativ jurnal fayllari saqlanadigan jurnallar.
   

Boshqaruvchi fayllar(Control files).

Ekzemplyar ishga tushib, montirovka qilinayotganda boshqaruvchi fayllar ishga tushadi. Bu fayllarda ma’lumotlar bazasining fizik fayllari joylashuvi haqidagi ma’lumotlar saqlanadi, shuning uchun baza montirovka qilinayotganda shu fayllarga murojaat qilinib, fayllar qayerda saqlanayotganliki bilib olinadi. Misol uchun, agar, bazaga yangi fayl qo’shilayotgan bo’lsa, boshqaruv fayllari bu haqda bilib, o’zining fayllariga o’zgartirish kiritib qo’yadi.Agar boshqaruvchi fayllar bir necha bo’lsa, bu shuni anglatadiki, barchasida bir xil ma’lumotlar saqlanadi, ya’ni bir birini nusxasini olib qo’yadi. Ishlashga kelsak, faqatgina bitta fayl ishlaydi. Boshqaruvchi fayllar joylashgan joy CONTROL FILES deb nomlangan ishga tushiruvchi fayl(inistializastiya) parametrida aks etgan bo’ladi. Ma’lumotlar bazasini xavfsizligini saqlash uchun control file larni bir necha nusxada, diskning bir necha tomida saqlash tavsiya etiladi.

Operativ jurnal fayllari(online redo log files).

Oracle serveri tomonidan bajarilgan jarayonlar, so’rov tranzakstiyalari va bazaga kiritilgan barcha o’zgarishlar haqidagi ma’lumotlar shu fayllarda saqlanadi. Bu fayllar orqali disk ishdan chiqganda, elektr energiyasi to’satdan o’chib qolganda(albatta ups bo’lmasa) to’liq bazani qayta tiklash mumkin. Ma’lumotlar bazasini to’liq qayta tiklashga kafolat bo’lishi uchun, operativ jurnal fayllarini multipleksorlash (nusxalash) lozim.

Jurnal fayllari bir necha guruhlarga bo’linadi. Guruhda bir hil turdagi jurnal faylarining nusxalari saqlanadi. Har bir nusxa guruh elementi(member) deyiladi. Jurnalga yozish jarayoni (log writer-LGWR) ma’lumotlarni jurnal bufferidan jurnal guruhiga yozish tartibida bo’ladi. Jurnal guruhidagi fayllar to’lgandan so’ng yoki o’tish jarayoni sodir bo’lsa(switch logfile), LGWR jarayoni keyingi guruhga yozishni boshlaydi. Jurnal guruhlariga yozish jarayoni aylana shaklida davom etadi.
Ma’lumot fayllari(data files).



Oracle da ma’lumotlar bazasini saqlash uchun ajratilgan joylar logik qismlarga bo’lingan. Bu qismlar jadvallar joyi(tablespace)deyiladi. Odatda bitta baza uchun bir nechta tablespace lar hosil qilinadi. Har bir joyda bir necha data file lar mavjud bo’ladi.